Biekorf. Jaargang 53

De garbouleermeester te Brugge

Het garbouleerschap was, in de 16^e eeuw althans, te Brugge een ‘officie’, d.i. een ambt door de stedelijke magistraat aan één bepaald persoon toegekend.

Waarin bestond dat speciaal ambt?

Ter opheldering van deze vraag diene eerst de hieronderstaande tekst uit de Hallegebodon 1573-84, f. 119, n^o 2 (Stadsarchief Brugge).

[p. 44]

‘Upden zevensten dach van decembre 1576 zo was by voorghebode ter halle der Stede van Brugghe openbaerlick metter clocke onder ander zaecken uutgheropen ende gepubliceert naervolghende:
Voorts omme te eviteren tbedroch twelcke zoude mueghen daghelicxs upcomen int vercoopen vande specerijen ende droogheryen by datmen dezelve daegheücxs es vercoopende onghegherbeluert ende onghesuvert contrarie tvijfste artikele vande cueren vande neerynghe vander Cruudthalle. So verbietmen van weghen den heere ende wet, dat niemandt wie hy zy hem en vervoordere eenich goet als ghijnebeer, naghels, caneele, paper, noten, greijne, foeillie, gallen, zewaere ende andere ghelijcke waereu ende specerijen der Cruudthalle annegaende, arriverende binnen deser Stede te ont'oalene ontfanghene nochte leveren in tweechuus ofte elders waer dat zij, ten waere alvooren ghegherbeleurt ende ghezuvert naer de oude ordonnantie deser Stede, alzo den zelven goede ende spcerije toebehoort. Ende zoo wije ter contrarien dede te verbueren zes ponden parisis van elcke bale ofte thonne, telcken datmen bevonde de contrarie ghedaen thebbene. Danof tbesouck zullen hebben deken ende eedt vander Cruudhalle deser Stede.’

Kiliaen geeft, s.v. Gaerbeleuren, volgende uitleg: ‘Seligere sive secernere aromata, herba3, semina, et similia, eaque cribrare et purgare. Garbal arabice cribrare dicitur.’ Vgl. spaans garbillo = wan, zeef.

Gaerbeleuren (gherbelueren, garbouleeren, gaerbeleerne, garboleren) betekent derhalve ziften.

Bij de bevinding dat een handelaar ongezifte kruiderijen verkocht had, werd hij uit dien hoofde ter verantwoording geroepen. De deken en eed van de Cruudhalle gaven bevel over te gaan tot het ziften van ambtswege. Deze bewerking werd toevertrouwd aan de titularis van het officie van het ‘garbouleerschip’. De bewerking geschiedde in de (nu verdwenen) Sint Amandskapel, waar de kruideniers hun diensten lieten celebreren.

De ervaring en kundigheid van de Brugse garbouleermeester, in de tweede helft van de 16^e eeuw, moet wijd en zijd bekend geweest zijn, te oordelen naar het getuigenis van Zegher van Male in zijn bekende Lamentatie, blz. 53:

‘Die van Antwerpen en wisten noch en consten niet ge-

[p. 45]

weten hoe datse huerlieder speceryen ende datter toe dient souden garboleren, soo hebben sy ghesonden seker persoonen van Antwerpen aen eenen Jacques Torrier, cruydenier grossier, connende maecken schoone ende kostelycke bancketten, wonende op den houck van de Spagniaertstraete in 't Witte Cruyce, den welcken Jacques al verleent ende ghegeven heeft de secreten ende datter toe diende omme de specerien te garboleren ende voort die te stellen al naer de rechte ordinantie van de specerien;...’

De korte mededelingen hier aan het garbouleerschap gewijd, krijgen kleur en leven door de hieronderstaande oorspronkelijke teksten, ontleend aaa een procesdossier, anno 1588, waarin gehandeld wordt over de tussenkomst van de garbouleerder, overgaande tot het onderzoek van een partij van ± 200 pond aangeslagen peper.(Stadsarchief, Crudeniers. Dossiers 1536-1607).

‘Jan Andries, oudt 60 j. cruwenier garbouleermeestere... heeft ghegarbouleert de peper in questien ende daeruuyte ghedaen thebbene zeker quantiteyt van stof niet wetende hoevele, ende voorts ooc daeruuijt gescheeden thebbene zeker quantiteijt van vijf ofte zes pont lichte peper niet wetende ooc hoe vele midts dat hij die niet en heeft gheweghen ende dat de verweerdere die tzijnen huijse behouden heeft; verclaerende tsurplus vande baele peper in questien gheweest te zyne goede peper ende behoirlick goet ende dat hij overzulcx het teecken vande garbeleure van deser stede ande zelve baele gheteeckent heeft; verclaerende tzelve geschiet te zijne naer dat dheeschers de calaigne daerup ghedaen hadden...’
‘Barthelmeeus de Vroe, oudt XLjaeren, cruwenier van zijnen stijle, jeghenwoordelick zynde ten dienste vanden sergeant major deser stede ende ondertusschen assisterende Jan Andries garbeuleermeestre... zegt bij eede dat hij metten voornoemden Jan Andries heeft ghegarbouleirt de baele peper in questien midts die daer te vooren niet ghegarbouleirt en hadde geweest tot Andwerpen; verclaerende daerinne bevonden thebbende ontrent vyf ofte zes pont lichte peper, drie zo vier ponden hooftmannen ende voorts ontrent een half pond paillen, stof ende vuijlicheijt ende was de reste vande baele in hem zelven goet goet ende dat de B. vermochte, zo zij ooc daerup de B gestelt hebben, ende mochte weghen in als ontrent de twee hondert pont...’

Jul. Claeys