Biekorf. Jaargang 73

[p. 159]

Cornelis van den Rijne 1502-1573
Organist van Sint-Donaas te Brugge
Commentaar bij een testament

Het komt zelden voor dat voldoende biografische gegevens voorhanden zijn met betrekking tot de lagere geestelijken in de 16e eeuw, om hieruit enig houvast en vergelijking te kunnen halen. In het geval van de kapelaan Cornelis vanden Rijne laten de gegevens èn uit zijn testament èn uit de Kerkrekeningen van Sint-Donaas toch een brede kijk hoe aerbeyt, neersticheyt ende industrie zoniet een fortuin, toch een behoorlijk kapitaal kunnen laten verwerven; zijn voor die tijd, uitzonderlijke, lange loopbaan zal daar ook wel hebben aan toegedragen, terwijl nergens sporen zijn dat die ouderdom hem ook ziekte had bezorgd.⁽¹⁾

Geboren in 1502⁽²⁾, treedt hij voor het eerst op in Sint-Donaas in 1533 als kapelaan binder choor, en wordt hij voor het eerst als organist vermeld in 1540.⁽³⁾ Dit laatste bij de laatste wilsbeschikking van Wulfaert Hellinc. Naast Hellinc, die hij blijkbaar te vriend had,⁽⁴⁾ zal hij met een pleïade componisten en zangmeesters omgaan, waarvan de belangrijkste wellicht waren Jac. Clemens non Papa (1544), de zangleiders, medekapelanen, Cornelis de Hondt en Jan Flamme,

(1) Archief Bisdom Brugge, D. Testamenten en Fundaties, nr 216; 4 aug. 1573; corroboratie 12 aug.; uitvoering 9 sept.; notaris A. Bottyn. Organist bleek bepaald een gezonde bezigheid in Sint-Donaas; één zijner opvolgers, Nich. Elewout, zou dit ambt waarnemen 1579-1631; een voorganger uit de XVe eeuw, Roland de Wreede: van 1447 tot zijn dood 1484. Wat de data der Rekeningen betreft: gezien die lopen vanaf 24 juni (Feest van Joannes de Doper) van het aangeduide jaar, tot 23 juni van het jaar erop volgend, kunnen een reeks geciteerde data hoogstens een half jaar later vallen, tenzij wij de datum preciseren. Van de Rekeningen zelf ontbreken de reeksen 1525-26; 29-32; 35-39; 41-47; 50-56; 61-62 en 1570.

(2) In een supplicatiebriefje uit 1565 betreff. H. de Boodt; A.B.B. A. 123; wordt hij 63 jaar aut circiter genoemd.

(3) Rek. 1533, fol. 9^v; op die datum wordt echter gepreciseerd ‘pro novo suo introitu’; in 1540 (fol. 8), wordt hij, samen met Jan Flamme kapelaan buuten choor, verbonden aan de kapelanie van Dudzele, in opvolging o.m. van de musici Philips (de) Rogerie († 1563) en W. Hellinc († jan. 1541). In het Testament van deze laatste, A.B.B., D, nr. 135 31 jan. 1541 wordt Vanden Rijne op fol. 1^v organist genoemd. Hij komt het eerst als organist in de Rekeningen voor 1548, fol. 38 (test. de Rogerie, 18 nov. 1563, nr 177).

(4) Op fol. 1^v van het Test. van Hellinc: ‘item ghelevert inden handen van cornelis vanden rijne, clerc geinstalleert ende organiste van sinte donaes voornoemt, eenen damasten rock, by vorme van testamente ghegheven’; Vanden Rijne was mede-testamentuitvoerder voor Hellinc

[p. 160]

resp. aan de kapel van Keizer Karel en Filips II verbonden terwijl hij Adriaen Willaert begeleidde wanneer die op 22 nov. 1556 de hoogmis met zijn compositie opluisterde.⁽⁵⁾

