Biekorf. Jaargang 92

De universiteit van Douai, 22 nov. 1790

Op 22 oktober 1790 besliste het directoire van het département du Nord geheel op eigen houtje een onderzoek in te stellen naar het régime... en de ressources actuelles des différents établissements destinés à l'instruction de la jeunesse. Het antwoord van de universiteit is in menig opzicht verrassend. Op de normaal zowat 1680 studenten blijken er vanwege de revolutionaire situatie alleen 703 aanwezig te zijn. Het aantal beschikbare hoogleraren aan de faculteiten is voor Theologie (een studierichting die 4 jaar duurt) 5, voor de Rechten en Medicijnen (duur 3 jaar) 5 en 3. De Artesopleiding (duur 2 jaar en ingedeeld in phisique en logique) gebeurt buiten de faculteiten zelf. Er zijn dus 13 hoogleraren aan te vullen met 3 profs in de theologie in het Collège St. Vaast en 2 in het Collège des Prêtres anglais; en met de profs in Filosofie: 2 in het Collège d'Anchin, 4 in St.-Vaast en 2 bij de Prêtres anglais. Daarnaast worden Grieks, Hebreeuws, Geschiedenis en Wiskunde via aparte leerstoelen gedoceerd in het Collège du Roi. Hiervan is de studieduur onbepaald. Op die manier liep het getal hoogleraren op tot 30. De 15 overige colleges in Douai dienen als repetitiecolleges voor de Faculteiten; sommige hebben ook een middelbare afdeling.

Het onderwijs is gratis behalve dat betaald wordt door de studenten in de Rechten en in de Medicijnen om straks het beroep van advokaat

[p. 338]

of dokter te kunnen uitoefenen. Belangrijk is ook dat de 5de Prof in de Rechten enseigne le droit français... et en particulier... celui qui est observé dans les Pays Bas français.

Een edikt daterend 1750 kende het doceren in de gehele regio Noord van Dialectica, Filosofie en Wiskunde uitsluitend toe aan de universiteitsstad Douai à l'exclusion de toutes autres villes (blz. 49).

Voor andere steden in dit Noorden is het boeiend te lezen hoe bv. het Jezuïetencollege te Bergues (1600), door de stad overgenomen in 1765, de eerstejaars middelbaar opvangt in twee seminaries gesticht door resp. de stadspensionaris M. de Cuipere (1607), en door de pastoor van de St Pierre Charles Vandenbussche (1621); ze bieden plaats aan 34 resp. 10 scholieren, tussen de 10 en 12 jaar oud. Ze logeren dans des chambres particulières (blz. 53). In 1790 tellen alle jaren samen 80 studenten op een normale bezetting van 600 à 800; in 1792 zijn er nog 34.

Ook in Rijsel doet zich dit fenomeen voor. In de stadsschool (vroegere Jezuïetenschool) zijn er in 1790 40 studenten waar er normaal 60 à 70 moeten zijn: l'ardeur pour la Garde nationale a beaucoup diminué le nombre des élèves (blz. 168). Het Augustijnercollege was in 1787 reeds helemaal uitgevallen. Het Collège St Pierre, daterend uit 1090 zegt principaal J.B.J. Liénard, stuurt een met voetnoten geargumenteerde geschiedenis van de school om te voorkomen dat het collège de la ville het zou opslorpen. In 1511 immers, zegt het verweer, was iemand als J. Despauter hier rector en in 1781 werd zelfs een speciale cursus Frans opgericht omdat deze taal était trop négligée dans notre Province (blz. 148-160). Zo geraakte het Nederlands duidelijk vergeten...

Deze en andere resultaten van de enquête in de districten Avesnes, Bergues, Cambrai, Douai, Hazebrouck, Quesnoy, Lille en Valenciennes werden voor de Université Lille 3 gepubliceerd in 1988 door Philippe Marchand onder de titel Ecoles et Colléges dans le Nord à l'aube de la Révolution, 205 blz., Collection Histoire et Littérature Régionales, Dl. 2.

A. Dewitte