Biekorf. Jaargang 107

Het burgerlick leven en de huysbou van Simon Stevin

De belangstelling voor het wetenschappelijke werk van Simon Stevin beperkt zich niet langer tot het wiskundige en natuurkundige oeuvre. Zo keeg recent zijn Het burgherlick leven (1590) de volle aandacht. Eerst was er in 2001 de kritische editie, bezorgd door Pim de Boer, en nu is er van deze tekst een eerste Franse vertaling uitgebracht. Dit gebeurde op initiatief van Cathérine Secretan, die haar editie laat volgen door een zevental studies, het resultaat van het colloquium Wetenschap en burgerlijk leven. Het boek telt 240 blz, waarvan de vertaling er amper 49 opeist.

Het colloquium stelde zich tot doel verschillende hoogtepunten uit het werk van Stevin te belichten om zo de Vita Politica reliëf te geven. Vooral de tegenstelling met de Politica van Lipsius uit 1589 (Pim de Boer), en het verhaal van de in 1600 opgerichte Leidse militaire school, onder Stevins inspiratie tot 1679 volgehouden (Klaas

[p. 92]

van Berkel), trekken daarin de aandacht. Een bredere tekst over zijn Dialectike uit 1585, ‘tegenhanger van de Franstalige Rhétorique Mathématique’, zou wenselijk zijn geweest.

Een tweede tekst die in een moderne editie beschikbaar wordt, is het gereconstrueerde Huysbou. Charles van den Heuvel zorgde voor de editie (blz. 206-395) met daarop volgend Aenteyckeningen (396-431). Dit blijft een hypothetische onderneming want Stevin gaf deze teksten zelf nooit in het licht. De tekstbezorger beoogt dan ook in de eerste plaats exacter en preciezer te stellen wat Hendrick Stevin in 1649 in Materiae Politicae Burgherlicke Stoffen al had uitgegeven. Bovendien maakt de parallelle vertaling naar het Engels deze architectuurstudie nu ook toegankelijk in een Europese context.

De vergelijking met onder meer eigentijdse architectuurtheorie, Stevins en andere decimale notaties, en boekhoudkundige finesses is niet gemaakt. Wel zorgde Van den Heuvel voor excerpten van Isaac Beeckman en Constant Huyghens, en voor nooit eerder gepubliceerd materiaal van Stevins' zoon. Deze aanvullende teksten werpen een scherp licht op de genesis en de receptie van dit essay van Stevin over architectuur.

Voor historici is het wel even wennen aan een tekstuitgave die wezenlijk al dateert uit 1995. Toen waren Stevins Nieuwe Inventie van Rekeninghe van Compaignie (Delft, 1581) en zijn Maniere ende ordre.... Tot oejfeninghe van het ingenieurschap (Leiden, J. Paedts, 1600) nog niet bekend. Ook de Glossery of architectural terms is wat aan de magere kant (blz. 515-517) en helemaal niet verhelderend. Vele termen zijn immers niet meer dan een vertaling naar het Engels (bv. tras (H: tras) - trass).

Boeiend is wel dat Stevin in 1603 drie keer meer verdiende dan Bonaventura Vulcanius, die 20 jaar eerder een stipendium kwam opnemen in Leiden. Stevin was eventueel reeds in 1581 bij de schoolrector Nic. Stochius te Leiden in de leer voor Latijn. Het is niet uitgesloten dat hij deze studie reeds aanvatte in Brugge, bij Jan van Gelder. Dit kon niet verhinderen dat hij Nederlands meer aantrekkelijk vond. Wonder en is gheen wonder?

•	Cathérine Secretan en Pim de Boer (ed.), Simon Stevin, De la vie civile 1590. - Lyon: ENS Editions, 2005. - 238 p.
•	Charles van den Heuvel, ‘De Huysbou’. A reconstruction of an unfinished treatise on architecture, town planning and civil engineering by Simon Stevin. - Amsterdam: Koninklijke Academie voor Wetenschappen, 2006. - X, 546 p. - (History and Scholarship in the Netherlands, 7).

A.D.