Als organist had hij de beschikking over een nieuw positief orgel sinds 1520, terwijl het grote opgehangen orgel uit de 14e eeuw, naar zijn eigen opgave, door een nieuw vervangen werd in 1558. De orgelbouwers Karel Waghe en Clays de Smet zorgden, naast Johannes Waghe en Joos vander Keere voor het onderhoud ervan.⁽⁶⁾

Betekenden beide voorgaande benoemingen (kapelaan zowat 7 à 8 £ vl.; organist het sinds 1439 onveranderde bedrag van 18 £ par.: 1½ £ vl.) een inkomen van 9½ £ vl. per jaar dan volgde in 1549 daarop de benoeming tot clericus turris, clocmannus of torreclerck. Naast de vaste, door de Kerkfabriek te voldoene jaarwedde van 13 £ 17 sch. par., brachten de vaste inkomsten van alle de jaerghetijden zowat 150 £ par. in meer op terwijl de normale begrafenissen, bvb. in 1571, nog eens 36 £ par. opbrachten. Op die manier was zijn samengestelde jaarwedde op een niveau gekomen van zowat 26 à 27 £. vl. In vergelijking met de normale kanunnikale prebende van zowat 8 £ vl. is dit een niet onaardig bedrag.⁽⁷⁾.

Cornells v.d. Rijne slaagde er zelfs in, wellicht door zijn faam als organist, een reeks Studenten aan te trekken - bij zijn dood waren daarvan zelfs reeds 15 priester gewijd - die

(5) Cornelis de Hondt wordt in 1548 kapelaan in Sint-Donaas, Jan Flamme was in 1540 reeds medekapelaan van Vanden Rijne te Dudzele; de nota betr. Willaert (‘suo cantu decoravit’): A.B.B., A 61, Kapittelakten 1552-61, fol 81v.

(6) K. Waghe; Rek 1520 fol. 18; 1521: fol. 18v; 1524: fol. 19; Cl. de Smet, 1557, fol 32v; 1558, fol. 29v-30; A.B.B., A. 123, gepubliceerd bij A. Vente, Proeve van een repertorium..., 1956, pag. 28 e.v.; Johannes Waghe: vanaf 1548; Joos vande Keere, in 1557. Joos is wellicht de zoon van de hoorghelmakere Rogier Vande Keere die in 1534 een huis huurl aan het officium Sti Donatiani, Rek. 1534, fol. 3v.

(7) De benoeming 1549 fol. 34v; de voorgaande torreclerc was Jacob van Hee. Het bedrag van de inkomsten van de jaargetijden werd door ons berekend op een overzichtstabel, daterend ca. 1657. waarvan de totalen zeker beneden de werkelijke totalen der 16e eeuw moeten liggen, gezien in de geuzentijd een ganse serie fundaties hun waarborg zagen verloren gaan (Wij voegden deze niet geklasseerde tabel toe aan het Testament van Vanden Rijne). De inkomsten uit 1571: Rek. 1571, fol. 15v. Deze en de hierna volgende omzettingen werden door ons als volgt berekend: 12 pond parisis = 1 pond vl. den penninck 16; 1 pond vl. = 20 sch. = 20 × 12 den.; de coëfficienten voor de renten: lijfrente: rente × 16 = totaal af te dragen som; erfelijke rente: rente × 24 = te beleggen totaal. Het is duidelijk dat de totalen én van de wedde van Vanden Rijne én van zijn totaal bezit alleen approximatief zijn, d.b. alleen een benadering van zijn minimum totaal inkomen en bezit zijn.

[p. 161]

bij hem inwoonden.⁽⁸⁾ De hiervoor gevraagde som is ons niet bekend doch als hij in 1558 negen deniers vraagt per hoofd en per dag, alleen om de gezellen van de orgelbouwer Clays de Smet te logeren, een bedrag van 1 £ 2 sch. 6 den. per maand, dan is duidelijk dat ook hier vele mogelijkheden voor de organist openlagen.⁽⁹⁾ Een voorbeeld van gelukkige speculatie, hoewel dit wel niet zo zal bedoeld zijn, is tenslotte de Schenking die hij deed bij de aankoop van het nieuwe orgel in 1558. Ex gratuito dono et pia devotione schonk hij 12 £ vl. en Stelde daarnaast, tegen een hoge lijfrente, 6 £ per jaar, nog eens 48 £ vl. ter beschikking van de Kerkfabriek. Gezien hij pas overleed in 1573 haalde hij hieruit, zijn gifte van 12 £ vl. afgetrokken, nog een batig saldo van 27 £ vl.⁽¹⁰⁾.

