Biekorf. Jaargang 55

Mengelmaren

Vlaamse Ambachtslieden in Engeland.

Een pas verschenen studie van Mr. Thomas Wyatt (Aliens in England before the Huguenots - in: Proceedings of the Hugenot Society of London. Vol. 19, 1954, No. 1) vestigt eens te meer de aandacht op de vroegere emigratie van Vlaamse ambachtslieden naar Engeland. Nog altijd missen we een overzichtelijke studie over dat onderwerp.

Het oproer van de Londense leergezellen op de Kwade Meidag (Evil May Day) 1517 was, volgens Wyatt, een demonstratie tegen de vreemdelingen. Uit twee van elkaar onafhankelijke schattingen blijkt dat er alsdan 15.000 Vlamingen in Engeland gevestigd waren. Een cijfer dat in de tegenwoordige demografische verhoudingen op ca. 70.000 zou komen te staan. Sommige ambachten, o.m. de mandenmakerij, waren geheel in de handen der Vlamingen. Hollanders waren in groten getale in de goudsmederij werkzaam.

De assimilatie van de ingewekenen is in Engeland zeer snel gebeurd daar een kind in Engeland uit vreemdelingen geboren de jure Engels was.

De opstand van 1517 was niet zo boos als de beruchte Vlamingen-moord van 1381, waarop Chaucer zinspeelt in zijn Canterbury Tales (Vertelling van de Nonnenpriester, 4583-86). De dichter noemt er ‘Jakke Straw’ als aanvoerder van de overval in een passus die de herrie rond de vlucht van Reinaart met Kantekleer beschrijft (vert. A.J. Barnouw):

Zo schriklijk was 't lawaai, ah parmafoy!
Ja, Jakke Straw en heel zijn gorlegooi
Die hebben nimmer half zo schril gegild
Wen de een of andre Vlaming moest gevild
Als op dien dag 't rumoer om dezen vos.

In die sombere dagen van de ‘Boerenopstand’ 1381 verloren 150 à 160 Vlamingen het leven, meest ambachtslieden

[p. 56]

en kooplieden die in de steden gevestigd waren. In Colchester en Holborn werden verscheidene Vlamingen gedood. Te Clerkenwell schuilden zeven opgejaagde Vlamingen bij het altaar in de kerk der Hospitaalridders (the Priory of St. John's); zij werden er uitgedreven en gedood. Ook uit de St. Maartenskerk in de Vintry werden 35 Vlamingen buitengesleurd en onthoofd. Te King's Lynn (Norfolk) en te Yarmouth werden er ook verscheidene om het leven gebracht. En ten slotte ook te Sandwich, de haven van Kent die in de jaren 1560 als het ‘Sandwijck’ van de actieve Vlaamse Vluchtelingenkerk in onze geschiedenis berucht zou worden. De overlevering vertelt dat men elk man die verdacht werd Vlaming te zijn, deed nazeggen: ‘Bread and Cheese’ - en als hij zegde: ‘Brod and Case’ op zijn Vlaams, werd hij gedood. De Engelse oproerlingen gingen te werk met een testwoord zoals de Bruggelingen met ‘Schild en Vriend’ tachtig jaar te voren, en zoals de Sicilianen een eeuw te voren op hun Vespers de Fransen op ‘ciciri’ hadden getoetst. - Over de Vlamingen-moord van 1381, zie: Dr. F.W.N. Hugenholtz. Drie Boerenopstanden uit de 14^e eeuw, 117 (Haarlem 1949). Henry Bett. English Legends, 128 (Londen 1950).

V.

Lokketettekermesse te Vijfweg (Oostcappel).

Vroeger was de wijk Vijfweg te Oostcappel. Frans-Vlaanderen, (vernoemd boven blz. 7) van enig belang. Men had er een smidse-wagenmakerij, leerlooierij, beenhouwerij, bakkerij, timmerman, koepelsnijder, twee schepwinkels, vier herbergen en enkele kortwoonsten. Bebouwd in een ster met vijf stralen van de wegen naar Reapoede-Bergen, Hondschoote, Kapelhoek Roesbrugge, Kruisstrate-Steenvoorde en Bambeke.

De Vijfwegenaars hadden hun eigen kermissen en feesten, genaamd ‘Lokketettekermesse’, wegens het groot aantal kinders die, naar Franse mode, met hun ouders meekwamen, de kleinste met de ‘fokke’ in de mond. Die feesten eindigden meestal in de kleine uurtjes, en in alle hoeken en kanten van de herbergen zaten vrouwen met kinderen op de schoot of op den arm die aan de fokke zaten te trekken.

A.B. Stavele