Biekorf. Jaargang 73

[p. 177]

Westvlaamse zantingen
Vervolg van blz. 113

N

Naaien. Iets naaien met een ik en een gij. Geh. in de Westhoek (o.m. Alveringem, Ramskapelle, Westouter): in de vlugte, voorlopig; eigenlijk: met de naald beurtelings naar mij en gij wijzend.

- Niet bij De Bo.

Nat. 1. ‘Ze zijn langs alle kanten nat (al. van alle kanten)’: zitten tot over de oren in de schulden. Ramskapelle. 2. ‘'k Stond daar te kijken lijk een natte zak’: beteuterd, als aan de grond gestagen. De Panne 1940.

- Niet bij de Bo.

Neus. 1.‘'t Loopt uit mijn neuze’: begint tegen te steken. 'k Moet daar niets anders dan suikerbonen eten, 't loopt uit mijn neuze’. Adinkerke 1970. - 2. ‘Hij zegt goên dag, maar 't gaat over zijn neuze niet’: is niet gemeend. Ramskapelle 1964.

- Niet bij De Bo.

Niemand. ‘Daar woont (noch) God noch goe ziele’. Alveringem. - In Poperinge: ‘... noch God noch goe mens’.

O

Oever. ‘Van den oever in den dijk geraken’: van de gracht in de sloot, van slecht tot erger. Ramskapelle 1972 en elders.

- Niet bij De Bo.

Oog. 1. ‘'k Hên (heb) daar een z'n oge uitgestampt’: gezegd als men bij malheur zijn voet in een ‘blindganger’ (zie Biekorf 1971, III) gezet heeft. Ramskapelle 1970. - 2. ‘Kroten aan zijn ogen hebben’: ook schimpend gezegd tot iemand die iets wat klaarblijkelijk is niet ziet: ‘Hè-je misschien kroten in jen ogen?’. Poperinge 1950. Vgl. krot-oge bij De Bo. - 3. ‘Ons Heer in zijn ogen steken’: ondankbaar zijn. ‘'k Mag niet zeggen dat ik iets te kort hebbe, 'k zou Ons Here in zijn ogen steken’. Merkem 1971. Niet bij De Bo.

Onderduimer. Iemand met een gesloten karakter of die iets in 't geniep doet. ‘Onze jongen is geen onderduimer, 't rolt er al uit lijk dat hij 't peist’. De Panne 1971.

- Dit woord is natuurlijk afgeleid van onderduims dat volgens Wdb. Ned. Taal ‘alleen in gewestelijke spraak, vooral in Gelderland en in Vlaams-België gebruikelijk is’. In de Westhoek kent men beter onderkotig. In Zuidoostvl. ook achterduims. Zeeuws-Vlaanderen en Zeeland kennen onderduums, gewoner is echter onderhands, naast in sommige plaatsen bestoliengs (bestolens).

Ondertussen. Af en toe, nu en dan eens. ‘'k Hên hem ondertussen èsien’. Westland passim. Niet bij De Bo.

Ongekamd. 't Is een ongekamde, ongerakelde’: een brutale, onopgevoede kerel. Poperinge 1950.

Ongepeinsd. Onverwacht. ‘Dat is nu 'n keer ongepeinsd bezoek!’ Ramskapelle 1971.

- Niet bij De Bo.

[p. 178]

Ongezien ongetast. - Over koopwaar die ge niet met uw eigen ogen gezien hebt kan men niet oordelen: ‘ongezien ongetast’. Poperinge 1950.

- Niet bij De Bo.

Onnuttig. Een ‘onnuttig vrouwmens’, d.i. niet verzorgd gekleed, maar daarom nog niet vuil.

- De Bo geeft ‘onnuttig’ met bet. vuil, smerig, morsig. De betekenis is in Veurne-Ambacht niet zo pejoratief.

Ontgeven. Zich iets ontgeven: er niet aan denken, het vergeten. ‘'k Ontgaf het mij’, d.i. ik dacht er juist niet aan, ik was het vergeten. Roeselare 1930. Poperinge 1965.

- De Bo kent ‘zich iets ontgeven’ in de zin van: uit het gedacht steken, er niet aan denken. ‘Je moet trachten u dat te ontge-ven’.

Onttrouwen. Een aangegaan huwelijk ongedaan maken. Ramskapelle 1972.

Pastoor Muylle uit Ramskapelle kwam Ko Landuyt tegen.

