Biekorf. Jaargang 71

[p. 95]

Een Fransgezinde abt van Zonnebeke
1711-1751

In 1711 werd Patricius Holvoet (geb. 1665 te Ledegem) door koning Lodewijk XIV aangesteld tot abt van het klooster te Zonnebeke. Twee jaar later keerde de stad Ieper, samen met heel het toenmalige ‘West-Vlaenderen’, terug onder het gezag van de keizer van Oostenrijk. Zo beslisten de verdragen van 1713-1715. En zo lag Zonnebeke ook weer onder het Huis van Oostenrijk.

De keizer was niet haastig om die ‘Flandre rétrocédée’ na 35 jaar afscheiding terug in het kader van het graafschap te integreren. Eerst op 11 februari 1720 zou de prins de Ligne namens keizer Karel VI de eedaflegging te Ieper komen volbrengen. Maar ook dan werd het oud statuut aan ‘West-Vlaenderen’ niet teruggeschonken.

De keizer had echter niet gewacht tot 1720 om aan de abdij van Zonnebeke de last op te leggen van een abdijbrood (pain d'abbaye), d.i. een pensioen door het klooster uit te keren aan een door de keizer aan te duiden persoon. Abt Patricius wist die betaling steeds uit te stellen ‘totdat Zijne Majesteit de eed voor stad en kasselrij Ieper zou hebben afgelegd’. En ook na de inauguratie van de prins de Ligne in 1720 poogde abt Holvoet dat abdijbrood te negeren of op de helft te laten brengen, ook al (zo schreef hij) omdat een derde van onze goederen onder Frans gezag liggen en wij daar grote sommen op verliezen... Ten slotte viel een kerkelijk ultimatum te Zonnebeke binnen en het sedert zes jaar hangende abdijbrood werd prompt aan de keizer uitbetaald⁽¹⁾.

Abt Holvoet was op de inauguratie van 1720 op de Markt te Ieper aanwezig geweest in het groot gezelschap van de magistraten van stad en kasselrij, en van de afgevaardigden van Veurne, Waasten, Poperinge, Wervik, Roeselare en Diksmuide. Als een van de ‘Edele Vassalen’ had hij een van de 24 gouden gedenkpenningen ontvangen: mooie medailles met de beeldenaar van keizer Carolus gegraveerd door Philips Rottiers ‘in consideratie van de gheluckighe huldinge van zyne Keyserlicke en Catholycke Majesteyt als graeve van Vlaenderen en omme te dienen voor eeuwige memorie’. (A. Vandenpeereboom, Essai de numismatique yproise 169-170; Brussel 1877).

Voor abt Patricius zou die eeuwige memorie maar tijdelijk

(1) V. Pil. Zonnebeke, heerlijk verleden en zonnig heden. 132-136 (Langemark 1962). - Over de poging tot taxatie van de openstaande bisdommen in 1712-1715, zie de studie van N. Leplae in Standen en Landen XLIV (1968), 83-91.

[p. 96]

zijn. Hij leefde lang genoeg om de Fransen in juni 1744 in Vlaanderen te zien terugkeren, met aan het hoofd Lodewijk XV kleinzoon en opvolger van de Zonnekoning die hem in 1711 tot abt van Zonnebeke had benoemd.

De tachtigjarige prelaat achtte dan het ogenblik gekomen om zijn gehechtheid aan het Huis Bourbon te belijden: onder vorm van ‘restitutie’ heeft hij de gouden medaille van de inauguratie van 1720 officieel aan de magistraat van de kasselrij van Ieper teruggezonden. Het Habsburgse stuk had hij blijkbaar 25 jaar lang met ongenoegen in zijn kantoor bewaard...

De nieuwe lente van Lodewijk XV duurde minder lang dan abt Patricius zal hebben verwacht. Begin 1749 liep de Franse bezetting ten einde en hij beleefde, denkelijk zonder veel geestdrift, de herstelling van het gezag van Maria-Theresia over West-Vlaenderen en over Zonnebeke.

Abt Patricius Holvoet was 87 jaar oud toen hij, in 1751, te Zonnebeke overleed. Tot aan zijn vijftigste jaar had hij alleen het Franse gezag gekend: onder dit gezag was hij opgegroeid en monnik geworden, en door de Franse koning tot abt van Zonnebeke benoemd. Vijf jaar lang (1715-1720) hing het Ieperse in het onzekere tussen Lelie en Adelaar, tussen koning en keizer. En na 25 jaar Oostenrijks bewind valt Lodewijk XV binnen en zijn de Bourbons van abt Patricius' jonge jaren daar terug...

Die historische achtergrond verklaart de politieke gezindheid van de prelaat (en zijn geste met de gouden medaille!). Overwegend was ten slotte het feit dat abt Patricius in zijn finantiën werd aangetast door de Habsburger terwijl de Bourbon hem daarin ongemoeid had gelaten.

a.v.