America bruid van de zon postmodern ten toon stellen
Net als Stad in Vlaanderen (Vlaamse Gemeenschap, 1991) vertrekt ook deze Antwerpse tentoonstelling van op het terrein verkende invalshoeken die daarna via vakhistorische en filosofische invalshoeken worden geanalyseerd.
Heel opvallend zijn, op een paar nummers na, alle voorwerpen gewoon documenten i.p.v. ‘kunst’ terwijl ‘actuele’ pop- en concept art mee wordt geëxposeerd in het verlengde van het volkskunstige. Wat het in werkelijkheid ook is.
De documenta zijn geordend i.f.v. (toevallige) beeldgelijkenis, kleurgelijkenis, waarna ze in hypotheses bij mekaar worden gebracht. Meest via teksten van Paul Vandenbroeck die het concept voor de gebeurtenis schreef en in vele zalen schriftueel aanwezig is om de toonaard te duiden, de referentie, het graan op de rots.
Het betreft o.m. volksdevotionele reeksen op tin, achter glas, retabels in zeepsteen, vederschilderijen, kitschpoppen waarbij het cultusbeeld popart wordt, relict voor een museum van volkskunde (dat zo uiteindelijk ophoudt alleen schepwinkels te tonen). Telkens worden de rolpatronen in beeld gebracht: vrouw-man, macht-toewijding, toeneiging-angst, rariteit-divertissement, meest XVIIIe. eeuwse schraal bijgekleurde modellen. Vandenbroeck start meteen een geheel nieuw idioom Marianamen op: Maria als spinster, de maagd van de kandelaar, van Copacabana, La Paz, Pomata, Socavón, Nuestra Señora de la Merced (van de Mercedariers), de Virgo Lactans of voller dan de hemelen, Maria-Herderin. Hybride, tastbare, wankelbare figuur op de grens tussen oud, nieuw en nu.
De tentoonstelling is een continu appelleren aan zien, verbanden leggen, desacraliseren. Vandenbroeck brengt een exstatische kennis aan: die staat buiten tekst en mededeling, die ontstaat geheel individueel en veel wijder gaat dan de normale revelantie. Hij wil dolgraag de tientallen castas, van heiden tot polyvalent Spanjaard, in schema brengen om de begrijpbaarheid van het beeld te verhogen, zoals hij (blz. 160) via het Boek der Engelen de parallellen uittekent tussen de hemelse artillerie der christenen en deze van de indigene natuurkrachten.
A. Dewitte
America. Bruid van de zon. 500 jaar Latijns-Amerika en de Lage Landen, K. Museum voor Schone Kunsten, Antwerpen, 528 blz., ill., 1992, 950 BF.
Auteursrechtelijk beschermd