Festina lente
Uitgeverij De Walburg Pers (C.F.J. Schriks) vierde haar 25-jarig bestaan als uitgever met een bibliofiel boekje, geheel gewijd aan Aldus Manutius, de drukker-uitgever te Venetië. De 130 bekende titels van Aldus sr. lopen over de periode 1494-1515. Dat daaronder 30 ‘eerste’ Griekse drukken voorkomen is meteen de meest belangrijke bijdrage van Manutius, tot 1490 nog leraar klassieke talen in o.m. Ferrara. Dat hij oplagen haalde van 1000 exemplaren - het betreft de periode van incunabels en post-incunabels - waar anderen op 200 bleven steken, ligt o.m. in de typografische vormgeving, waardoor de inhoudelijke en zog. wetenschappelijke waarde duidelijk op het tweede plan kwamen als criteria van waardering. Zo blijkt inderdaad dat b.v. de belangrijke codices van Bessarion, in 1468 aan de stad Venetië geschonken, niet voor Manutius toegankelijk waren. Dus bracht hij teksten voor de studenten aan de universiteiten van Padoa, Bologna en Ferrara, alle in de buurt, op basis van handschriften van vrienden. Dit betekent meteen onvoldoende vergelijkingsmateriaal, een blijvende kwaal de gehele 16de eeuw door.
Zijn ontwerp voor Grieks lettertype was afkomstig van het haastige, onzorgvuldige, doch blijkbaar ongelooflijk gewaardeerde schrift van zijn tekstverzorger Grieks: Marcus Musurus, nagetekend door Francesco Griffo da Bologna en model tot diep in de 16de eeuw. Reeds in 1495 poogde Aldus dit ‘experimentele’ lettertype middels een privilege te beschermen; wat hij niet deed voor zijn romein en italiek, daterend 1495 resp. 1500, die meteen aanzet werden voor de Garamond, de Estienne, Granjon, Plantin... Zijn roem als uitgever zou daar bovenop nóg groter worden wanneer hij vanaf 1501 pocketboeken, in-8o formaten i.p.v. de statige in-folio's op de markt bracht. Handzamer en voldoende duurzaam én betaalbaar voor particulieren en studenten, terwijl precies hier voor het eerst de italiek wordt gebruikt.
Spijt zijn monopolie op die cursiefletter werd hij tussen 1501-1527 in Lyon alleen in 64 edities nagedrukt. Zijn pamflet, 1503, Aldi Monitum in Lugdunenses Typographos, had als resultaat dat de Lyonese drukkers gewoon de kwaliteit van hun drukwerk verhoogden. Wat op zich al een succes betekende voor beide partijen.
A. Dewitte.
INE SOEPNEL, FESTINA LENTE. ALDUS MANUTIUS DRUKKERUITGEVER, De Walburg Pers, 1986, 56 pag., ill.
Auteursrechtelijk beschermd