Op 't schip van Senten-Uut geraken.
Op 't eiland van Sint-Kenuut zitten.
Sissen, de molenaar van Oedelem, had met Pasen van de pater de raad gekregen: Hang een kruisbeeld in de meulen, dat is de beste spiegel om te weten hoe diep ge moogt scheppen. Zo gezeid, zo gedaan... en 't ging er overdreven rechtvaardig met dat meel, totdat Sissen zag dat hij te kort zou bollen op het einde van 't jaar. Op een koele nuchtend bracht hij 't kruisbeeld terug in de keuken en zei beslist tot zijn vrouw: ‘Dat krusefiks moet de meulen uut, of wij geraken op 't schip van Senten-uut’. En hij schepte totdat hij genoeg had.
Boven (blz. 69) staat er ten onrechte gedrukt: Center-uut. De volksmond bedoelt wel een ‘sint’, een heilige. Oedelem spreekt van ‘Senten-uut’, te St. Kruis luidt het ‘Sinten-uut’. De betekenis is steeds: geldverlegenheid, failliet. M.R. van Beernem, een mens van jaren, zei me al vertellend (1951): ‘O, die menschen 'n weten niet waaruit of waarin: ze zitten op 't eiland van Sint-Kenuut’.
C.
- Inderdaad. Die levende spreuken sluiten aan bij de oude spreuk uit de 16e eeuw die o, m. door Plantijn vermeld wordt: In de schuyt van Sint Reynuut varen, d.i. zijn boeltje opmaken. Sint Reynuut is eigenlijk een verzonnen ‘heilige’, zijn naam is een verbastering van de oude romanheld Renout (van Montalbaen). Hij is de patroon van allen die, ten gevolge van dronkenschap, tot armoede komen. De schuit of het schip van Sint Reynuut is een schip, met name Quaet Regement, dat naar Sint Reynuut vaart: de Sint heeft immers zijn erf en heiligdom op een eiland, Alzo wordt de bedevaart naar Sint Reynuut ‘dewelcke een patroon is van alle deur-brengers’ voorgesteld in tafelspelen en refereinen, alsook op een prent van ca. 1520, beschreven door D. Th. Enklaar, Uit Uilenspiegels Kring, 49-65 (Assen, 1940). Vgl. ook Biekorf 1934, 296.
V.
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd