Biekorf. Jaargang 53

[p. 46]

Mengelmaren

Vastenboekje van het oud bisdom Ieper.

Bij ons te Stavele en ommelands, en bij veel christelijk volk in de parochiën van 't Westland (oud bisdom Ieper) is het nog gekend en gebruikt, het ‘Vastenboekske’: zo heet het in de volksmond. De titel is eigenlijk ‘Dagelijksche oefeningen en godvruchtige bemerkingen voor den geheelen Vasten, op het Lijden van O.H. Jezus Christus.’ De tekst bestaat uit 45 kleine lezingen met stichtelijke bemerkingen die geheel de Passieverhaal volgen.

Het boekje werd voor het eerst uitgegeven met bisschoppelijke goedkeuring, in 1752 bij drukker Walwein te Ieper. De approbatie van deken Plumyoen is van 19 Januari 1752. Ik ken nog een paar latere uitgaven: in 1868 bij Du Floer-Vandenboogaerde te Poperinge; een niet gedateerde uitgave (vóór 1914) bij Callewaert Demeulenaere te Ieper; een herdruk van 1925 bij Sansen-Vanneste te Poperinge (met bissch. goedkeuring te Brugge 19 Dec. 1899).

Te Stavele in de knechtenschool las men ook dagelijks het Vastenboekske en wanneer de parochiepastor een kind van de streek was - als b.v. pastor Rouseré - herinnerde hij jaarlijks de mensen aan dat schoon voorvaderlijk gebruik. En degene die geen boekje hadden of ruzie hadden met de verouderde spelling, konden er eentje in nieuwen druk krijgen in de pastorij. Jammer dat ze het niet allen zo doen. Meer dan eens heb ik mensen ontmoet die hun beklag deden dat men dat gebruik doodzweeg en ‘dat 'n is niet goed, zeiden ze, 't is zeker: dat 'n is niet wel’. Wat daarop al vele gezeid? Ik meen alleen dat nieuwe gebruiken inrichten wèl is, maar de oude (die goed zijn) in stand houden, is ruim zo goed.

A.B.

Koemest als huisbrand.

Men kijkt verwonderd op als men missionarissen hoort vertellen dat de boeren in Indië en China de koetaarten (koeplakken) verzamelen en in de zon laten drogen om ze nader hand als brandstof te gebruiken. En toch, voortijds bestond dat gebruik in 't Veurnse, niet meer dan 80 tot 90 jaar geleden.

Zo vertelt men nog heden van Coletje Corte's (De Corte) die op een van ‘de drie hofsteân’ woonde te Bulskamp, waar dat gebruik het langst bestaan heeft. Men ging er als volgt te werk.

In 't herte van de zomer vergaarde men regelmatig de koetaarten, hetgeen heel gemakkelijk gaat, daar de plakken na

[p. 47]

enkele dagen zo hard als bard zijn. Men zette ze dan kappewijsde tegen elkaar voor enigen tijd, om ze te laten dóórdrogen. Eens door en door droge, haalde men ze binnen in het dèringkot (turfhuis). Men verstookte ze dan later in den open heerd.

A.B. Stavele.

- In het Houtland stookt men vooral hout, in het kustgebied daarentegen ‘ruigte’ (d.i. riet, biezen, droog gras en stro) en ‘darinc’: zo schreef Jacob De Meyere in 1531. En hij voegde er bij: ‘Men stookt er ook graszoden en koemest gedroogd in de zon’ (boum eXcrementa ad soletil siccata: Res Flandricae ed. 1843, bl. 85). Ook in West-Fries-land werd nog in de verleden eeuw gedroogde koemest (skokke) naast turf, hout en ruigte gebruikt.(Volkskunde 1951,29).

B.

Duivenmelkers: luim naar seizoen.

Onder de duivenmelkers is 't in de zomer geen geestig verzet, ze zijn allemaal jaloers op malkaar en kort en bot. 't Is heel iets anders in de winter, dan is er geen spel, en dan is men lijk vrienden onder malkaar, en dan is 't geestig in 't lokaal (herberg), en men vertelt veel van zijn duiven.

