Biekorf. Jaargang 74

[p. 277]

De schuttersgilden van Noordschote en Zuidschote

Noordschote en Zuidschote zijn twee kleine gemeenten. Ze liggen dicht bijeen en leven nauw met mekaar. Wat de ene doet wil de andere.

In 1715 nu kwam iemand op de idee te Zuidschote een schuttersgilde op te richten. Zuidschote is de kleinste van de twee parochies. Het is dan ook begrijpelijk dat Noordschote nog hetzelfde jaar eveneens uitkwam met een handbooggilde van Sint-Sebastiaan.

Pieter Pieters, uit wiens merkwaardig memorieboek Biekorf reeds het ene en het andere publiceerde, geeft in detail het relaas van de oprichting van beide gilden.

In het ancien régime kon geen schuttersgilde worden opgericht zonder toelating van de vorst of van de plaatselijke heer. De koene Zuid- en Noordschotenaren wendden zich niet tot de koninklijke majesteit, maar tot de abdis van de adellijke benediktinessenabdij van Mesen, die Vrouwe was van Noordschote en van Zuidschote. Mevrouwe van Mesen kende voorzeker beter de ‘noden’ van haar onderhorigen dan de verre majesteit, te Brussel en te Gent vertegenwoordigd door Raden en Hoven, die heel wat kieskeuriger en meer nauwlettend acht gaven op de werkelijke noodzakelijkheid van een schuttersgilde. Zij was zelfs zo toeschietelijk dat ze ‘Caerte ende artickelen’ der gilde van Mesen liet gebruiken door de aanvragers uit de acht prochiën, die haar voor die gunst te voete vielen.

In 1697 telde Noordschote 500 en Zuidschote 311 inwoners. Er waren respectievelijk slechts 79 en 51 volwassen mannen. Er waren daarenboven nog 20 arme huisgezinnen⁽¹⁾. Voorwaar een magere bodem om ineens zo maar twee schuttersgilden in te planten en ze tot wasdom en bloei te brengen!

Van enige verdere vermelding van deze gilden is er later dan ook nergens iets te vinden.

L. Van Acker

Bijlage. Zie volgende bladzijde.

(1) J. De Smet, De volkstelling van 1697 in de acht prochiën van het Veurneambacht (Biekorf, 1929), 281; cf. D. Dalle, De volkstelling van 1697 in Veurneambacht (Hand. Em. 1954), 18-54.

[p. 278]

Bijlage
Uit het Memorieboek van Pieter Pieters
1715

‘Alsnu becommen hebbende den gulden tydt van vrede, die den bermhertijghen godt ons heeft gejont om den gheest vanden mensch wat te verblijden, soo hebben de Inwoonders van zuijdtschoote geresolveert te maecken eene nieuwe gilde ter eere godts ende den heijlighen Ste Sebastiaen met de handtboge ende sijn gegaen in marte 1715 naer meessen ende mevrauwe te voete vallen om te vercrijghen haer consent om te moghen een nieuwe gilde oprechten. Mevrauwe heeft het selve gepermijteert ende toegelaten ende verleent een copie vut de Caerte artickelen vande gilde van meessen om tselve na te volghen.
De inwoonders van noortschoote siende dat sij coppabelder waren als die van zuijdtschoote hebben oock geresolveert te maecken een nieuwe gilde ende hebben oock de permissie van mevrauwe van meessen vercreghen ende hebben jn meije 1715 de gilde begonnen, een vendel, trommel en sotkleet ende twee doelhuijsen doen maecken op de plaetse van noortschoote, soo dat de gilde gemonteert ende jn staete was jegens de nootschoote kermijs vanden selven Jaere, ende het hooghweerdich vereert jnde processie met hunne tegenwoordigheijt ende met trommel, vendel ende fuijfelaere een schoone processie gedaen ter eere godts dat weerdich is om prijsen, het welcke noit op noortschoote en hadde gesien geweest.
Ende tot bevint van de pennijnghen omde voormelde gilde van noortschoote te monteren ende in staete te stellen hebben het gelt te rente genomen twelcke beliep tot ontrent 75 ponden grooten vlaems, ook wesende een gilde van Sinte Sebastiaen met de handtboghe gelijck de gonne van zuijdtschoote, ende ten jaere 1717 hebben eenighe van de confreren van noortschoote hun doodtschult opgeleijt en daermede vermindert het Capitael tot ontrendt twee derden.
Oock heeft de gilde van noortschoote vooreerst de gaeij geschoten inde doelen opden 8e 7bre 1715 ende den eersten Coninck is geweest Laurens Meles, ende de gilde van zuidtschoote heeft eerst de gaeij geschoten jnde sinxendaghen op de gaeijperse op de meulen jnt jaer 1716 ende haeren eersten coninck js geweest Joannes Vieren.