- Ko, zei pastoor Muylle, ge zijt nu al zo lange getrouwd en ge zijt mij nog altijd vijf frank schuldig voor uw trouw,

- Als het kwestie ware, menere de paster, zei Ko, van mij te onttrouwen, 'k wil ze u rechtegens geven. Maar op mijn trouwgeld ga' je nog lange moeten wachten.

Onvrienden. ‘Onvrienden worden’: in onvriendschap, onmin kennen. ‘Ik zou niet geren met u in onvrienden worden’.

- Onvriend is alg. ndl. maar ik hoorde het w. praktisch altijd in het meervoud gebruiken, ook al wordt het tot één enkele persoon gericht.

Onwijs. ‘Dat is onwijs beraân - Ge zij zijt gijder onwijs beraân’: onverstandig, er is geen klappen aan. Ramskapelle 1964.

- Niet bij De Bo.

Oor. Achter zijn oren kijken: bedrogen uitkomen. ‘Als 't weer zo flauw blijft, dan zullen veel neringdoeners mogen achter hun oren kijken’. Ramskapelle 1971. - Ook ‘langs zijn oren kijken’: vreemd opkijken. Bv. over iemand die in 't begin gewoon was voor alle lopend werk op een meid te mogen rekenen en die kwijtspeelde: ‘Ze gaat ook dikkers 'n keer langs huer oren kijken’.

- Vgl. ndl. zich achter de oren krabben, alsook wvl. achter zijn oren scharten.

Opflikkeren. Opkikkeren, er weer door komen. ‘'k Hên van 't plaagsje èweten, mao 'k zijn weer upèflikkerd’. De Panne 1971.

- Niet bij De Bo.

Opgeheft. ‘Was ze kwaad? - Kwaad?... Upheft!’ Opgeheft, d.i. buiten zichzelf van woede. Ramskapelle.

- Niet bij De Bo.

Opgetroeteld. Aangekleed. ‘Hij is altijd aardig opgetroeteld’. Het woord heeft een duidelijk pejoratieve betekenis, waarin tot uitdrukking komt: slordigheid, wanorde, gebrek aan goede smaak. Ramskapelle 1971

- Niet bij De Bo.

Opkorten. Uitspr. upkorten. ‘Wanneer de schilders aan 't werk gaan in de kerk, worden de stoelen opgekort’: de ene op de andere geplaatst om vrije ruimte te krijgen. Ramskapelle.

Opneemste. Hetgeen men opneemt. Wordt vooral pejoratief gebezigd om een lelijke gewoonte of tic aan te duiden die men - veelal onbe-

[p. 179]

wust - aangenomen heeft. Wanneer men bv. een bekend personage op TV met zijn tong ziet kwispelstaarten, dan hoort men: ‘dat is toch een lelijke opneemste’. Of ook: ‘dat is een opneemste’: iets dat men onbewust als een gewoonte is beginnen te doen, maar dat men weer gemakkelijk kan afleggen, mits er zijn aandacht aan te schenken. Poperinge 1950.

- De Bo kent opneemsel, niet opneemste.

Opschieten. Iemand opschieten. ‘Ze schoten mij op’: gingen tegen mij te keer. De Panne 1972.

- De Bo kent zich opschieten: opstuiven, driftig opvliegen.

Opstaan. ‘Henne voor hane opstaan’: zeer vroeg. Ramskapelle 1971. - Vgl. opstaan voor hinne en hane (De Bo).

Opsulferen. Wijsmaken. Iemand iets opsulferen: hem iets wijsmaken, ook: een onaangename karwei op de rug leggen, aansmeren. Poperinge 1960.

- Niet bij De Bo. Ook bekend in Zeeuws-Vlaanderen: omdat die of die er geen zin in heeft daarom hoef je 't niet aan mij ‘op te sulferen’. (Wdb. Zeeuwse Dial. 671) Vgl. ook Vandale.

Oud. Zo oud als de Rokerstrate. Heule 1964. - De Rokerstraat, thans de Izegemstraat, zo genoemd naar de herberg de Roker.

Oude. ‘Ze zijn van een oude’: van eenzelfde oude, ouderdom. Het eigenaardige in deze uitdrukking is dat (in de Westhoek - en elders?) één dof uitgesproken wordt, daar waar een sterke beklemtoning zou mogen verwacht worden.

l. devloo