Biekorf. Jaargang 71

[p. 169]

De gilde van Sint-Ivo viert
Brugge 1639

Ten jare 1592 werd te Brugge gesticht: ‘De confraterniteyt vande practisynen ende andere ten lande vanden vryen by hemlieden inghestelt int jaer 1592 ter eeren vanden H. vriendt Godts St Yve als haerlieden patroon ende protecteur’.

In het jaar 1636 bestond de gilde uit 27 leden (op 31 betaalden er 4 niet), die 20 gr. lidgeld betaalden en 26 deden, die 12 gr. neertelden.

De inkomsten der gilde bestonden uit: 1. genoemde lidgelden; 2. boeten voor professionele fouten; 3. boeten voor het verzuimen van de jaarlijkse goddelijke dienst; 4. doodschulden; 5. proficiatten (nieuwe benoemingen); 6. furnissementen en informatien; 7. van elke eis ter vierschare 1 gr.; 8. van elke passeringe, arrest of decreet 2 gr.; 9. prosentwijnen; 10. renten.

Telken jare, op het feest van Sint Ivo, 19 mei, werd de rekening gesloten door de sekretaris en gepresenteerd aan het gildbestuur.

Daaruit blijkt dat de inkomsten dienden tot het onderhoud van de gildekapel, het celebreren van een goddelijke dienst op hun hoogdag, maar in hoofdzaak om jaarlijks, en liefst twee dagen naeen, een Breugeliaanse maaltijd te houden.

Charles Gomez, sekretaris, presenteerde echter op 26 mei 1641 de rekening over de drie verlopen jaren, respectievelijk gesloten op 19 mei 1639, 40 en 41. Daarin geeft hij een nauwkeurige beschrijving van de uitgaven voor de maaltijden die gehouden werden op 9 en 10 okt. 1639.

Dat die heren heel wat konden verwerken, bewijzen de volgende posten.

Uitgaven voor het gildemaal 1639

	p.	sc.	gr.
Voor drye weerebouten t'samen weghende 28 p. a 9 gr. yder pont, compt	-.	21.	-
over 28 1/2 pont ossevleesch, 7 gr. yder pont compt	-.	16.	71 1/2
voor een vierendeel sout tot soutten van tvoors. vleesch	-.	2.	4
anden brey voor thuus bringhen van tvoorseide vleesch	-.	-.	6
van twee weereschouders, twee quartieren steertschotels ende hancken, met roet tsamen geweghen 86 ponden a 9 gr. yder pont, compt	3.	4.	6

[p. 170]

voor twee sticken calfvleesch om bollekens te maken	-.	3.	4
voor vier coetonghen a 7 sch. gr. ieder compt	-.	20.	-
voor onderhalf pont saucissen	-.	3.	-
anden brey over thuus bringhen van tghone voorseit	-.	1.	-
voor 16 coppelen duiven a 10 gr. yder coppel	-.	13.	4
voor 4 coppelen kieckenen om te braeden a 3 sc. 6 gr. yder coppel, compt	-.	24.	-
noch twee coppel kieckenen om te stooffen thadvenante als vooren, compt	-.	8.	-
voor drye braetverckens a 4 sc. gr. t' stick en 3 gr. over tpontghelt, compt	-.	12.	4
voor t' schouden vandier	-.	1.	6
over onderhalf 25 eyeren a 2 sc. gr. het 25, compt	-.	3.	-
voor twee coppelen conynen a 2 sc. 4 gr. de coppele	-.	4.	7
voor vier reesen vyncken a 1 sc. 7 gr. de reese, compt	-.	6.	4
voor vier cideroenen	-.	3.	-
voor vier tourten	-.	16.	-
voor vier clocxkens	-.	5.	3
voor vier spaensche pasteykens	-.	20.	-
voor vier schotelen marck rafoelen	-.	8.	-
voor vyf schotelen blanmenge	-.	13.	4
voor een steen boter	-.	8.	-
voor een canne wynasyn	-.	-.	10
voor dry pinten bierasyn	-.	-.	6
voor een pinte olie van lyve	-.	1.	2
voor een eltken sout	-.	-.	4
noch een half pont boter	-.	-.	8
voor een canne mostaert	-.	-.	12
voor noch onderhalf pont boter	-.	2.	-
voor bancquetterie ten eersten daghe	1.	13.	6
voor specerie	-.	5.	7
voor een pont brootsucker om op de spyse te screpen	-.	3.	4
voor een pont spaensche cappers	-.	1.	8
voor 3 pinten olliven	-.	8.	-
voor bancquetterie op den tweeden dach	-.	10.	2
voor vier blomcoolen	-.	5.	-
voor groensels	-.	1.	6
voor rau fruyt	-.	5.	6
voor een dosyne wafelkens	-.	3.	-
voor vier roomcaesen en vier boterkens	-.	6.	-
voor noch twee roomcaesen en twee boterkens	-.	3.	-

