Biekorf. Jaargang 54

Toponymica uit de kuststreek
(Vgl. boven blz. 147)

Ter Eie is een zeer oude hofstede te Zuienkerke dicht bij de Blankenbergse dijk, in het 72^e begin van Eiensluis. Oude schrijfwijzen: ter reye, ter rye, ten reye, e.d. (16^e eeuw). Het lijdt geen twijfel dat wij moeten spellen ter Eie. Het Friese element ei (waterloop, waterland) is niet zeldzaam in deze streek: Eiensluis, Eienbroek, Eivoorde. Het Hof ter Eie, een der oudste hofsteden in de watering van Eiensluis, omdat het ligt in het oudste gedeelte van deze watering tussen de Blankenbergse Dijk en de Dulle Weg (zie verder).

Eiensluis is de naam van de oudste watering in de streek boven Brugge. Ontstond als polderland toen de eerste dijken buiten de Blankenbergse Dijk opgeworpen werden: eerst de Dulle Weg en dan de Evendijk. De Kalveketedijk sluit aan bij de Evendijk, maar het is zeer waarschijnlijk dat er een oudere dijk geweest is ergens op de grens van Eiensluis en Groot Reigaarsvliet. Zolang de oude topografie van Lissewege niet grondiger bestudeerd is, is het niet mogelijk de ligging van deze dijk aan te wijzen. Het kerngebied van Eiensluis ligt tussen de Blankenbergse Dijk en de Dulle Weg. Bestaat er naast het taalkundig verband ook een zakelijk verband tussen de plaatsnamen ter Eie en Eiensluis? Eiensluis betekent ‘sluis op de Eie’. Ter Eie betekent ‘hof op de Eie’. Waar lag deze Eie?

Dulle Weg. Een voormalige dijk, lopend van Sint Pieters-op-den-dijk naar Uitkerke, boogvormig aansluitend met de Blankenbergse Dijk. Omsluit het oudste deel van Eiensluis. Van de dijk was nog de molenwal van de Dulle Meulen over-

[p. 197]

gebleven. De oudste vermeldingen van de Dulle Weg dagtekenen uit de 13^e eeuw: prope viam, que dicitur dulwech (1255, Cart. S. Andr); in Zouwenkerke, oost vanden Dullenweghe (1280, Charters S. Obrecht) e.a.

Nergens staat deze weg als dijk vermeld, alhoewel het bodemkundig onderzoek uitgemaakt heeft dat hij wel degelijk een dijk geweest is.⁽¹⁾. Reeds in de 12^e eeuw was de dijk afgevoerd. Hij dagtekent uit de 10^e of 11^e eeuw. De oudste vermelding van de Dulle Meulen vinden wij op de befaamde kaart van Pourbus: De Dulle Meulen (1562). Wij denken dat deze molen zijn naam ontleende aan de Dulle Weg. De etymologie van Carnoy⁽²⁾ ‘moulin qui tourne furieusement’ is wel een beetje te dichterlijk... Een dulle weg is een draaiende, krinkelende weg, zoals een dul stik een onregelmatig, draaiend stuk land is. Wanneer we bij de verklaring van een plaatsnaam tussen een prozaïsche en een poëtische uitleg te kiezen hebben, laten we dan maar veilig aan de prozaïsche de voorkeur geven.

Wanneer we de naam Dulle Meulen vergelijken met andere molennamen zoals Gekke Meulen (Dudzele), Zotte Meulen (Kortemark), dan moeten we wel veel voelen voor de verklaring van Carnoy. Gezien de oorkonden is de naam Dulleweg eeuwen ouder dan die van de Dulle Meulen. Bovendien staat er nergens Dulle Meulenweg. Wij menen dat de Dulle Meulen zijn naam aan die van de Dulle Weg ontleend heeft.

Aandekooi. Een aandekooi is een eendenkooi op zijn Westvlaams. Wij lezen met verbluffing de uitleg van Carnoy: ‘à la grange’⁽³⁾. Het is de eendenkooi in de broeken van de Yzer.

Vardenaerspolder. Polder ontstaan buiten de Kalveketedijk door het aanleggen van de Knokkendijk en de Kragendijk. Vardenaer is ongetwijfeld een familienaam. Hij is nochtans, voor zover wij weten, buiten dit toponiem niet bekend. Voor zijn verklaring hebben wij het oordeel gevraagd van Dr Jan Lindemans, die het Mnl. ww. vaerden (vreden, vrede stichten) suggereert. De betekenis zou dan zijn: vredestichter, hij die vrede sticht tussen in vete levende mensen, b.v. na een moord- of vechtpartij. Een homoniem dus van

(1) J. Ameryckx. Ontstaan en Evolutie van het Zwin in België. Nat. Wet. Tijdschrift, 1953, blz. 99-110.

(2) A. Carnoy. Origines des noms des Communes de Belgique. 1948.

(3) Idem, blz. 2.

[p. 198]

het bekende peysmaker (Brabant) of vredemaker (Verdam: hij die vrede oplegt aan twistende partijen; op verschillende Westfriese dorpen de benaming van een ambt)⁽¹⁾.

Naast het ww. vaerden of varden schijnt dus ook het nw. vardenaer (ambtsnaam?) bestaan te hebben⁽²⁾.

Vardenaer is geen voornaam.

Hauweelput. Een weel achter de Dijk van 't Nieuweland tussen de monding van 't Oude Zwin en de Watering van Valkarsgote, met boogvormige buitenwaartse versterking, heet ‘den hauweelput’ op twee kaarten van het einde der 18^e eeuw (1785, 1788)⁽³⁾. Zonder enige twijfel is dit een geleerde misvorming van ‘den ouden weelput’ Een weel is een moeras door dijkbraak gevormd.

Eigenaardig is het dat wij ook in 't Antwerpse dezelfde misvorming ontmoeten. In de ‘Antwerpsche analytische Flora’ van Van Heurck en De Beucker (1861), blz. 137, lezen wij dat het oeverkruid groeit o.m. ‘in de moerassen der Polders genaemd de Huweelen’. Dit moet ook de ene of andere misvorming van weelen zijn.

J. De Langhe

(1) Onze hartelijke dank aan Dr J. Lindemans voor deze vriendelijke mededelingen.

(2) niet bij Verdam.

(3) 1785, Croquis der emplacementen van wilent de oude Isabelle Sluyse, enz Rijksarch. Brugge, n^r 732.
1788. Caerte figurative van...... de Calver-keete. Rijksarch. Brugge, coll. Mestdagh.