Biekorf. Jaargang 92

[p. 45]

De verkoop van de kostbaarheden van Petrus le doulx II
Konstschilder tot Brugge in Vlaenderen 1808

Zoon van Pieter Le Doulx, schepen, raad en hoofdman van Brugge en evengoed auteur - hij liet bij A. Wijts⁽¹⁾ Het Leven, Martelie ende Dood van... Pieter Bartholomeus de Blende, sj., Bruggeling, vermoord in Paraguay, verschijnen - werd Pieter II in 1755 lid van de Kon. Academie voor Schilder- Beeldhouw- en Teeken-Konst. Uit zijn nalatenschap die verkocht werd op 1 aug. 1808 blijkt pas hoe enorm zijn ‘literaire’ en historische arbeid wel is geweest. Niet minder dan 20 manuscripten⁽²⁾ van zijn hand zijn opgenomen in de verkoopscataloog Bogaert-Dumortier, 85 blz. groot, alle daterend tussen 1776 en 1807, het jaar van zijn overlijden. Het is bovendien vrij duidelijk dat Jacques A. Kerchof, kapelaan van O.L. Vrouw en kanunnik van Mesen, 1669 e.v., van wie Le Doulx minstens 6 handschriften bezat⁽³⁾, zijn na te volgen model is geweest. Best leuk is ook dat Ledoulx's groot verzamelwerk Den Blom-Hof, dat bij zijn dood 404 dessins faits d'après nature bevatte, zijn titel ontleende aan Den Bloem-Hof, inhoudende de raere of ongemeene Bloemen, die op den tegenwoordigen tyd by de liefhebbers in estimatie gehouden worden, Utrecht, 1614, doch zich overigens royaal bediende van Engelse modellen als de Plantae selectae... imagines: 150 gravures naar echte modellen Londini in hortis, een editie 1750, naast de 4 delen Description exacte des principales Curiosités naturelles du magnifique Cabinet d'Albert Seba, Amsterdam, 1734⁽⁴⁾.

De verkoop van zijn nalatenschap zegt dat de collectie Le Doulx mériterait d'être placée dans le Cabinet d'un Prince. Ze omvatte naast boven vernoemde VI cahiers nog een cahier met 10 waterplanten en de natekening van 28 schelpen, en bij de schilderijen op doek 5 portretten van zijn hand, o.m.

(1) Een tweede werk van zijn hand dat in de Catalogus SBibl. Brugge, S 384 voorkomt is Cronyke beginnende van het jaer 430 en eyndigende met het juer 1596..., an^o 1718; een derde is het 2-delige Wetten der Stadt Brugghe dat Pieter jr. vervolledigde.

(2) Het betreft de nrs. in-4^o 15 en 16, en in folio 85-92, 102-106, 109-110, 112, 114, 117.

(3) De nrs. in fol. 94-98, ev. 99 en in-4^o nr. 123 (blz. 69).

(4) Zie Catalogue 1808, blz. 40, 60.

[p. 46]

dit van Monseign. l'Eveque van Zusteren⁽⁵⁾. De stedelijke verzamelingen van Brugge bezitten momenteel van hem een zelfportret en twee stadsgezichten

Hoewel hij alleen muziek voor fluit bezat stonden in de woonkamers zowel een clavecimbaal als twee piano fortes. Daarnaast b.vb. twee maquettes van een zeilschip resp. een fregat met 44 kanonnen. Zijn 2 bibliotheekkasten (één ervan in acajou) bevatten een 700 titels: 479 in-8^o, 102 in-4^o en 121 + 3 in-fol., daaronder ook 18 + 1 van de eigen hss. en de 6 manuscripten van Kerchof. Daarnaast komen 80 nrs. + 32 verzamelbundels voor en 29 paketten tekeningen dessinés sur la nature même, een duidelijke meerwaarde omtrent 1800.

Het is natuurlijk belangwekkend te weten wat van dat alles bewaard bleef. Het Brugse Stadsarchief bezit van zijn handschriften

Hs. 18 II Delen Levens der Geleerde Mannen, 519 en 534 blz. (nr. 89);

Hs. 52 Cronyke ofte Brugsche dagh-aenteekeningen 1786-1790, 95 fol.

