Biekorf. Jaargang 71

[p. 241]

Bargoens te Veurne

Ter aanvulling van Biekorf 1970, 165.

Hoe bargoens in de volkstaal van Veurne voorkomt en vooral bij de vroegere inwoners van de Handboogstraat - in 't Veurns dialekt 't Amba(cht)stratje - zal wel samenhangen met de Nieuwmarktenaars van Roeselare die op logement lagen in de herbergen van die straat. Regelmatig kwamen ze hun triem doen in de streek en gingen 's avonds naar Veurne.

In dat straatje woonden ook de Veurnse visverkopers en leurders. Bekende families uit die straat waren o.m. Martelez, Verminck, Ameye, Linde. De Roeselarenaars van de Nieuwmarkt zullen dan hun bargoens onder de Veurenaars hebben verspreid. Maar dit bargoens is dan ook in de volkstaal van Veurne doorgedrongen. Ik weet dat veel volksmensen van de vorige generatie heel wat van die bargoense woorden gebruikten en dat er nog veel van gekend zijn bij deze van mijn generatie.

In mijn leraarstijd te Nieuwpoort heb ik er af en toe over gesproken met mijn leerlingen. Van Karel-Romaan Berquin had ik Is. Teirlinck's Woordenboek van Bargoensch (Roeselare 1886) in bruikleen gekregen, samen met het belangrijke bijvoegsel: Het Bargoensch van Roeselare, door H. De Seyn (Roeselare 1890). Daaruit heb ik de woorden en gezegden, die in de Veurnse volkstaal gebruikt werden, opgetekend en naderhand wat aangevuld.

De nota van R.V.B. in Biekorf 1970, 165 komt nu als een uitnodiging om het verzamelde hier mede te delen

De volgende lijst geeft dus bargoense woorden die vroeger (en nu nog enkele) in de volkstaal van Veurne voorkwamen of voorkomen.

Afluimen (spr. ofluumen): afloeren.

Afdokken, - dokkeren (ook dokken): betalen. Dokt ze maar of: betaalt maar.

Bal: geldstuk; vroeger: frank.

Batteren: vechten, slaan. Algemeen in Vlaanderen. Ze batterden ferme: ze vochten hard.

Befazelen: bedriegen. Ze befazelden hem: ze bedrogen hem.

Beschommelen: betalen. Beschommelt maar: betaalt maar.

Bikken: eten.

Bik: honger. Grandegen bik: grote honger.

Bing: man, vent. Grandegen bing: heer, baas.

Bingsje: jongen.

[p. 242]

Boks, de boks: gevangenis

Bolle, 'n bolle: een overheid of meerdere in rang.

Buus: bedronken.

Buusbing: dronkaard. - Buuskeete: herberg.

Buusgeeze: bedronken vrouw (Veurns: dronkelette).

Buuzen: drinken

Dokken: betalen; vgl. afdokken.

Drol, den drol: niets.

Fikkelare: mes.

Flikken: doen, maken, 't Is geflikt: gedaan, gebeurd; 'n vaart flikken: een poets bakken.

Flosschen: wateren.

Geeze: meisje.

Gibe: aangezicht.

Kaffer: dwazerik. Kafferianus: superlatief van Kaffer.

Keete: kast. De poen maast in de keete: 't geld zit in de kast.

Kleun: slag. Kleunen: slaan.

Knul: mens; meest: jongen.

Lammeren: betalen.

Leep: doortrapt, behendig.

Luimen (spr. luumen): slapen.

Maf: dwaas, zot.

Mazen: ww. met velerlei betekenis: hebben, zijn, krijgen, zitten, liggen; vgl. s.v. keete.

Moes: geld.

Mokke, Moksje: meisje.

Mol: dood. Je kleunde hem mol: hij sloeg hem dood.

Plakker: vijffrankstuk.

Poen: geld.

Preemen: stelen (NB. werd niet gebruikt voor tweefelen, zoals in Biekorf 1970, 165 wordt opgegeven).

Preuvelen: verstaan. Den bing preuvelt den drol: de man verstaat er niets van.

Schoepen: stelen. Schoeper: dief, gauwdief.

Sjoerelen, tjoerelen: afloeren.

Snaps: jenever, korte drank.

Spannen: zien, bemerken. Den bing spant den drol: de man ziet niets, bemerkt niemendal.

Tof: lief, mooi.

Vaart: iets; ook: poets.

Verknoeien: verstaan. Den bing verknoeit den drol: de man begrijpt, verstaat er niets van.

C. Denorme