[p. 171]

voor dertich voeten tafels	-.	5.	-
voor noch twee cideroenen	-.	1.	6
voor t'draeghen vande spyse ten huyse vanden cock totten huuse vanden proost ende weder	-.	3.	3
voor d'huere van ketels	-.	1.	3
voor vychtich hout om te coken	-.	12.	-
voor de vrecht	-.	-.	6
voor een half hoet colen	-.	6.	8
voor vyf pont laert	-.	5.	10
voor een pont verjus, lemoenen, sola ende paccoorden	-.	2.	-
voor zes wafelkens	-.	1.	6
voor noch rau fruyt	-.	3.	4
voor pensen en schapshoofden	-.	4.	4
voor potten	-.	3.	10
voorts anden cock voor syne moyenessen den tyt van twee daghen	1.	3.	4
(Hier volgen 3 posten voor dienstknechten die hielpen bij de maaltijden en in de kapel, bedragende resp. 6 sc. 8 gr., 10 sc. en 10 sc.).
Voorts an Joos Verplancke over leverynghe van wyn ten daghe vande maeltyden, per quictantie	10.	5.	4
Voorts betaelt an Jacques Osyelioen en Loys Peperzeele over leverynghe vande proven ende broot ten daghe vande maeltyden, te weten op de 9. en 10. octobre 1639, de somme van 6 ponden 14 (sic) sc. 1 gr. per heml. quictantie	6.	16.	1

In die laatste post zijn twee brooddelingen aan de armen begrepen, een van 140 broden en een van 100 broden. (Ik reken zoals het gebeurde in 1637). Elk brood kostte 6 gr., dus samen 1440 gr. of 6 pond. Bleef dus voor het brood verorberd in de maaltijden: 16 sc. 1 gr. (In 1637 bedroeg de uitgave 19 sc.).

In totaal kostten de maaltijden 28 pond 18 schellingen 1 grote. Ongeveer 40% daarvan, t.w. 10 pond 5 sch. 4 gr., ging naar de wijn.

In 1637 waren er 50 betalende leden. Te oordelen naar de levering van bancquetterie op de twee verschillende dagen, moeten Wij bestuiten dat er veel afwezigen waren op de tweede maaltijd, tenware de spijskaart minder voorzien was.

De gildebroeders aten aan vlees en gevogelte: 142 pond (gewicht) schapen- en ossevlees, 4 koeietongen, 3 braadvarkens, 12 kiekens, 32 duiven, 4 konijnen, 2 stukken kalfsvlees, 5 pond laert (spek), 1 1/2 p. worsten, een onaangegeven hoeveelheid pensen en schaapshoofden en 4 resems vinken.

Dit alls werd, zoals gezegd, overvloedig begoten met wijn. Te oordelen naar de prijs, 10 p, 5 sc. 4 gr, moet dat een vat wijn

[p. 172]

geweest zijn. (Een stuk ‘vin de tours’ kostte in 1639 nl. 12 ponden gr.)

Er werd weinig brood gegeten, maar nogal veel banketgebak en soortgelijke zaken. Weinig groenten kwamen op tafel. Voor nagerecht aten zij kaas, boterkens, fruit, taarten en andere versnaperingen. Wij bemerken dat een citroen zoveel kostte als 1 pond vlees (9 gr.). Een bloemkool kostte nog meer: 15 gr.

Veel nieuws vertellen we hier niet. Het is algemeen bekend, dat de gildbroeders bij hun jaarlijks teerfeest ten minste een dag ten volle wilden genieten van de geneugten van het leven en er in slaagden ongelooflijke hoeveelheden voedsel naar binnen te werken.

Wij meenden er echter goed aan te doen de samenstelling van zo een spijskaart te publiceren, ten einde allerhande vergelijkingen mogelijk te maken⁽¹⁾.

De bovenstaande gegevens haalde ik uit het register der Brugse gilde van St. Ivo, over die jaren 1637 tot 1676, register in privaat bezit van Mevr. M. Maertens-Verkinderen, uit Bavikhove, die mij toeliet dit te publiceren en waarvoor ik haar hier van harte dank.

G. Pottie

(1) Zie o.m. de gildemalen van de Brugse St.-Joosgilde in 1450 en 1501, uitgegeven door P. van Zeir in Biekorf 1961, 309-314. En vgl. de Driekoningenmaaltijd van de Kortrijkse magistraat in 1456, door ons medegedeeld in De Leiegouw IV, 1962, 275-281.