Hs. 81 Levens der konst-schilders, 247 blz., door de auteur in 1796 aan de Academie geschonken doch als nr. 114 opnieuw aanwezig in de Catalogus van de verkoop^(6);

Op de Brugse Stadsbibliotheek bevinden zich

Hs. 440 Levens der graven van Vlaenderen, 282 blz. (nr. 88);

Hs. 445 Alle de Wetten der stadt van Brugghe, 198 fol. (nr. 93);

Hs. 448 Aenteekeningen wegens het Brugsche stads-huys, 72 fol.;

Hs. 597 Levens der konst-schilders, 754 blz., een door J.B. Dienberghe aangevuld exemplaar;

Hs. 605 Jaerboeken van Brugghe 1685-1781, 28 fol. (nr. 109),

met daarnaast van J.A. Kerchof Hs. 444: Wetten der stede van Brugghe 1322-1683. Uit de veilingen Charles Gillès de Pélichy, 1972 en 1974 werden in de Catalogus van de handschriften een reeks nrs. samengesteld (628-638, 648-49) waarvan niet duidelijk is of de verzameling bezit was van Van Huerne of Ledoulx of van beide. In elk geval zijn bij die veiling de nrs. 209 en 210, de Collectio diversorum generum

(5) Op. Cit., blz. 74, 82.

(6) Id., blz. 68.

[p. 47]

insectorum, 1755-1765; de Collection du règne végétal, arbres forestiers et fruitiers, 1790-1814, en het nr. 689, Collection du règne végétal, fleurs de tout genre met 70 platen⁽⁷⁾, aan de stadsbibliotheek geheel ontgaan. Gelukkig werd in de Godelieveabdij het hs. met 126 grisailles over de reliek - nergens anders gememoreerd - tot op vandaag bewaard, terwijl in de H. Bloedkapel het hs. De glorie der stad van Brugge uit 1794, nr. 87 van de in-fol. boeken op de veiling, kon worden verworven, hoewel Le Doulx ook de jaren 1686-1698 in een ander verband had beschreven.

Wat leert ons de inhoud van die bibliotheek verder nog? Vooreerst dat wellicht een oom van Petrus Le Doulx, Joseph Ledoulx, kapelaan was aan de Brugse Donaaskerk en in 1771 tabellarius, in welke hoedanigheid hij wiskundige tabellen had opgesteld van de bedelingen en eigendommen van de Kathedrale kerk en genoteerd in een hs. dat mee verkocht werd in 1808⁽⁸⁾. En verder dat Ledoulx geheel in de stijl van zijn tijd Paul et Virginie las, en Les Liaisons dangeureuses, en Werther, Le Contrat Social, Essais sur la Botanique van ook J.J. Rousseau, en Emile en de Henriade. En wat Geschiedenis betreft P. Bor en d'Oudegherst en de Damhouder doch vooral J.F. Foppens, 1737 en J.N. Paquot, 1781 en G.F. Verhoeven, 1780. Opmerkelijk is ten slotte dat de pastor van het Begijnhof te Brugge Petrus Geschier te Antwerpen in 1643 een vertaling in dichtvorm uitgaf van de Mundi Lapis Lydius, ofte 's Werelds-Proefsteen in 't latijn beschreven door den Eerw. Heer Antonius à Burgundia (van Brugge)⁽⁹⁾.

A. Dewitte

(7) Bibliothèque et Cabinet d'Estampes et de Manuscrits Gillés de Pèlichy, Garnier, Dl. 1, 1972, blz. 40, Dl. 2, 1974, blz. 28. Het nr. 209 werd wel voor 160.000 fr. aangekocht voor het Steinmetzkabinet (zie C. Van de Velde, Catalogus van de Tekeningen Dl I, 1984, blz. 212-221) dat ook natekeningen van schelpen, koralen, algen en zeesterren bezit (blz. 221-224).

(8) In 1774 had hij Collectio intsructionum tabellarii Chori.. ex variis actis capitularibus.. ex moderna praxi in ordinem digesta in Hs. verzameld, wat als nr. 4 bij de in-4^o werd verkocht. Naast hss. van Kerchof en Jos. Le Doulx bezat P. Le Doulx ook een hs. Sermoenen van Joannes Verslype (1656-1735), kanunnik van de Donaaskerk én zijn Journal van onse Reyse naer de stadt van Weenen ten jaere 1716 (blz. 39).

(9) Catalogue 1808, blz. 40.