Biekorf. Jaargang 92

[p. 211]

Werkinstrumenten voor een landmeter in Vlaanderen
ca. 1750

Na het overlijden van landmeter en prijzer of schatter van het Brugse Vrije Joannes Ad. Laurenz worden via een Catalogue (C. de Moor en Zoon, 1798, 24 blz., Stadsbibl. Brugge 61/1) een verzameling Kaerten Figurative en Instrumenten te koop aangeboden.

Bij die kaarten komen voor gegraveerde items van Parijs met zijne voorgeborgten (1748), van Luxemburg, Londen, Westminster, Brugge, naast zeekaarten: de nrs. 32-36.

De bladzijde 7 citeert een handbibliotheek geheel hand-geschreven; het betreft boeken van Geometrie, Arithmetica, Zee-Vaerd met een portefeuille met gedrukte plans van steden; een tekst Instructie voor de Landmetrie met diversche maeten en kaerten; zeven boeken van pryzien, maeten en besognen etc.

De te koop aangeboden ommelopers en wateringen (de periode 1497-1759), meestendeels uit het Noorden van het Vrije, reveleren een ganse reeks voorgangers in het vak mét datum:

1497 Pieter van Eede - 1511 Pieter Bollin - 1514 Pieter Hendrycx

1554 Francois Baest en Christoffel de Hyfte - 1559-62 Pieter Kempe

1577-1617 Florens (en Octaviaan tot 1652) van Marissien - 1604 Joos van Marissien - 1625 Adriaen Eyvens - 1626 Engel Stoet en François van Toortelboom - 1626 Cornelis Boudins - 1634 Lioen Elverdynge

1657-69 Jacques Lobbrecht - 1658 Guillaume Passeman - 1661 Jacques de Plancke - 1670-73 Pieter Lust - 1670-90 Jan Messiaens

1676-87 Hendryck de la Porte en Jacques Lootijns (tot 1717)

1701 J. Plante - 1713 Joannes Lobbrecht en J.P. Reviers - 1752 Jacob van Iwaede en Jacques Mergaert de jonghe - 1753 Verplancke en Gilliodts⁽¹⁾ - 1754 Octaviaen van Marissien.

(1) Op blz. 26 staat By de drukker dezer is te bekomen Chronologique t'samenstellinge van alle de Water-Vloeden etc. door P. Gilliodts, o.m. ontvanger van de Watering van Blankenberge.

[p. 212]

Zelfs de eigenaar van de catalogus blijkt een landmeter-tot-Oostcamp te zijn, doch zijn naam ging bij het inbinden verloren.

Boeiend zijn uiteraard de technische hulpmiddelen, bij opmeten en uittekenen van de kaarten gehanteerd. Wij drukken deze hierna, het zijn de blz. 21-23 van de catalogus. Boussole de poche betekent (tot vandaag) zakkompas, alidade gradenboog, piquoir steeknaald, pantographe tekenaap om de overtekening op een andere schaal mogelijk te maken, pinnulen veren, genouilliere een speciale scharnier (?), aiman een magneet en lunette d'approche een verrekijker. Met Machinist is duidelijk ingenieur-ontwerper bedoeld: het betreft twee Parijzenaars Canivet en Lemaire.

A. Dewitte

[p. 213]

[p. 214]