De laatste benoeming die wij van Vanden Rijne kennen is deze van beneficiarius van O.L. Vrouw-ter-Potterie, in 1571. Hierbij moest hij waarschijnlijk zijn vroegere kapelanie laten vallen⁽¹¹⁾.

Bij zijn dood (blijkbaar in aug. 1573) was, mobiliën en immobiliën bij mekaar, een uit te delen bezit aanwezig van minstens 650 £ vl., waarvan zowat 408 £ naar zijn oyrs ende aeldynghers gaan, een bedrag dat ergens te weinig is, gezien het gewoonterecht voorhield: ende elc mach... wegh geven het rechte derde deel van al syn deelsaem goet... ende indiender jemandt meer wegh gheeft wordt het selve ghereduceerd tot het derde. Vanden Rijne stipuleert echter gheene murmuratie nochte contradictie te willen maeken jeghens dit zijn testamente ende uyterste wille als of de legaten daerinne ghelegateert te groot en excessif waeren... zijn achtergelaten goede-

(8) Test. vanden Rijne, fol. 7; ze worden testateurs discipels genoemd.

(9) Rek. 1558, fol. 29v.

(10) Rek. 1558, fol, 15v; de afbetaling gebeurde in twee keer: op Sint-Jansmis en met Kerstmis -. Ter vergelijking met de wedde van Vande Rijne: de wedde van zijn sufflator (hij had als orgelblazers Ludovicus Paillet (1548-1560); Laurentius Duerwaerdere (1563-69) en Quintinus Moureaux (1571-72); deze laatste wordt bij de dood van Vanden Rijne opgevolgd door G. Govaert). Wanneer de organistenwedde 18 pond par. bedroeg, dan was deze van de sufflator 4 pond par. Pas onder het regnum van Elewout, in 1598, wordt de wedde van organist opgewaardeerd naar 60 £ par., en deze van de sufflator wordt dan de helft van deze van de organist (zie ook noot 22). Tijdens de Periode Vanden Rijne is de sufflator tevens signator, ghetydewachter, wat zijn wedde met ca. 3 £ par. opvoert,

(11) Rek. 1571, fol. 14-. Vanden Rijne wordt in zijn laatste kapelanie bij zijn dood opgevolgd door Anthonius Chastelet, Rek. 1574, fol. 15 die in 1573 schoolrector was benoemd in de Salvatorkapittelschool.

[p. 162]

ren, welcke hij hemlieden jont, in dancke (te) willen nemen ende in payse ende vrienscap met elcanderen (te) willen leven, zonder eenighe questie teghens elcanderen te nemene om gheen zaeken, up pene van ghefrustreert te zijne van een pondt groot sjaers... tot proffyte vanden aermen⁽¹²⁾ Hij zegt bovendien - doch dit is eerder een cliché - dat hij testateur noyt boven de vichtich ponden grooten eens ghehadt heeft van patrimoine; precies patrimoniale leenen waren onvervreemdbaar⁽¹³⁾.

