17de-eeuwse strafbedevaarten opgelegd door dorpsschepenbanken
De oude strafbedevaart kende zijn einde in de laatste helft van de 16de eeuw. Nadien is een pelgrimagie uit straf een grote uitzondering (J Van Herwaarden, Opgelegde bedevaarten, 1978, blz. 1). A. Viaene stelde op zeker ogenblik 1573 voor als een uiterste datum van zulke pelgrimagies (kapittel Kortrijk).
De korte bijdrage van R. Witdouck, Strafbedevaarten uit Kooigem 1615-1623 (Biekorf 1987, blz. 226) vermeldde nog twee strafbedevaarten uitgesproken door de schepenen van het landelijke Kooigem in 1615 en 1623 naar O L. Vrouw van Gratie te Loos bij Rijsel. In beide gevallen ging het om zedendelicten. Men kon denken dat het hier om een curiosum of om een late uitzondering ging.
In het jaarboek 1994 blz. 11-34, van De Gaverstreke bespreken M Debrouwere en E. Ducatteeuw niet minder dan 14 zulke bedevaarten tussen 1549 en 1630 vanuit de Sint-Pietersheerlijkheid te Desselgem en Beveren-Leie. Ook bijna allemaal wegens overspel en gelijkaardige zedenfeiten. De bestemmingen zijn: Aardenburg (1549), Halle en Aardenburg (1550), Dadizele en Aardenburg (1551), Aardenburg en Sint-Anna-ter-Muiden (1552), Wilsnaken (1559), Dadizele en Nazareth (1573), Loos (1594), Emelgem (1599), Loos (1619), O.L. Vrouw-ter-Bede te Kortrijk en Loos (1623), Scherpenheuvel en Loos (1627), Loos en Dadizele (1629), Scherpenheuvel en Loos (1629) en Loos (1630).
Kooigem was dus geen unicum. Ons (voorlopig) besluit is dan ook dat, zeker op het platteland in het Kortrijkse, na de godsdiensttroebelen der jaren 1500, nog onverminderd strafbedevaarten werden voorgeschreven, meestal bij overspel en andere lichtere vergrijpen, en wel naar bedevaartsoorden binnen de Zuidelijke Nederlanden.
Het zou niet weinig interessant zijn om de nog bewaarde registers van de dorpsvierscharen en de landelijke schepenbanken op dit onderwerp uit te pluizen. Criminele registers uit die jaren komen evenwel niet zo veelvuldig voor. Zou het soms precies niet daaraan te wijten zijn dat men tot op heden zonder verder onderzoek, de klassieke strafbedevaart liet eindigen halfweg 1500?
L.V.A.
Auteursrechtelijk beschermd