Orgels te Brugge
Tot 1630 bleven sporen van ca. 50 orgels bewaard, verspreid over de kerken en kapellen, de abdijen en conventen, zelfs op de Hallen. De oudst bekende vermelding is deze van de orgelkast in Sint- Donaas waar de moordenaars van graaf Karel de Goede zich verstopten, 1127. In 1301 is dan sprake van Pieter vanden Dam die het orgel op de Hallen bespeelt, meteen de oudste naam van een organist die wellicht in de Lieve-Vrouwekerk thuis hoorde.
Tot de meest merkwaardige orgels behoren het orgel aangemaakt in 1443 door Joannes de Crane, met als sculpteur van de panelen Jacob van Belle. Deze laatste verdiende er 85 £ aan, de orgelbouwer 384 £ par. Het kunstwerk was bedoeld voor de Donaaskerk waar het reeds in 1558 vervangen is door een nieuw type van de hand van Clays de Smet, een Brussels orgelbouwer, dit keer à 928 £ par. Werd het eerste exemplaar via dotatielijsten betaald, het tweede werd duidelijk, althans 720 £ ervan, door de organist Cornelis vanden Rijne bekostigd.
Ook in de Lieve-Vrouwekerk was het grote orgel een dotatie van de proost Mattheus van Braclé (+1461), doch werd pas gebouwd vanaf 1465, wel naar de instructies van de overleden ‘kenner van het orgelspel’ door Marc Sproncholf. Het werk is af in 1471 en kostte omtrent de 100 £ par., hoewel het op 64 £ was begroot.
De grote orgels waarvan hierboven sprake bevonden zich op het noorden of het westen, ver afvan de dagelijkse diensten, die over een positief beschikten vlak bij de toegang van het koor, terwijl in de diverse kapellen draagbare exemplaren de goede gang van zaken mogelijk maakten.
Tot de meest befaamde organisten behoorden Jacob Couterman, 1427-32; Roland Wreede, vader van Johannes, de befaamde componist, 1447-85; Karel Fernand, die uit Parijs kwam om tussen 1482 en 1484 Sint-Donaas uit de nood te helpen; Jacob Honie, 1499-1540 en Cornelis vanden Rijne, 1540-1573. Alleen Honie was van de Lieve-Vrouwekerk, net als hiervoor Peter vanden Dam.
A. Dewitte
| A. | DEWITTE, Gegevens betreffende het muziekleven in de voormalige Sint-Donaaskerk 1251-1600, in: Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis, CXI(1974), p. 141-143, 169-171. |
| A. | DEWITTE, Voorwaarden voor de bouw van een groot orgel, Onze- Lieve-Vrouwekerk Brugge, 1464, in: Brugs Ommeland 93, p. 95-99. De nota Jean Fernand, blz. 76 in Lexicon van de Muziek in West-Vlaanderen, dl. 3, is totaal verward. Een gecorrigeerd overzicht van de lastenboeken van de Brugse orgels 15-16de eeuw is op de website van het tijdschrift Orgelkunst te vinden: www.orgelkunst.be |
Auteursrechtelijk beschermd