Ik voor mij, zei mijn zegsman-'t is dertig jaar dat ik duivemelker ben, maar 'k en speelde maar mee nu en dan, voor contentement.(Hij meende: niet voor prijzen en geld, maar voor d'ere,)

C.P. Beernem.

Zeebrugge. Landing van de nieuwe pastoor.

De landing geschiedde uit zee, Zondag laatst 17 Februari. Voorzeker iets nieuws in de annalen van de pastoorsinhalingen. Pastoor Decavele - die te voren te Lapscheure stond - is met pastoor-deken Colpaert en de getuigen op een bevlagde vissersboot de vissershaven van Zeebrugge, zijn nieuwe parochie, binnengevaren. Bij zijn landing werd hij begroet door burgemeester Van Hoestenberghe, de Brugse schepenen en de Kerkraad. Hij was aan boord gegaan aan de Koningstrap bij de havendam.

J-H.

Van garnezeiren en slechte boerejaren.

‘'t Is overal entwadde, zei de vint, uitgenomen toe tmijnent, en als hij thuiskwam de garnezeiren lagen er.’

Waarschijnlijk een spreuke, zei mijn moeder, die ontstaan is in den tijd van de petatteplage en de slechte boerejaren, als er zoveel boeren uitgeschud wierden. Op 't onverwachts kwamen de mannen van de wet om alles aan te slaan en lieten de ‘garnezeiren’ achter die voor den boel moesten zorgen. Op ons dorp (Dudzele) was 't Dolf Karre die garnezeire speelde.

[p. 48]

Maar 't was de slechte tijd alleene niet, 't was daar alleene niet dat ‘den hond gebonden lag’. Sommige boeren waren veel te ‘christelijk’. Alle dagen gingen ze naar de messe en achter de messe gingen ze 't dorp rond, grote pinten pakken en dreupels knippen, en 's noens kwamen ze thuis om 't eten. Dan sliep de boer een ende en deed daarachter een toertje met zijn makke of met een geblonken vorkje, 't Was al de melk dat hij gaf, 't was lijk of te zeggen: Zie 't moet op, 't en kan niet op. Geen keure dat hij bleusde lijk krieke en bijkans uit zijn vel berstte lijk een pruime.

Sissen Bussche was ook zulk een ‘messieu’ in zijn tijd, met een bolhoed op zijn kop, een capuchon en blinkende getjes stond hij zijn volk te commanderen. Maar Sissen heeft nu geen makke meer nodig, de vint, neen hij. Hij renteniert al twintig jaar of nog meer, hij is oud en kaduik, opgeten van 't vliegend rhumaties, zo stijf of een hurde, maar om de twee endetjes van 't jaar aan mallekaar te knopen moet hij nu zelve zijn graan dasschen, en met de vle dan nog. ‘Jong te peerde, oud te voete s> zei vader zaliger altijd.

Dudzele

A.M.

Nog Vondelingnamen.

Tot aanvulling van de vondelingnamen vroeger alhier (1951, 207; 1946, 120 en vorige) medegedeeld.

Rosa Vander Santen, gedoopt te Vichte 30 Aug. 1796. ‘Aldus geheeten omdat ze onder koorenzandten te vondelinge was geleid geweest.’ (L. Slosse, Rond Kortrijk, blz. 1919).

Jacobus Carreau, ontdekt in het koor van de parochiekerk te Harelbeke en er gedoopt 25 Juli 1715.

Maria Jacoba en Isabella Francisca Ops'raete die op de zulle van het stadhuis van Harelbeke lagen en gedoopt werden 20 October 1741.(L. Slosse, a.w.. blz. 443.)

Voor Pittem vermeldt V. Arickx in zijn pas verschenen Geschiedenis van Pittem, blz. 135 de volgende namen:

Pelagie Trouvée gedoopt in 1783; Petrus Voordevenster in 1790 gevonden vóór het venster van een huis; Amelie Trouvée in 1798 gevonden aan de voordeur van de Posterij; Ivo Lindeboom in 1807 gevonden onder een linde in de Kriekstraat.

Ten slotte nog een echte Roeselaarse naam:

Jan Jules Achiel Mandel gevonden te Roeselare 9 Maart 1924 en overleden te Oudergem bij Brussel 7 Juni 1925.

D.C.