Bij de aanduiding van zijn erfgenamen krijgen we gegevens, betreffende zijn rechtstreekse familie. In tegenstelling met vele confraters had hij, hoewel hij alleen diaken was, geen natuurlijke kinderen⁽¹⁴⁾; zijn dienstmeid (joncwijf), Naenken Wulfius, erft overigens slechts 10 sch. gr. Zijn erfgenamen zijn vooreerst de vier kinderen van zijn reeds overleden broer Jacques: Donaes vanden Rijne, een alleenstaande Margriete v.d. Rijne, en twee andere zusters gehuwd, met resp. Pauwels Snouck en Jacques Gryp. Zowel Donaes als Snouck en Gryp hebben uit hun huwelijk elk drie reeds gehuwde kinderen op wie rechtstreeks een lijfrente wordt gezet van 1£ vl. per jaar; de vier nakomelingen van zijn broer Jacques zelf krijgen elk een lijfrente van 4 £ 2 sch. 6 den. gr. De overige begunstigden - in geld - zijn vooreerst den aermen huusweecken, houde ende cranck persoonen die een rente van 6 £ per jaar aan zich besteed zien, naar het voorbeeld van de fundatie van de kanunnik Fr. Fiers, en met dezelfde executeurs als in deze fundatie aangeduid (o.m. F. Cordier). Ook de kynderen ten bogaerde ende meyskens inde ezelstraete krijgen elk een rente van 10 sch.; de aermen ghevangenen dezer stede in de doncker camere krijgen jaarlijks 1 £ gr., terwijl op de uitvaart zelf aan de armen éénmalig 3 £ aan brood wordt uitgedeeld, aan de zieke aerme huusweecken 2 £, en aan zijn oud-studen-

(12) Gewoonterecht, zie Costumen van Brugghe, Gent, 1664, XIII, 2; Deelboeck vanden Lande vanden Vryen, Id., LXXIII; de tekst Vanden Rijne: Test., fol 4v.

(13) Costumen van Brugghe, III, 1. Men kon blijkbaar wel om religieuze redenen onterven zo bvb. de kan. Judocus Baersdorp onterft bij testamentuitv. 13 nov. 1570 zijn eigen broer: ende omme dieswille dat meester philips van baesdorp, mynen broedere, hem ghekeert heeft van de catholycke roomsche kerkeke, twelcke my drouf ende zwaer is om verdraeghen, ende hem begheven tot ongoddelijcke religie, soo exheredere ic denselven Mr Philips van mynen goede en rechte van successie... (Test, nr 188).

(14) Voorbeelden hiervan: W. Hellinc had een ‘wulfvtkin hellinc’ als natuurlijke zoon, fol. lv; G. Bachusius Test. 1569, nr. 205, fol. 3v gaf zijn imago depicta in tabula aan zijn 2e zoon Johannes, e.a.m.

[p. 163]

ten priesters - zo religieuzen ofte werlicke - 5 £ 10 sch gr. De hogervermelde renten zullen, even goed als de lijfrenten, genomen worden op zijn goedynghen, meuble ende ommueble, huusen, renten, cleederen, juweelen ende cateil. Hij begeert echter datmen alle de barninghe, turven, houdt, item cousen, schoen ende henden die zich bij zijn overlijden in zijn huis zullen bevinden, zullen worden uitgedeeld naer de zes weken⁽¹⁵⁾.

Daarnaast volgt voor een totaal bedrag van zowat 6 £ vl. een kwijtschelding van schulden o.m. aan de zangmeester van Sint-Jacob, Gerard Obrecht; voor een nog iets hoger bedrag doet hij schenkingen aan vrienden en collega's, terwijl ook een reeks uitgebreide stipulaties worden voorzien inzake zijn uitvaart.

Cornelis v.d. Rijne wordt niet begraven inde ghemeene sepulture vanden capellanen doch inden ommeganck buuten kerke, na een vigilie, commendatie ende messe inden choor te synghene, achtervolghende tmiddel gheluut. Hij sticht geen kapelanie op zijn graf, hoewel hij in 1568 reeds een Missa de Spina had gefundeerd⁽¹⁶⁾, doch laat een jaer lanck gheduerende drie messen te weke doen, smaendachs de Trinitatie swoensdachs de Domina ende svrijdachs de passione domini met een de profundis te graeve gaende. Hiervoor is een bedrag van 4 £ 11 sch. gr. uitgetrokken, en E. Basset sanctuarie clerck, wordt er titularis van, een vriend ook van Hellinc, die daarnaast nog 1 £ krijgt, om een ghedinckenesse daermede te coopen. Bovendien laat hij, wellicht aan de Potterie, ook een tabula sculptilis achter⁽¹⁷⁾.

