Biekorf. Jaargang 70

[p. 63]

Vraagwinkel

De fna. Fleming in Schotland

De historische literatuur kent goed de emigratie van Vlamingen naar Engeland (Kent, Pembrokeshire, Cumberland-Westmorland) gedurende de middeleeuwen. De uitwijking van Vlamingen naar Schotland trok tot nu toe veel minder de aandacht. En toch is de familienaam Fleming relatief meer verspreid in Schotland dan in Engeland. In de fabellen van 1958 staat de fna. Fleming in Schotland op de 76e plaats: een eervolle plaats voor een immigrantennaam. De Flemings in de States zijn er waarschijnlijker meer uit Schotland dan uit Engeland overgekomen. Bestaat er een studie over de verspreiding van de fna. Fleming in de angelsaksische wereld?

C.B.

Zannequins Genootschap

In de jaren 1840 bestond te Veurne een zangmaatschappij onder de benaming van Zannequins Genootschap. Zijn de stichting en aktiviteiten van die vereniging ergens beschreven?

R.E.

Staande glas

Wat is de juiste betekenis van ‘staande glas’, dat dikwijls genoemd wordt in oude notariële akten betreffende vensteropeningen?

H.D.

Uitvinding van de olieverf

In het Kunstsalon van Gent anno 1817 was een werk tentoongesteld van de Ledegemse kunstschilder J.F. Ducq (1762-1829), die alsdan ‘eerste Professor’ was aan de Akademie van Brugge. Het ingezonden tafereel stelde voor: ‘Antonello da Messina geïntroduceerd bij Jan van Eyck’. Het volgend jaar zou de Brugse Akademie jubileren en bij die gelegenheid de ‘uitvinding van de olieverf door Jan van Eyck’ herdenken. Heeft Ducq dit motief behandeld in het vooruitzicht van de feestviering van 1818? Was het literair motief van het ontfutselde olieverfgeheim reeds vroeger in de schilderkunst (of in de grafiek) behandeld?

E.N.

Zweren met zevenderhand

Wat betekent juist de uitdrukking ‘zweren met sevenderhand’ dat als een formalisme in gerechtszaken in de 15e eeuw genoemd wordt?

M.D.

Fna. van den Kersteboome

Omstreeks 1450 leefde te Brugge een Olivier van den Kersteboome. Zo werd de naam opgegeven door zijn weduwe. (Poorterboeken, ed. Parmentier II 606). Is kersleboom ooit gevonden in het middelnederlands? en met welke betekenis? Moet Kersleboom hier niet beschouwd worden als een verschrijving of een korruptie van Kersseboem, een familienaam die reeds in 1303 (Invent. I 174) te Brugge bekend was?

C.B.

[p. 64]

Toveresseprochiën

Westelijk Vlaanderen is buitengewoon rijk aan ‘toveresseprochiën’. Beselare, Moen, Koekelare, Wielsbeke (Kokeldries) dragen (of droegen weleer) die volksnaam, en ook Morbeke, de prochie van het Hout van Niepen bij Hazebroek, is een toveresseprochie. Dat is vijf in totaal. In de Kempen ken ik alleen Zoerle-Parwijs; in Henegouwen: Biévène (Bever, bij Lessen) en Godarville (bij Seneffe); in het Naamse: Lonzée bij Gembloers en Morville onder Anthée. Er moeten er meer zijn, wel te verstaan dorpen met die bijnaam. (De Flou geeft een twintigtal plaatsnamen waarin toveresse in samenst. met weg, straat, bos, knok e.a. voorkomt). Zijn de lokale overleveringen van de genoemde toveresseprochiën ooit samengebracht?

A.H.

De vijf hoofdsteden van Holland

In kronieken van de 15e eeuw is er soms sprake van de vijf hoofdsteden van Holland. Leiden en Amsterdam moeten zeker tot dit vijftal behoren. Een vraagteken zijn voor mij de drie andere.

J.v.U.

Zevende zoon

Zuid-Holland en Utrecht kennen gevallen van de o genezende kracht’ (in geloof en praktijk) van de zevende zoon. (Ter laan). Was dit geloof vroeger ook in Vlaanderen verspreid?

F.H.

Kalvariebergen

In de beeldenstormerij van 1578 werden o.m. te Duinkerke en te St.-Winoksbergen de ‘calvariebergen’ bij de kerk afgebroken door de soldaten van de bezetting. Van welk type waren die beeldhouwwerken? Stonden ze tegen de kerkmuur, ofwel los in het kerkhof?

M.V.R.

Wegkruisen

Sommige oude (verdwenen) kruisen langs de wegen of op een kruisstraat zouden plaatsen van asylrecht (voor vervolgde misdadigers) geweest zijn: zo werd soms beweerd. Is dit historisch aanvaardbaar?

P.H.

Kerken zonder kermis

Zijn er zulke kerken ook in Vlaanderen? zoals de kerk van Saint-Denis te Parijs, die ‘door Christus zelf gewijd werd’, zegt de legende en daarom heeft die kerk geen wijdingsfeest. Een gelijkaardige legende in Avignon: de katedraal (Notre-Dame-des-Doms) zou 's nachts door Christus gewijd zijn, en in is een kerk zonder ‘festanal’ (kermis).

M.F.