Biekorf. Jaargang 54

Spreuken en zegswijzen uit de omstreken van Brugge
(Vervolg van bl. 140)

I. De kost: eten en drinken,

A. Eten.

21. Opdat de kinderen de broodkastjes zouden opeten, zegt moeder: ‘Van de kasten groeien de gasten’.

22. In de ‘wilde katechismus’ zeggen de kinderen: ‘Wat is vasten?’ - Vasten is zich wachten van zeven stuiten en acht kasten.’ Te Jabbeke luidt het: ‘Bijten tussen de kruim en de kaste.’

23. Van iets waarop ge nog lang zult mogen wachten: ‘Wacht daar naar, maar 'n vast er niet naar’, of korter: ‘Wacht daar naar van t' eten!’

[p. 199]

Integendeel, kan een zaak tegen 't wachten: ‘Dat 'n eet geen brood.’

24. Om te vragen is er daar niets te eten: ‘Is er daar niets te bikken? - of te knabbelen.’

25. En om te zeggen dat er vlees op tafel is: ‘Ja 't, want 't is een zwarte plek op 't hof gebrand.’ (een zwijntje gekeeld).

26. Die zich met 't huishouden niet bemoeit, en maar komt om te eten: ‘Hij moet maar zijn voeten onder tafel steken.’

27. Van kleine boterhammetjes of een kaantje vlees, zegt men: ‘'t Is effen een mompe t' eten.’

28. We gaan beginnen eten (onder ons); ‘'t Is mondspel’ of ‘We gaan ze binnen spelen.’

29. Hebben ze lekker en goed gegeten: ‘W 'hên een mondje papaatje gedaan.’

30. Bijspijs bij de boterhammen of toespijs: ‘Is er geen muziek bij?’

31. Al lachend gezegd op een Vrijdag: ‘In 't klooster van lekken en smekken mag men de Vrijdag ottervlees eten.’

32. Gekookt eten is: kooksel, teelkost, teelteten, pot teten.

33. Als moeder overlaan is van 't werk, geen tijd vond om ‘noeneteten’ gereed te maken, zegt ze wel eens: ‘We gaan een keer over de pot springen!’ (boterhammen eten).

34. Wie te laat komt aan tafel hoort de aanzittenden ‘lepelen’ en ze zeggen: ‘Ge zult met de pottebakkers mogen eten’ of ook nog: ‘ge zult den hond in uw telloor (in 't pateel) vinden.’

35. Wie in een anders onderhoud voorziet of hem broodwinning bezorgt zegt: ‘Hij moet uit mijn handen eten.’

36. Is iemand niet tevreden met hetgeen hem bezorgd wordt dan vraagt men ongeduldig: ‘Kwestie moet ik het voor u nog niet knabbelen?’

37. Wat men voor niets krijgt, wordt niet gespaard. ‘Een gegeven brok is gauw op.’

38. Wie iets misjeund wordt, lacht: ‘De ongejeunde brokken smaken het best.’

39. Om te zeggen: dat ze 't doen gelijk of ze 't willen: - ‘Dat ze het koken gelijk of ze 't eten willen’

40. Krijgt men maar weinig te eten bij gierige mensen: ‘Zeg! de krebbe hangt daar hoge!’.

Is er niets te eten: ‘Je mag daar krebbe bijten.’

Een vieze lastigaard wordt verweten voor: Krebbebijter.

41. Als ge maar met moeite van iets moogt proeven: ‘Riek er naar, maar 'n lek er niet van’

[p. 200]

42. Dokteurs beweren: Er sterven veel meer mensen van te veel dan van te letter t'eten. Anders gezegd: - ‘De dokteur wordt 's nachts nooit geroepen voor één die te letter geëten heeft.’

43. Aan jonge lieden die voor geen broodwinning willen zorgen: ‘Peis je dat het manna nog valt!’

44. Om met ‘kiezersbeloften’ te lachen: ‘Ja 't, de gebraden kiekens gaan dan in je mond vliegen!’

45. Een kleine eter: ‘Hij eet maar voor een mussche!’

46. Zegt ge tegen iemand ‘Smakelijk!’ het antwoord luidt: - ‘Al dat smaakt is bedorven!’ (doelend op 't gezegde: Dat eten heeft een smaakje.)

Een geestigaard maakt er een heel rijmpje van:

‘Smakelijk! En als 't op is, stakelijk
En de beentjes krakelijk
En als ge te veel hebt brakelijk.’

Als ge vraagt. ‘Smaakt het nog?’ is het antwoord: - ‘'t Smaakt naar den trog om nog, naar de kele om vele.’

47. Van iemand die niet wil geweten hebben dat hij gaarne eet: ‘Hij eet niet veel maar hij kakt goed’. Of ook: ‘'k Zou mijn mutse niet willen houden als hij gedaan heeft met eten.’

Zo iemand was voorzeker Jan Bakkers uit de zeispreuk te St. Kruis: Ik heb een beetje gepeuzeld, zei Jan Bakkers, en hij at een haan alleen op.

48. Van iemand die veel boterhammen of pannekoeken kan eten: ‘Hij heeft er al enigte in zijn krage gestoken.’

49. Tegen iemand die een beetje schuw is van dit of dat eten: ‘O! al dat kan door de roeper, kan door de poeper.’

50. Die een goede maag heeft ‘zou kasseistenen verteren’, heeft ‘een kiekemaag.’

51. Goede eetlust, vooral van kinderen gezegd: ‘Zijn mage trekt gelijk een kaveke te Kerstdag’.

52. Een gezondheidsrijmpje:

In de hete zomerdagen
kan de maag niet veel spijs verdragen,
maar als de koude u bijt door 't vel,
vast dan niet, maar eet dan wel.

53. Gulzig en veel eten is ‘slokken’. Van een felle eter: ‘Hij heeft een gebreiden buik. Hij eet dat zijn buikriem springt.’ Dat is ‘eten om te bersten’,

Geweldig veel eten: ‘Eten gelijk een dijkedelver, gelijk een uitgehongerde wulf.’ Een ‘wulvenmaaltijd’ is een felle

[p. 201]

smulpartij. Te lande zegt men sterker: ‘Eten gelijk een springstier.’

Wie overdadig, ‘ongeraakt’ veel eet: ‘'t Is lijk een wroeden hond, gelijk een wroede beeste’ Kortweg: ‘'t Is een wroedzak.’

54. Treffelijk is: zijn goesting, zijn ‘vulle bekomste’ eten. Van zich zelf getuigt men: ‘'k Ben zo dikke g'eten of een padde.’ Ook nog: ‘Ge kunt een luize kraken op mijnen buik.’

55. Waar ze van eten dromen, zonder tellen of rekenen: ‘'t Is daar altijd eten en smeren. - Ze smeren daar maar van 't vaderland weg. - 't Is daar 't huis van Oostenrijk.’

56. Al lachend gezegd: ‘Als ge niet toekomt, ge moet maar smeren!’

57. We hebben daar ‘hertelijk g'eten’ d.i. ‘zijn buiksje een zielemesje doen.’ Of: ‘'t Was daar van buik sta bij.’

Na zo'n smulpartijtje wordt er geboft: ‘We hebben ze binnen, en knappe mannen die ze kunnen uithalen!’

58. En om dat kapittel te eindigen, het rijmpje:

Gusten Doens
at zo geerne 's noens,
's avonds niet te min
en hij stak dan met hele pollepels in.

M.C.