Biekorf. Jaargang 72

[p. 114]

Belangrijk eigentijds oordeel over Dadizele
1869

Op 8 september 1857 had, te Dadizele in aanwezigheid van Mgr. Malou, bisschop van Brugge, en tal van vooraanstaanden, de eerste steenlegging plaats van de basiliek die Mgr. Malou, als aandenken aan de dogmaverklaring van Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen (1854), aldaar besloten had op te richten. De bisschop had daarvoor de engelse architect Welby Pugin aangesproken⁽¹⁾. Er kwam echter geen schot in deze realisatie o.m. door het feit dat architect Pugin bijna nooit verscheen op de werken, het optreden van de provinciale architekt Pieter Croquison en tenslotte het vroegtijdig afsterven van de bisschop-opdrachtgever, 23 maart 1964, op een ogenblik dat de werken verre van voltooid waren.

Op 8 september 1869, amper enkele maanden vóór de opening van het Eerste Vatikaanse Concilie (8 december 1869), had te Dadizele een provinciale bijeenkomst plaats van het genootschap van de H. Vincentius a Paulo, een instelling van caritatieve aard. Zoals vele andere adellijke families had de Kortrijkse familie Béthune steeds een belangrijk aandeel gehad in de werkzaamheden van dit genootschap⁽²⁾. Baron Félix-Antoine-Joseph Béthune was dan ook aanwezig op deze bijeenkomst, samen met zijn zoon, kanunnik Félix Béthune uit Brugge, zijn kleinzoon en tenslotte zijn goede vriend Ferdinand Vandeputte, pastoor-deken te Kortrijk.

De aanblik van de onvoltooide basiliek moet waarschijnlijk een diepgaande indruk hebben gemaakt op het neo-gotiekminnend gezelschap want, enkele dagen later, op 13 september 1869 nl., schrijft baron Félix Béthune daarover een verslag aan zijn zoon de architect te Gent. Dit verslag is, menen wij, uiterst belangrijk omdat het stamt, rechtstreeks, uit de kring der Béthune's, een familie die, als geen andere, van zéér dichtbij betrokken was bij de grootse bouwwerken van de bisschoppen Malou en Faict te Dadizele. Wij laten daarom dit verslag hier integraal volgen, ongewijzigd, in de taal waarin het werd neergeschreven.

(1) Het akkoord daartoe was gesloten op 30 augustus 1856. Zie: Dagklapper (Parochieblad Brugge), 20 december 1964.

(2) Cf. Dagklapper (idem) nr. van 23 januari 1966.

[p. 115]

‘Jeudi dernier’ zo schrijft de edelman ‘je suis allé avec ton frère le Chanoine et ton fils Félix⁽³⁾ à Dadizele en compagnie de notre Doyen. L'Evêque y était; il a dit la Sainte Messe pour tous les membres de St. Vincent de Paul, venus de tous les coins de la Province au nombre, dit-on, de 800. Il a distribué la St. Communion pendant près de trois quarts d'heure, puis à 9 h. présidé la réunion générale dans laquelle on a entendu un rapport en Flamand, un second en Français par M. Delaage, et deux allocutions de Monseigneur également dans les deux langues. On s'est rendu ensuite à la Grand'Messe en corps: elle a été chantée par un prétre Anglais. Un père Jésuite y a prèché; et enfin la cérémonie s'est terminée par la procession dans le village, à laquelle bon nombre de Membres rangés sur deux rangs, ont pris part. Tout cela était très édifiant et nous a rendus très heureux. Mais nous avons été moins bien impressionés et moins satisfaits de la vue de cette grande Eglise! C'est d'un lourd, comme on ne peut se faire une idée; l'ornamentation en style anglais ne nous a pas plu davantage. Félix⁽⁴⁾ s'est muni de son album, pour dessiner ce qui lui aurait paru digne d'être reproduit, et il ne l'a pas ouvert, n'ayant rien vu de bon. Le portail est surtout remarquablement laid et les deux portes d'entrée étroites et basses font le plus mauvais effet. On se ne s'explique pas l'engouement des Evêques dont l'un⁽⁵⁾ à approuvé et dont l'autre⁽⁶⁾ a exécuté un pareil monstre’.

Scherpe kritiek die vooral gericht was, ofschoon niet vernoemd, op het knoeiwerk van de provinciale architect Croquison te Dadizele. Toen Mgr. Malou in 1854 het plan opvatte een nieuw diocesaan seminarie te bouwen had hij architect Béthune afgewezen: ‘M. Béthune’ zo schrijft deze bisschop vanuit Ieper, op 9 september 1854, aan grootvikaris Jan Scherpereel⁽⁷⁾ ‘est plutôt un obstacle qu'un aide dans la grande affaire du Séminaire. Depuis que j'ai vu que ma confiance était mal placée, je ne lui en parle plus’. Deze afwijzende houding van de bisschop jegens een verwant en vriend heeft echter niet geschaad aan de goede betrekkingen met de bouwmeester en zijn familie.

André Demeulemeester

(3) Félix Béthune, de toenmaals; 14-jarige tweede zoon van de bouwmeester.

(4) Dezelfde.

(5) Bedoeld wordt Mgr. Malou. Begin januari 1860 had architect Croquison de werken te Dadizele overgenomen.

(6) Mgr. Faict. Deze bisschop was nochtans een goede vriend van baron Félix-Antoine-Joseph Béthune, die invloed had te Brugge wanneer de bisschop beslissingen nam betreffende zijn zoon de kanunnik.

(7) Archief bisdom Brugge. Briefwisseling van Mgr. Malou.