Biekorf. Jaargang 53

Mengelmaren

Kerk-en Kunstgeschiedenis van West-Vlaanderen.
Een huldebetoon

Bewondering en dankbare genegenheid voor Z.E.H. Michiel English, archivaris-bibliothecaris van het Bisdom Brugge, hebben een bundel studiën van vrienden, leerlingen en vereerders samengesteld en uitgegeven. Een statig boek, dat begint met een schets van de veelzijdige en vruchtbare werkzaamheid van de Gevierde, gevolgd door een bibliographie van zijn talrijke publicaties en een index op de cverrijke inhoud van zijn bijdragen als ‘Dagklapper’ in Brugse weekbladen (La Patrie; Kerkelijk Leven en Parochieblad Brugge). De

[p. 95]

lijst van de inschrijvers is op zichzelf een huldebetoon waarvan de literaire geschiedenis van West-Vlaanderen geen voorgaande kent. Op Derde Paasdag (15 April) werd de Gevierde een gedocumenteerd exemplaar in prachtband met speciale stempel aangeboden.

De studiën van de bundel zijn gewijd aan het geliefde werkgebied van onze grote Vlaamse kunstkenner. In veel van deze bladzijden zal hij de vrucht van zijn lessen, van zijn steun en aanwakkering, van zijn bezielende en scheppende kunstzinnigheid herkennen.

- Album English. Studies over de Kerkelijke en Kunstgeschiedenis van West-Vlaanderen, opgedragen aan Z.E.H. Michiel English. Brugge, De Tempel, 1952. XVI* XL-456 blz. Met talrijke illustraties. Uitgegeven bij inschrijving. -Voor de handel zijn bestemd 100 exemplaren op gewoon papier; prijs 360 fr.

De laatste Gulden SPoor te Kortrijk.

Kortrijk verloor zijn honderde Gulden Sporen van Groeninge, samen met Manten en Kalle, na de slag bij Rozebeke in 1382. Philips van Bourgondië liet Manten en Kalle zetten hoog op de zuidwesthoek van de O.L. Vrouwkerk te Dijon, goed in het zicht van zijn kasteel. En ze staan daar nog. Maar al die gulden sporen zijn dan spoorloos verdwenen uit de kloosterkerk van Groeninge, of uit de O.L. Vrouwkerk, of uit het stadhuis. Want waar ze juist gehangen hebben, weet niemand te zeggen.

In 1832 liet een zekere Felix Edward Dujardin een kleine kapel bouwen buiten de Gentpoort, op de plaats van het tegenwoordig kapelletje dat nu in de huizenrei (drukkerij Goddaer) ingebouwd is. Die plaats lag toen nog buiten de stadsomheining. Die eerste kleine kapel werd daar gebouwd vrijstaande, op een zeshoekig grondplan. Binnen op een altaartje met Mariabeeld las men de namen van de voornaamste gevallen Franse ridders, In het midden van het gewelf hing er een ‘gulden spoor’. Deze laatste bijzonderheid wordt vermeld door Voisirt in 1834; de geleerde schrijver, grote vrienden medewerker van Goethals-Vercruysse, geeft niet te kennen dat deze ‘vergulde ridderspoor’ een echte gulden spoor van 1302 zou geweest zijn. Conscience, die op zijn historische studiereis tot voorbereiding van zijn Leeuw van Vlaenderen in 1837 met zijn vriend De Laet het slagveld van Groeninge bezocht, vermeldt dat kapelletje in zijn roman (ed. 1838: III, 174) en bevestigt dat ‘een der echte vergulde sporen is te midden van het gewelf opgehangen.’ Die ridderspoor van het eerste kapelletje werd in 1840 gestolen. F. Van de Putte, de latere deken van Kortrijk, noteerde deze ‘heiligschennende diefstal’ in een mededeling betreffende opgravingen te

[p. 96]

Kortrijk. Hij beschouwde die ridderspoor als een van de 700 gulden sporen die weleer in de O.L. Vrouwkerk zouden gehangen hebben-(Annales Emulation II, 1840, 331). Men heeft ze niet meer teruggevonden. In de plaats werd (volgens Duclos) een nieuwe ijzeren spoor gehangen.

Wie is die Felix Edward Dujardin, zoon van Augustijn? De stichter van dat eerste ‘memoriaal’ van Groeninge is wel een herinnering waard. Bij L. Slosse, Rond Kortrijk, blz. 1683, vindt men een Augustijn Dujardin, zoon van Michiel en Salembier Margriete, geboren te Kortrijk 11 Mei 1740 en aldaar overleden 12 Juni 1806. Hij was gehuwd met Barbara Buysschaert. Slosse kent de volgende kinderen: Frans (1780-1860) die 52 jaar lang-kerkbaljuw was in O.L. Vrouwkerk; Jan Fideel Willem (1784-1853) en Leo (1788-1844), beide priesters. Laatstgenoemde was de eerste pastoor van Marialoop. Zou Felix Edward tot deze familie behoren? Kortrijk heeft goede stamkundigen genoeg die dat zullen klaar trekken.

Er is dan nog een sage betreffende een (andere?) laatste gulden spoor. Omstreeks 1840 noteerde de Duitse philoloog J.W. Wolf in zijn bekende Niederländische Sagen (blz. 196-197; Leipzig 1843) de mondelinge mededeling van een tachtigjarig man. Deze vertelde hem als volgt: ‘Van die sporen van het slagveld van Groeninge heb ik er een voorzeker honderdmaal in de kerk te Kortrijk gezien en, zo vertelde mij de oude koster, die spoor draait zich jaarlijks éénmaal rond, zonder dat iemand ze aanraakt.’

Wolf bepaalt niet verder die ‘kerk te Kortrijk’. - Bij het lezen van die sage met die oude koster als zegsman kan ik niet nalaten te denken aan Frans Dujardin die alsdan reeds meer dan dertig jaar kerkbaljuw in de O.L. Vrouwkerk was. In elk geval, die Dujardin's schijnen lijk te draaien en te spoken rond die mogelijke laatste gulden spoor te Kortrijk in de jaren 1830.

A.V.

Zantekoorn.

- We moeten nogal dikwijls een keer over de pot springen 's noens, zei een vrouw: om te zeggen dat er dikwijls 's noens geen vlees op tafel is. Koolkerke.

- ‘De nijper op de steert zetten’: het mes op de keel zetten. Dudzele.

A.M.