Biekorf. Jaargang 72

[p. 365]

De lindemolen te Sint-Eloois-Winkel

Op donderdag 3 juni 1971, tussen 16 en 17 u. werd te Sint-Eloois-Winkel de Lindemolen door een wervelstorm neergeworpen. De molen - een open standaardmolen - stond nog maar een halve eeuw in de Tuileboomstraat 37. Oorspronkelijk draaide en maalde hij te Emelgem (gem. Izegem) op het kruispunt van de huidige Baronstraat (ex Zandstraat) en Reperstraat (ex Gravierstraat); hij werd in 1919 door de Wwe J. Debosschere-Verhamme verkocht aan H. Declerck uit Sint-Eloois-Winkel die de molen het volgende jaar liet afbreken en heroprichten in zijn gemeente. Op 25 mei 1940 door een beschieting erg beschadigd, werd de molen in 1944 volledig hersteld. Hij werkte nog tot in 1958. In 1961 werd, onder impuls van burgemeester dr. R. Carton, de Lindemolen door de gemeente aangekocht, waarna in 1966-67 een grondige herstelling volgde. Door een K.B. van 8 juli 1970 werd de molen tot beschermd monument verklaard.

Door de instorting is natuurlijk veel vernield geworden; toch bleven o.m. de standaard, de steenbalk, de twee bovenwielen, de kamwielen en de molenstenen bewaard. Naast het verbrijzelde molenhuis zijn o.m. ook de ijzeren askop en de wielen gebroken. Toch wil Sint-Eloois-Winkel zijn laatste molen zo maar niet prijs geven; het gemeentebestuur heeft het moedige besluit genomen de Lindemolen te herbouwen met de financiële hulp van de Staat en de Provincie.

Daar van de molen geen opmeting bestaat, werd aan de hand van de op de grond liggende onderdelen een doorsnedetekening gemaakt. Enkele onderdelen, waarvan niet met volledige nauwkeurigheid de plaats van herkomst kon bepaald worden, werden weggelaten, dit is o.m. het geval met twee kamwielen (45 cm doormeter, 11 kammen of tanden, en 35 cm doormeter, 10 kammen). Ook de inrichting van de maalzolder werd niet getekend.

Het vierzijdig houten molenhuis, gedragen door de steenbalk (65 × 65 cm), kan draaien om de standaard (staak), een zware houten spil (in het molenhuis 58 × 58 cm) die gesteund wordt door dubbele schoren en rust op kruisbalken. Deze laatste liggen op vier betonnen teerlingen.

Op de door de wieken aangedreven wiekenas bevinden zich twee bovenwielen: het voor- of vangwiel (52 kammen) en het achterwiel (48 kammen), die ieder een kamwiel (15

[p. 366]

Lindemolen van Sint-Eloois-Winkel

Ornament op vangwiel 1777

Wielenas met twee bovenwielen

[p. 367]

Doorsnede van de Lindemolen
(tek. A. Debonnet)

[p. 368]

Vangwiel van de Lindemolen
(tek. A. Debonnet)

kammen) in beweging brengen, waardoor de staakijzers - vertikale aandrijfspillen - met behulp van de molenijzers de bovenste molenstenen (de lopers) van de maalstoelen doen draaien. De grootste loper heeft een diameter van 170 cm, de andere van 158 cm. Door een koppeling met het grote bovenwiel kan het luiwerk (as met een kamwiel met 15 kammen) voor het optrekken van de zakken met graan, in werking gesteld worden.

[p. 369]

Het vangwiel is versierd met vier ingesneden cirkelvormige ornamenten; rondom het wiel staat volgend inschrift:

‘GMAECKT VAN IOANNES VANDER SCHEURE MOELEMAEKER VAN ZYNE STILLE TOT MUELEBEKE OP DEN 21 SEPTEMBER ANNO 1777’.

Deze, toch wel nauwkeurige datum, schijnt tot op heden onbekend gebleven te zijn. Een oudere datum - 1720 - staat op de steenbalk; eromheen werd in 1967 nog een inschrift aangebracht (cfr. infra). Het is mogelijk dat het jaar 1720 als het bouwjaar van de Lindemolen mag aanzien worden; onwaarschijnlijk echter is wat dr. R. Carton schrijft in zijn Geschiedenis van de Lindemolen’ (in Praktische gids Sint-Eloois-Winkel, 4, 1968): ‘opgericht in het jaar 1720 door ‘Johannes Vanderscheure, molenmaker van syne stiel toe Meulebeke' zoals het zo mooi gesneden staat in het enorm vangrad’. Niets laat inderdaad toe te besluiten dat er enig verband bestaat tussen de twee data, waartussen een periode van 57 jaar ligt. In zijn verslag voor het Provinciaal Comité van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen (Bulletin 9, 1939-1941, p. 237) schrijft V. Acke op 8 juli 1938 dat de molen het jaartal 1726 draagt. In zijn ‘Westvlaamse windmolens’ (Brugge, 1966, p. 109) schrijft C. Devyt: ‘gebouwd in 1726’.

L. Devliegher