(15) Test Vanden Rijne, fol 3-5. de fundatie Fiers, zie o.m. A.C. De Schrevel, Histoire du Séminaire de Bruges, dl. I, Brugge 1895, pag. 73-75; Vanden Rijne stipuleert, indien de executeurs hiermee niet akkoord gaan dat de gelden dan moeten worden overgedragen aan de Dis van O.L Vrouw en St.-Salvator. Hij bepaalde, wat betreff de fundatie van renten voor de getrouwde kinderen van drie van de vier erfgenamen, dat die dienen zal ‘omme de kynderen daermede tonderhouden van cousen schoens ende anderssins’ (fol. 3^v). Net als G. Bachusius zegt hij bovendien dat deze hulp gewoon doorgaat’ ghelic hy levende hemlieden gheholpen ende ghesuccurreert heeft’ (fol 4v; bij Bachusius, Test. fol. 4v). - Schenkingen aan de gevangenen komen te Brugge reeds voor vanaf de 14e eeuw.

(16) Rek. 1568, fol. 16.

(17) Test., fol. 2v; fol 3. De ‘tabula sculptilis’ komt pas voor in de Rek. 1586, fol. 76v: ‘pro portu tabule sculptilis pridem per M. Cornelium vanden Rijne in parrochia relicte’. Het betreft hier een klein altaarretabel of een gebeeldhouwde memorietafel. Philippus de Rogerie anderzijds liet bij Test. van 18 nov. 1563 een ‘tabula cum imagine sancti philippi apostoii’ achter.

[p. 164]

Wat Vanden Rijnes boekenbezit betreft, alleen ‘vakwerken’ komen in zijn nalatenschap voor: hij schenkt de kynderen die binnen zynen huuse met hem wuenen alle dablatuer ende musyck boucken die hy heeft om die onder elcanderen te deelen⁽¹⁸⁾. Aan kunst- en zilverwerk is Vanden Rijne niet rijk. Hij schenkt wel aan zijn meest opportune vriend W. Vrombout, de waard inden blenden ezele (het lokaal waar de socii de musica hun recepties houden) en die hij medeëxecuteur van zijn testament benoemde: zin beelde die voor tcafcoen hangt inde eetcamere: onsen heere met de doorne croone, ende is verlichterye ghemaect by meester Simon, dwelc is een seer costlic stic. Heel duidelijk gaat het hier om een miniatuur van S. Benning, terwijl precies deze afbeelding verwijst naar zijn fundatie van een Missa de Spina⁽¹⁹⁾. Hij insisteert daarnaast op een gift van zijn drinkbeker aan de ons niet nader bekende Lowijs Inghelmont: zyn nuete met den clauwe die bezelvert is metten dexele.⁽²⁰⁾. De weduwe van de boekhandelaar Antheunis de Tollenaere, die overleed 1572 en hem testamentair een gouden penninc (gheheeten een lancrock) schonk, krijgt deze penning terug samen met een ste Christoffels beeldeken tveste. Zijn opvolger als torreclerck François Aernouts, alias Zeghers krijgt testateurs kiste staende inden keldere ste donaes, ende een steenen kanneken met een zelveren dexele⁽²¹⁾. De laatste naam die tenslotte nog voorkomt is Cornelis Houtemans, - wellicht familie aan Mark, de organist van Sint-Jakob, 1553-54, wiens drie zusters Calleken, Betken ende Neelken elk 10 sch. krijgen. Als executeurs treden op de hogervernoemde Willem Vrombout, naast

(18) Tabulatuur en muziekboeken: Test., fol. 5. Het was blijkbaar geen gewoonte muziekhandschriften te legeren: dit komt noch bij Hellinc noch bij de Rogerie, noch bij bvb. Carolus de Wulf, filius legittimus Joannis Lupi de Thielt (Test. 4 okt. 1568, nr 198) voor. Cewone boekengiften zijn wel frequent, zo bvb. bij Markus Laurin sr. (de Opera Omnia van Erasmus, de Opera divi Hieronimi), bij C. Bachusius (de Opera Originis, Lutecie impressa), bij J. de Springere (1558), bij de eerste Brugse bisschop P. de Corte e.a.m. Zie drukproefnota in fine.⁺

