Biekorf. Jaargang 53

[p. 88]

Onze doopnamen omstreeks 1300
(Vervolg van blz. 66)

Vromzelijke namen oan Germaanse oorsprong.

De vrouwelijke doopnamen van Germaanse oorsprong zijn minder talrijk, zoals trouwens de vrouwennamen over 't algemeen, De reden ligt klaarblijkelijk hierin dat de vrouwen haast geen rol speelden in het publieke leven en dus ook minder vermeld worden in de oorkonden. Anderzijds zijn door een soort moederrechtelijke toestand in de Middeleeuwen betrekkelijk veel vrouwennamen als familienamen bewaard gebleven.

Adelice, Alice, Lice, Lijskin: uit het Germaans Adelheid ontstond langs het Oudfrans om, de alhier zeer verspreide vorm Adelice, samengetrokken tot Alice. Mogelijke vleivormen hierbij zijn Lice en Lijskin, alhoewel vooral het laatste tot een vleivorm van de naam Elisabeth - Lysebette kan gerekend worden.

Ave, Aveselis, Avezoete: de naam Ava, reeds uit de vroegste oorkonden bekend, leeft waarschijnlijk verder in de fn.(H)aven, (H)avet.

Bertilde - Berte, Bertezoete: uit vrouwennamen als Bertilde, Madelberta e.a. ontstond de verkorte vorm Besta (thans Bertha gespeld), die nog kan schuilen in de fnn. Berten en Verbert(en). De naam Berton, die vooral in onze Westhoek leeft, is uit het mannelijke Berto ontstaan. Vleivormen van de naam Berta waren Bertelieve, Berteline, Bertezoete. De Wvla. fn. Berteloot berust eveneens op een dergelijke vleivorm.

Dierwijf - Volkwijf: dergelijke formaties met -wijf zijn meestal slechts tegenhangers van namen op -man; vgl. Dierman (vleivorm van Diederik).

Ermengarde, Immegarde, Imma, Immezoete: de naam Ermengarde of Irmengarde (waaruit Immegarde) leeft verder in de fn. Vernimmen ontstaan uit de vleivorm Imme, en in de huidige doopnaam Emma. Immezoete of Hymzoete was een verdere afleiding van Imma.

France: gaat waarschijnlijk terug op Germaans Franca, vrouwelijk van Franco. De mannelijke vorm is ons bekend uit de naam van de volksstam der Fransen, en schuilt in de fnn. Vranx, Servranckx en De Vranke. Vergelijk ook de naam Francois hierboven.

Heilewijf, Heile, Heilin, He(i)Lote, Heelzoete, Heilzoete; Gheile, Gheele, Gelote: bij de aanvang der 14^e eeuw

[p. 89]

liepen de vormen Heile - Gheile veelal door elkaar, als gevolg van de verwarring in de Wvla. uitspraak van g/h. Oorspronkelijk nochtans waren beide namen verscheiden. Heile is de verkorte vorm van Heilewif, dat waarschijnlijk zelf een wisselvorm is van Heilemig of Heilemd. Heilin, Heilote, Heilzoete zijn de gebruikelijke vleivormen. Anderzijds heeft men G(h)eile beschouwd als een vleivorm van Geertruide. Dit kan het geval geweest zijn in de late Middeleeuwen. Doch waar de naam reeds omstreeks het jaar 1000 optreedt, moet er aaneen Germaans Gaila gedacht worden.

Godelief: beantwoordt aan onze gewone vorm Godelieve^(1). Thans bestaat de naam Godelief als een mannelijke tegenhanger van de vrouwennaam, doch wordt zelden gehoord. In het Renteboek staat eveneens de vorm Goedlijf vermeld (doch niet als doopnaam), waarbij zou kunnen aansluiten de vleivorm Lijfkin. Het is niet onmogelijk dat Goedlijf door hypercorrectie of langs volksetymologische weg uit Godelief zou zijn ontstaan

Ide, Yde, Hidde: de verklaring van deze namen werd steeds bemoeilijkt door het samenvallen van drie, oorspronkelijk verscheiden vormen, nl. het vrouwelijke Ida reeds in onze oudste oo; nden aanwezig; het mannelijke Hiddo, eveneens reeds vóór 1100 bij ons aangetroffen, waarnaast dan een vrouwelijk Hidda ka; estaan hebben; en ten slotte Hidde als vleivorm van hilde-namen. Ide en Yde leven verder in de fn. Ide en Verijden.

Liegaerd: of Liedgaarde, is de echte Vlaamse vorm van het onder Duitse invloed ontstane Ludgarde of Luitgarde. Aan dit laatste herinnert de fn. Luyten, terwijl integendeel de Wvla. fn. Lietaerd afgeleid is van Liedgaarde of een dgl. lied-naam.

Mabelie,; be, Mabezoete; Belie: reeds zeer vroeg was in Vlaanderen door Franse invloed uit Germaans Madelberta de vorm Mabelia, Mabilia ontstaan. Deze naam leefde dan verder enerzijds in de vleivormen Mabe, Mabzzoüe en Mabezone (nog in de fn. Mabezoone) en anderzijds in de vleivormen Belie en Bilie waaruit de fnn. Bille(n) en Billiet ontstonden. Deze laatsten kunnen echter ook bij Sibilia behoren.

Odelie - Oceve, Ogive: de vorm Odelie was een variante van Odila, diminutivum van Oda, dat thans weer in Odette

(1) De apocope van e aan het einde van een naam komt in dit opstel nog voor bij de namen Anees, Bertiit, Ghertrud Liegaerd. Dit verschijnsel dient nog nader te worden onderzocht.

[p. 90]

heropleeft-In het Romaans ontwikkelde Oda tot Juda, Jutte, met een verdere afleiding in Juditta. De huidige vrouwennaam Judith wordt thans echter als een Bijbelse naam opgevat. De mannelijke vorm Odo kende een Romaanse evolutie tot Yon, waaruit bij ons de fn. Yoens ontstond. - Een od-naam is eveneens Ogeve, Ogive, blijkens de oudere vorm Odgiva. Ogeve werd meestal verkort tot Geve(n).

Zijn eveneens Germaans: Flandrisse - Ghertrud, Trude (fn. Truyens) - Godilde - Lisemoed - Machtild.

(Wordt voortgezet)

Odo Leys