Biekorf. Jaargang 92

[p. 221]

Diefstal in het stadhuis van Blankenberge 20-21 december 1764

Op 21 december 1764 wordt Joannes Capreau alias Cabbiliauw samen met zijn stiefzoon, de 18-jarige Jan Van Hecke uit Drongen, gearresteerd in de herberg De Keyser te Nieuwpoort. Beschuldigd te Blankenberge waar hij logeerde in de aghterste camer, aghter den keuken, van het stadhuis, uit de kast verscheyde effecten te hebben gestolen dewelcke hy ghedaen heeft in twee lynen sacken, werd hij naar Brugge overgebracht in de vangenisse op 15 jan. 1765.

Het verslag van zijn verhoor (fol. 1-23v), van dit van de stiefzoon (fol. 23v-28) en een paar bijkomende teksten, die helaas onvolledig zijn, bleven in privé-bezit bewaard: 32 fol, 33×20,5 cm, papier, onder de titel Naerdere interrogatoire.

Hoofdfiguur is Joannes Capreau uit Mariakerke-bij-Gent; op 2 okt. 1761 door de Oudburg te Gent voor 20 jaar uit Vlaanderen verbannen (bij deze gijzeling leerde hij een van zijn companen Jan Engelbeen kennen), brak hij die ban - hij ging gewoon naar huis en bracht zijn tijd door met spinnen en hout hakken - waarna hij op 22 april 1763 voor 30 jaar werd uitgebannen. Deze keer verbleef hij alleen acht dagen thuis, waarna hij met vrouw en kinderen (Jan en Carel Van Hecke) naar zijn broer Bernard vertrok in Lillo.

Daar werkte hij aen de vesten van Bergen-op-Zoom drie weken, ging daarna naar Middelburg-Zeeland, waar hij in de buurt van de Vlissingpoort in het turf ging werken. Dit belette hem niet af en toe naar Drongen op bezoek te komen. En veel meer dan dat.

De lijst van de hem ten laste gelegde grauwsaeme faicten is uitgebreid. Elf gebeurden met één van zijn twee stiefzoons, acht met anderen. Het betrof negen keer kerkediefte: de stiefzoon wordt op wacht gezet onder de ladder en gewapend met een ploegijzer of conde om deuren te openen of ramen te breken, verdwijnt Capreau zowat een half uur binnen het kerkgebouw. Zilver en geld verdwijnen in een reiszak en goud en zilver (gout hooftyserken van de baesinne ende een cruysken) worden bij zilversmeden (vb. te Kortrijk en Middelburg), of in pandjeshuizen beleend. Het geld uit de offerblokken wordt verteird met ander vrouwevolk terwijl hij ook gecoght heeft een stuckxen lant op dronghene. Zijn kledij: hij

[p. 222]

hadde aen een groenachtigh kleet van wolle op gaeren ende eenen swarten lynen rock. Zijn wapens waren een schaghtmesch, een zak pistolen - één klacht betreft zijn optreden met twee pistolen in de hand waarbij hij zes coggelkens afvuurde waarvan slechts één de vrouw raakte tusschen haer slincker kaecke been - en pistoolkeyen. Onderweg worden koeken en een kan bier genuttigd, één keer is er sprake van een fles wijn. De moeder (van Jan Van Hecke) was daerover bedroeft ende creesch. Hemzelf noemt het gerecht een ‘dief van professie’.

De aanklacht te Brugge nu verloopt in 99 artikelen. Duidelijk is de stiefzoon vooraf verhoord zodat de vragen heel exact voorbereid zijn op de rechter helft van de folio. De andere helft betreft het antwoord van Capreau, hoewel de teksten nergens ondertekend zijn. De aangehaalde diefstallen 1761-1764 situeren zich alle in principe in de veelhoek Sint-Kruis-Aardenburg, Aalter, Landegem, Sleidinge, Assenede vanuit de basis Drongen, met dan de uitschieters 1764: Ieper, Kortrijk, Menen, Torhout en Blankenberge, wat hem fataal werd. Daar gaf hij zich uit voor beestekoopman, hoewel hij geen geld had. Na de diefstal ontliep hij het stadhuis op weg naar Brugge. Ter hoogte van de molenwal, bij de Oostendse vaart (duidelijk Meetkerke) zou hij geslapen hebben en daar de linnen zakken aangetroffen hebben die op hem werden bevonden bij arrestatie. Aan die vaart achterhaalde hij de barge naar Nieuwpoort en kwam zo in de herberg De Keyser terecht waar zijn wandeling een einde nam.

Te Brugge werd hij verhoord door de baljuw van Blankenberge Pieter de Craecke en de raadspensionarissen De Cridts, De Blauwe en Schinkele.

Drie reizigers aanwezig in hetzelfde stadhuis-hotel, afkomstig uit Lokeren-by-Duynkerke, Franche dominatie, Joannes de Vriese, Joannes Cobeans en Pieter Mesdagh, de laatste wever van lynen, de eerste koper van gaerne, blijken niets met de diefstal te zien te hebben.

A. Dewitte