+ Drukproefnota. - Bij voetnoot 18 toe te voegen: En bij Cl. de Carondelet (1564, 15 à 16 boeken uit zijn bibliotheek te kiezen). Boekengiften van kanunniken in de 14e- en 15e eeuw, zie: R. De Keyser, Individueel en collectief boekenbezit bij de kanunniken van het St.-Donaaskapittel te Brugge, Archief- en Biblioteekwezen dl 43, 1972, pag. 141-144. De Keyser citeert hier de gifte van muziekhs. door Joh. Coperis, en door G. Dufay, deze laatste aan Karel de Stoute ‘afin qu'il ait memoire de lui’ (p. 144,146).

(19) Zie noot 17. Een portret van Vanden Rijne komt hier niet voor; W. Hellinc bvb. schonk een tafereel, metter figuere vanden testatuer, aan zijn joncwijf Barbele Marisaels (fol. 55); Bachusius gaf zijn imago depicta aan zijn tweede zoon; de grootcanter Laur. vander Muelene zal, net als de opvolger van Vanden Rijne, Fr. vander Leene, zijn imago aan de kerk schenken. Bij Vander Leene zal de weduwe het zelfs terugkopen: Rek. 1575, fol. 16; en A.B.B., A. 123, 1606.

(20) De nuete (note) is een kokosbeker: zie Biekorf 1972, 188.

(21) Een steenen dryncanneken ghedect met een zelveren vergulden decsele, was Vanden Rijne in 1551 testamentair nagelaten door Pieter de Raedt, Test. 17 dec. 1551, Test. nr 152.

[p. 165]

de grootcanter († 1596) L. Vander Muelene en de griffier van het Proossche Jan Wyts.

Tot besluit hadden wij graag volgende conclusie: het financieel eindresultaat van Cornelis v.d. Rijne (daarvan afgetrokken de 50 £ vl. patrimoine) minimum zowat 600 £ vl., is een opgespaarde samengestelde jaarwedde over 23 jaar, wat ofwel aan bijzonder zuinigheid ofwel aan bijzonder ‘beste renten’ ofwel aan zijn kostgangers is toe te schrijven. De testamentaire bepalingen ten voordele van de armen, zieken en gevangenen zijn in die mate een cliché dat ze ook alle zowat voorkomen bvb. in het testament van G. Bachusius uit 1569. Het zou interressant zijn te onderzoeken vanaf welk ogenblik dergelijke bepalingen testamentair te Brugge voorkomen en of de studie van Vives betreffende Den Secours aen den aermen daar voor iets tussenzit. Bovendien moet precies deze ‘stedelijke’ armenzorg ook toelaten dat de limiet voor schenkingen, naast deze aan de wettelijke oyrs, overschreden kon worden.

Tot slot: van Vanden Rijne zijn ons geen composities bekend, hij trad niet op als muziekscriptor, en evenmin weten wij hoe zijn werk als organist werd geapprecieerd. Op financieel vlak althans was de jaarwedde uiterst rampzalig zodat de organist werkelijk met aerbeyt, neersticheyt ende industrie moest bijverdienen om fatsoenlijk zijn leven te verdienen⁽²²⁾.

Een fraai voorbeeld van zijn relaties met de ouders van bvb. zijn Studenten, biedt de volgende brief (in Bijlage) waarin vader van Rijckeghem uit Sluis verzoekt dat zijn zoon Bas-

