Biekorf. Jaargang 92

[p. 329]

De receptie van 1302 in de 16de eeuw

Onder nr. 8/931 wordt sinds kort op de Brugse Stadsbibliotheek een druk, Nürenberg, J. Petreius, 1538, bewaard van het Compendium Chronicorum Flandriae, per Jacobum Meyerum Balliolensem, 133 fol., met eventueel als vroegste bezitter Carolus a Schoore.

Waar Jacob de Meyere zijn tekst eindigde in 1271 zou zijn neef Antoon de Meyere bij een ‘heruitgave’ uit 1561, J. Grapheus, Antwerpen de 133 fol. groeperen in 9 boeken en doorgaan met Boek 10. Op de 374 fol. van de nieuwe uitgave waren alleen de fol. 1-81 een reprint van 1538.

Boeiend is nu dat de bezitter uit de 16de eeuw - de Van Schoores waren voldoende bekend als politieke figuren - iets meer dan één fol. in handschrift toevoegde vanaf de datum 1286: Philippus rex mense octobri diem XVII cui successit in regno... om op de onbedrukte fol. 134 een groter verhaal neer te schrijven dat niets te zien heeft met de tekst van Antoon de Meyere, die Petrus cognomine Rex een plebeier noemt, klein van postuur, niet erg vriendelijk van gezicht, Fransonkundig en Jan Breydel, een volkstribuun (fol. 90v.). De tekst begint op fol. 134 na een afsnijding bij het binden van het boek in de 18de eeuw.

1302

...Adversus quos rex Jacobum S. Pauli misit qui Brugis receptus est; verum ad unum omnes eius milites... nocte a Flandris interfectus est⁽¹⁾. Jacobus fuga sibi salutem peperit. Quo facto indignatus rex Philippus Robertum bonum Arthesii comitem cum valida manu in Flandriam misit, qui et ipse cum toto exercitu fugatus fususque a Flandris est apud brugas et cortracum ab opidanis qui verum (baculis) ac fustis aliisque similibus instrumentis ta(n)tum armati erant. In eo conflictu ceciderunt ducenti equites Galli ex quibus Robert comes Atrebatensis, Godofried Brabantius cognatus eius, comes Danmale, Joannes filius comitis Hannoniȩ, Rodulphus de Neelle comestabilis Franciȩ, Jacobus de Sancto Paulo, alii quoque plurimum.
Philippus, ut tanta iniuria vindicaret, exercitum qui centum milia hominum continebat, in urbe Atrebatensi collegit et vicinis locis. Qui tamen propter Eduardi excursiones discedere coactus est... Exercitus ille per diversas Flandriȩ partes distributus est nec inde prius recessit quam diversiis preliis vehementer res Flandri afflixisset. Nam uno die octingentos Flandros interfecit, altero quindecim milia in Hannonia. In

(1) Aangezien het eerste onderwerp van de zin werd vervangen en de werkwoordvorm niet werd veranderd, laten wij de tekst ook ongemoeid.

[p. 330]

alio apud Insulas ducentos equites et pedites fu(gi)entes, Postremo quatuor milia apud S. Odomarum; qua re adeo Flandri indignati fuerunt ut copiosissimo exercitu Morinum, quȩ in regis ditione erat, oppugnarunt et expugnatum vastarunt.
Anno 1304 Philippus rex alium exercitum collegit adversus Flandros ad montem en Pevle vel in Pevene, ubi prelium commisum est. Refugati sunt juxta sex Flandrorum milia, Guido ipse et Eduardus, Angliȩ rex, in eo prelio ceciderunt, paucis Gallis interfectis.
(vertaling)
1302
Tegen hen stuurde de koning Jacques de St. Pol uit die te Brugge ontvangen werd. Al zijn manschappen werden 's nachts door de Vlamingen vermoord. Jacques kon zich alleen door te vluchten redden. Hierom kwaad stuurde koning Filips Robert d'Artois met een groot leger naar Vlaanderen. Ook deze werd met zijn complete leger op de vlucht gejaagd door de Vlamingen te Brugge en Kortrijk, stedelingen die met stokken en bezems en andere gelijkaardige instrumenten alleen bewapend waren. Bij die gevechten sneuvelden 200 Franse ruiters waaronder Robert d'Artois, Godfried van Brabant, een familielid van hem, de graaf van Daumale, Jan zoon van de graaf van Henegouwen, Rodolphe de Nesle, de connétable van Frankrijk Jacques de St. Pol en vele anderen.
Om zoveel onrecht te wreken bracht koning Filips een leger van 100.000 man op de been in Arras en omstreken. Omwille van de uitvallen van Edward was het verplicht te wijken. Het leger werd dan over verschillende plaatsen in Vlaanderen verdeeld en ging er niet eerder weg dan nadat het de zaak van de Vlamingen sterk had benadeligd. Want op een dag werden 800 Vlamingen gedood, een andere dag 15.000 in Henegouwen. Een andere keer werd bij Rijsel 200 man ruiterij en voetvolk op de vlucht gejaagd, de volgende dag 4.000 man bij St.-Omer. Hierdoor werden de Vlamingen zo kwaad dat ze met een groot leger Boulogne belegerden dat in 's konings handen was. Ze bestormden en verwoestten het.
In 1304 verzamelde de koning een nieuw leger tegen Vlaanderen bij de Pevelenberg, waar slag werd geleverd. 6.000 Vlamingen werden daar verslagen waaronder Guido zelf en Edward, koning van Engeland, sneuvelden. Weinig Fransen werden toen gedood.

De gehele tekst is zwak in de naamvoering, geeft getallen als 100.000 voor het leger van de Franse koning en verliezen voor de Vlamingen na 1302 van 800, 15.000, 200 daarna bij Rijsel en 4.000 bij St. Omer en 6.000 man op de vlucht bij de Pevelenberg. De argeloze manier waarop de Guldensporenslag uit 1302 wordt beschreven, als zouden de stedelingen met amechtige wapens dit Franse leger hebben verslagen, is wellicht het meest opvallend. Zoals ook het eindigen van het Chronicon zelf nét vóór de Moerlemaaie.

A. Dewitte