Biekorf. Jaargang 55

Mengelmaren

De Faïencefabriek van Pulinx te Brugge. 1764.

De beeldhouwer Henry Pulinx (1698-1781) had - samen met zijn zoon en de Gentenaar Chauvet - in 1750 bij het Minnewater te Brugge een faïencefabriek opgericht; bij octrooi van 5 April 1753 werd hij vrijgesteld van in- en uitvoerrechten. De pas gestichte fabriek te Doornik had van de Oostenrijkse administratie dezelfde voordelen verkregen. ln 1762 was de Brugse fabriek overgegaan in de handen van een zekere Pierre de Brouwer

Een rapport uit 1763 (Alg. Rijksarchief Brussel; Conseil des Finances) bevat de volgende bijzonderheden, door de eigenaar zelf over zijn onderneming medegedeeld.

Hij fabriceert: ‘fayence tant commune que japonne et telle qu'on fabrique à St. Cloud en France, terres blanches, Brun de Rouan, et autres ouvrages, carreaux d'Holande, vases, figures et autres ornemens des jardins, et pour décorer les bâtimens, devantures des cheminées en guise de marbre jaspé.’

De jaarlijkse productie bereikt 12 à 15.000 florijn; hij zou echter driemaal zoveel kunnen produceren en verkopen, zo hij de middelen had om zijn bedrijf uit te breiden. Zijn fabricatie van ‘grès d'Angleterre’ telt hij hierin niet mede.

Zijn personeel omvat 6 draaiers, 12 schilders, 14 dagloners, 1 modeleur en 1 bediende; hij werkt met 4 molens en 2 paarden. Zijn grondstoffen trekt hij uit Engeland en Holland. Hij verkoopt in het binnenland en exporteert over Duinkerke naar de Antillen. Hij beklaagt zich over de zware invoerrechten door Holland, Engeland en Frankrijk op dit aardewerk geheven. - Tot zover het rapport.

De Brugse faiëncefabriek heeft nauwelijks tien jaar gewerkt. Op 25 October 1764 werd de stock van Pulinx' aarde werk openbaar verkocht in een huis van de Wapenmakersstraat.

Pulinx' productie o.m. van Delftse wandtegeltjes moet

[p. 248]

een zeker belang hebben gehad; volgens Julin (Les grandes fabriques, 44-45) werkte Pulinx met twee specialisten in tegels ‘façon Hollande’.

A.V.

Vlaamse kolonisten in het graafschap Wexford (Ierland).

Over de Vlaamse kolonie in Wales werd reeds veel geschreven, hoewel een systematische studie over dit interessant onderwerp nog steeds ontbreekt. - Zie de bijdragen van G.G. Dept, P. De Keyser en Th.M. Chotzen in Annales Emulation 74, 1931 en 76, 1933. Alsook O'Flanders. Toen Vlaanderen groot was, 175 (Brugge 1930).

Vlaamse kolonisten verlieten Vlaanderen in 1065-66 om deel te nemen aan de verovering van Engeland door Willem van Normandië. Na een tijdelijke nederzetting in Northumbrië werden zij door koning Hendrik I naar Wales gestuurd om er de oproerige Wallenzen in bedwang te houden. Zij veroverden er het district Pembrokeshire en maakten van dit geographisch afgezonderde gebied een rijk en vruchtbaar land met talrijke bloeiende dorpen die Vlaamse namen dragen. De Keltische taal werd aldaar geheel verdrongen en nog tegenwoordig spreekt men er een Engels dat doorspekt is met woorden van Vlaamse oorsprong. Deze gouw staat sedert lang bekend als ‘Klein Engeland in Wales’ (Little England beyond Wales): een bewijs dat het beschavingspeil van de kolonie hoger stond dan dit van het bergland.

De Anglo-Normandiërs hebben hun verovering doorgezet over het St. George Kanaal op Ierland. Het graafschap Wexford was een van de Ierse districten dat door de veroveraars het dichtst gekoloniseerd werd. En nog tegenwoordig vertoont Wexford interessante eigenaardigheden, toe te schrijven aan het grote aantal inwijkelingen van Vlaamse afkomst die toenmaals uit de ‘Flemish districts’ van Wales, nl. Pembrokeshire, zijn overgekomen. Deze hebben naar Wexford hun eigen en zeer standvastig dialect overgebracht.

- Dr. Robert Simington. County of Wexford (Irish Manuscripts Commission. The Civil Survey, A.D. 1654-1656. Volume ix) Dublin, 1954. xlviii 321 pp.