Biekorf. Jaargang 70

Zwineman en Schaapman

C.B. vermeldt in Biekorf, LXX (1969), blz. 192 een Jan Zwi-

[p. 212]

neman van Gijvelde in 1448. We komen dezelfde naam trouwens nog eens tegen in Gijvelde in 1469: R(elict)a Jan Zwinemans pueri⁽¹⁾. De naam is wrsl. een beroepsnaam voor de zwijnenhoeder, varkenshoeder. Het woordje man, dat trouwens in veel gevallen bijna een achtervoegsel is, komt vaak in beroepsnamen voor; denk aan: melkman, kranteman, ijscoman. In het Kortrijkse noteerde ik in de 14e eeuw ook: Boterman, Caesman, Kerseman, Meuleman, Scotelman, Wagheman, Calcman. Deze laatste naam is zelfs duidelijk synoniem met kalkmaker: 1391 ghegheven Maertin den Calckmakere van vii mudde ende een carre calcx = 1395 Martin le Calcman = 1396 Maertine vander Cruusbeque dit Calcman⁽²⁾. Naast Wagheman is er ook het synoniem Carreman; vgl. in Brugge 1303 van Gillise Carremanne = 1330 van Gilisse Carren⁽³⁾.

De naam Schaapman is zonder enige twijfel te vergelijken met Zwineman. De schaapman zal wel een schaapherder geweest zijn. De naam Scaepman wordt bij ons door Gailliard⁽⁴⁾ genoemd. Het is ook de naam van de Nederlandse politicus Mgr. H.J.A.M. Schaepman (1844-1903).

Met Coeman staat het helemaal anders. Zou de koewachter trouwens niet eerder Coeyeman geheten hebben? Ik heb in mijn materiaal geen toenaam voor de koewachter, behalve de volgende omschrijving in Kortrijk: 1371 Hannine die de Coeye bewaert⁽⁵⁾. De naam Coeman kon ook Coman of Cooman geschreven worden. De oe-spelling duidt er een lange o aan, net zoals in familienamen Cloet, Soens (lees: Zoons). Deze Co(e)man is door assimilatie van pm tot mm uit Coopman, Coepman ontstaan. Vgl. in Kortrijk: 1391 ghegheven Woutren den Coeman ende sinen gheselle 1392 ghegheven Woutre den Coepman = 1392 Woutre den Coopman; 1418 erve Jans Comans = 1422-24 erve Jans Coomans⁽¹⁾. Coeman, die we eigenlijk Co(o)man dienen te lezen, is bijgevolg een koopman.

F. Debrabandere

(1) Th. Vergriete, De haardentelling aano 1469 van de kasseirij Sint-Winoksbergen. Vlaamse Stam, II (1966), 361. Vergriete heeft er de naam evenwel fout gekopieerd; ze heeft er nl. een onleesbaar en onuitspreekbaar Zwmemas van gemaakt. Het is duidelijk dat de m als in gelezen moet worden en dat ze een afkortingsteken tussen a en s (voor de n) over het hoofd gezien heeft.

(2) F. Debrabandere, Studie van de persoonsnamen in de kasselrij Kortrijk, 1350-1400, ter perse.

(3) R.M. Verkest, Anthroponymische studie aan de hand van de Brugse stadsrekeningen van 1298-1303, lic. verh. Leuven, 1949, blz. 104.

(4) E. Gailliard, Table des noms de families,..., Brugge, 1883-85 (Gilliodts-Van Severen, Inventaire des archives de la ville de Bruges).

(5) F. Debrabandere, Kortrijkse persoonsnamen omstreeks 1400, Ton geren, 1958, nr. 403.

(1) In Ars Folklorica Belgica, dl. I (Antwerpen 1949), blz. 107-148; dl II (Antwerpen 1956), blz. 225-264.