(22) Ons voorbeeld van Vanden Rijne als kapelaan met gering inkomen is niet eens exhaustief. Zo bedroeg de totale som nagelaten door de eerste sufflator van Vanden Rijne, L. Paillet, die daarnaast nog signator was en coster buuten chore in St. Baseliskerk (hij moest blijkbaar evenveel cumuleren als Vanden Rijne doch met minder succes) - bij zijn overlijden in vl. ponden: 12 pond 16 sch. 4 den. (Test. nr 206, 14 mar. 1570). Van dit bedrag gaat 6 pond naar zijn vader Fransoys; Vander Rijne trad bij dit testament als mede-executeur op.
De Organisten, zover bekend, uit de 16e eeuw waren in Sint-Donaas: Nich. Grape, 1502-06; Laurentius (Veldam), 1507; Com. Vanden Rijne, 1540-73 +; Franc, vander Leene, 1573-74 +; Daniel Hurpianus, 1575-76; Guill. Blootackre, 1577, die als componist bekendheid verwierf; Nicol. Debbout en Oliv. Blootackere, 1578, en daarna Nicol. Elewout, 1579-1631 Het zou vrij aannemelijk zijn dat de laatste zes, inbegrepen Willem Blootackre, leerlingen zijn geweest van Vanden Rijne. A.C. De Schrevel duidt daarnaast nog de naam aan van een ander discipel François de Visschere (Op. cit., pag. 62). Zeer waarschijnlijk is Bastiaen van Rijckeghem, die zoals uit Bijlage blijkt, naar huis ontboden wordt, een gelijkaardig voorbeeld van ‘discipel’. Naast Vanden Rijne is ons te Brugge nog één voorbeeld bekend van orgel- (en clavichoorde) lesgever; de schoolrector 1551-54 daarna organist 1558-63 van de Sint-Gilleskerk Andries Boudins: Rek Sint-Gilles, 1544-1564, fol. 173 (R.A.B.).

[p. 166]

tiaen moge komen deelnemen aan een bruiloft te Zuiddorpe bij Axel in ‘Utrechtsch Vlaenderen’.

a. dewitte

Bijlage
Brief van Jacob van Ryckeghem aan Cornelis vanden Rijne uit Sluis 20 aug. 1567 (ABB. A. 123).

Jacob vraagt de toelating zijn zoon Bastiaen, waarschijnlijk commensaal bij Vanden Rijne, een huwelijksfeest in Zuiddorpe bij Axel te laten bijwonen. De jongeman zal begeleid worden op dit feest. De vadet kan zelf het feest niet bijwonen gezien de werkzaamheden aan de oogst Daar de vader alleen parafeert, betreft het een gedicteerde brief.

[Tekst van de brief]

Anden heersamen meester cornelis vanden Rine,
wonachtich tot Brugghe.
Eersamen beminden vriendt meester Cornelis vanden Rijne. Ic ghebiede mij hertelicke tuwaerts, hopende uws ghezonde, Voort zoude ic u vrindelic willen bidden dat ghij wilt bastiaen laten weder om tot huus comen; de cauusse es dese, dat ic ter bruulof ghebeden bem, waer af dat mijn niet mueghelick en es zelve te trecken, anghemerct dat ic zeer qualic hut mach, anghaende desen hougst, up ende nu sinde, ende ic zeer veel te doene hebbe; zo est dat ic bastiaen selve metten live ter bruulof sende wile, want de feeste men houdende es te zudorpe bij acxschle, ende en sal hem alleene niet laeten ghaen maer sal ghaen met meer van mijn susters ende broeders.
Dit doende ghij zulter mijn groot vrinschap mede doen. Zonder et groot belet dat ic up dit pas vanden houst, ic souder zelve meten live trecken, want mijn een ghoeden vriend es.
Desen 20en houst 1567.
(Bijdende) aluwen vrient ende dienaer Jacob van Rijckeghem ter Sluus altijts voor u
Jc. (geparafeerd)

+ Drukproefnota. - Bij voetnoot 18 toe te voegen: En bij Cl. de Carondelet (1564, 15 à 16 boeken uit zijn bibliotheek te kiezen). Boekengiften van kanunniken in de 14e- en 15e eeuw, zie: R. De Keyser, Individueel en collectief boekenbezit bij de kanunniken van het St.-Donaaskapittel te Brugge, Archief- en Biblioteekwezen dl 43, 1972, pag. 141-144. De Keyser citeert hier de gifte van muziekhs. door Joh. Coperis, en door G. Dufay, deze laatste aan Karel de Stoute ‘afin qu'il ait memoire de lui’ (p. 144,146).