Biekorf. Jaargang 52

[p. 70]

Mengelmaren

Pieter Pourbus als Kaartmaker.

De geschilderde kaarten van Pieter Pourbus zijn het werk van een echt cartograaf. De kunstenaar ging ter plaatse tekenen en opnemen, doorliep het terrein, besteeg de kerktorens: dit blijkt zowel voor zijn bekende grote Kaart van het Brugse Vrije als voor zijn kleinere kaarten. De nauwkeurigheid van al deze kaarten kon Pourbus alleen bereiken door de methode van triangulatie volgens het tractaat De locorum describendorum ratione van Gemma Frisius. Over dat merkwaardig cartographisch werk van Pourbus bereidt Dr Ant. De Smet een uitvoerige studie, waarvan hij een korte samenvatting liet verschijnen onder de titel: A Note on the Cartographic Work of Pierre Pourbus, Painter of Bruges, in het Zweedse tijdschrift voor oude Cartographie Imago Mundi IV, blz. 33-36 (Stockholm, 1948): met twee platen, nl. fragmenten van de kaart van het Vrije van 1571 uit het Gruuthuse Museum. De Schrijver bezorgt ook de uitgave in album-formaat van de grote kaart van Pourbus. ondernomen op het initiatief en met de steun van het Stadsbestuur van Brugge. Dit werk zal tegen het einde van dit jaar verschijnen.

De Duinheer Carolus De Visch van Veurne.

Van de bekende 17^e-eeuwse geschiedschrijver van de Duinenabdij wordt, in de Collectanea Ord. Cist. Ref. van januari 1951, blz. 8-17, een latijns sermoen voor de feestdag van Sint Bernardus gepubliceerd. De uitgever P.M. Albert van Iterson, van de abdij van Rochefort, laat de tekst van het sermoen voorafgaan dooreen zeer gedocumenteerde levensbeschrijving van De Visch, met een overzicht van zijn uitgegeven en onuitgegeven werken.

V.

Remedies van Pee Dutoit zaliger.

Hij woonde op Bavikhove, Hulstewaarts op, over den Herder. Op zijn eigen doening. Hij meesterde, en leefde daarmee. En zijn zoon, die ook al bij den Here is, heeft dat voortgedaan. Daarbinnen was het, beneden en boven op de zolder, al kruid en pot en fles dat er te zien was; kassen en schoven vol kruid in papierkes; en ook aan de balken hing het vol. Als Pee niet thuis was, dan was hij aan 't rond gaan, snuisterend in de weiden en langs de gracht. En zijn

[p. 71]

zoon deed hetzelfde. Ik herinner me nog de volgende remedies van Pee zaliger:

Klippelkeszalf. - Pekzwarte zalve voor abcessen; te leggen op een stukje zuiver lijnwaad met een gaatje te midden om den etter uit te laten. Te dragen totdat het vanzelf afviel.

Brandwonden. - Leliebladjes op zuivere ‘franschen’. De blaadjes mocht men niet met de vingers aanraken; men haalde ze uit de fles met een breinaald.

Speen. - Een grauwe zalf; men kreeg ze mee in mosselschelpen.

Vijt. - Pee behandelde de vijt met zalven; bij elke vernieuwing van de zalf sneed hij de ‘korsten’ weg.

Flerecijn. - Ik weet een boer die zijn rhumatiek been als volgt behandelde, naar Pee's voorschrift. Hij nam een ferme pote netels, van die lange en taaie, en sloeg daarmee op zijn been totdat het gloeiend rood stond met witte bubbels. Hij was dan weer goed, kon gaan en op zijn land werken voor drie weken. Dan was 't herdoens. En te ontzien, want het deed geweldig zeer. Maar de boer deed dat regelmatig.

J.H.

Op de Scheergebinten.

De schure van Parmentiers te Bavikhove was groot lijk een kerke, en zeer oud: een lage muur en dan een eendelijk groot strodak. Ge moest niet groot zijn om aan dat dak te kunnen, zo laag was de muur. We speelden daarbinnen op de ‘scheergebeenten’ ('t was zo dat we 't uitspraken, lijk wvl. gebeente), we klommen er langs om op den tas te geraken. Aan de beide einden was er een wagenhuis; er waren twee grote dorsvloeren. De eiken staanders en gebinten, vooral bij die vloeren, waren vol gekorven met letters en tekens, mannekens en peerdjes, en Vlaamse spreuken ook. Ik zelf heb er namen op gelezen van Franse soldaten: 1780... min of meer. - Heel juist kan ik het niet meer zeggen, maar 't was alleszins van 1700.

Die schuur is afgebrand in 1918, meen ik.

J.H.

Goe-Vrijdag Paternostertje.

Het was op Goeden Vrijdag
dat Jesus in de bittere pijnen lag
met handen en voeten gebonden:
En Onze Lieve Vrouwe kwam daar gegaan
en ze zei: Wel, lieve Meester,
wat hebt gij toch misdaan?
Het is niet voor mij alleen,
maar voor al de menschen in 't gemeen,
klein en groot.

[p. 72]

 

Al die dit gebed zullen lezen

 

's morgens zonder eten

 

God zal ze niet vergeten.

 

God zal eenen engel zenden

 

drie uren voor hunder ende

 

drie uren voor hunder dood.

 

God zal hunder zonden vergeven

 

al waren ze nog zo groot.

De vrouw van wie ik dat gehoord en geleerd heb, was geboren in 1858 en had dat gebed geleerd van haar moeder. Te Gistel.

C.M.

In de Wagenmakerij te Moere.

Daar hing nog rond 1900 het volgende reglement aan de de muur; het was in oude (gothische) letters gebrand in een berdeltje:

Die hier komen in mijn zalen
Mogen niemands kwaed verhalen.
Achterklappers en valsch gespuis
Moeten blijven uit mijn huis,
lk begrijp niemand in 't zijne.
Want ik heb genoeg aan 't mijne,
't Is ook tegen onzen last,
God heeft dit alzoo gepast.
Waren wij met liefde ontsteken,
Wij en zagen geene gebreken,
Noch geen andermans misdaed.
Maar alleen ons eigen kwaed.
Laat ons leven zonder klagen,
Willen wij aan God behagen.
Zijt ootmoedig in den grond
En geestig in den mond.
Houd u geerne in eenigheden.
Zoo bewaert g'uw ziel in vrede.
En 't zal u wezen groote pijn
Als ge moet bij menschen zijn.
Hoort gij somtijds droeve maren,
Peist op God die u kan sparen.
Die de Wille Gods verkiest.
Altijd wint en nooit verliest.

C.M.