Biekorf. Jaargang 51

Reeuwgoed
(vgl. hierboven blz. 109-112)

DEZE week hoorde ik het volgende van een oude ‘waschbleeker’ van Kortrijk, die het had over het reeuwen en over het bereeuwen van alles wat met een dode in aanraking kwam.

Tot voor kort werd dubbel geld gevraagd voor 't wassen van reeuwgoed, ingericht met machienen, uitslaanders (turbinen) en strijkrollen. Hij vroeg dubbel geld voor reeuwgoed, zogezegd ‘omdat de loge breekt’.

De oude wasser vond dat allemaal trunten om meer te kunnen vragen en mee te teren op kosten van 't sterfhuis, want de mensen zijn taai van gelove.

- Precies als met de barbier die komt om te scheren, zei hij. Ze vragen dubbel geld om 't scheren en laten 't scheermes in 't sterfhuis en doen het betalen tegen de prijs van een nieuw of daaromtrent toch. De barbiers zijn slim om 't volk te doen blijven geloven in de kwalen van de reeuw en alzo hun oude scheerzen kwijt te spelen. Ze brengen hun slechtste versleten scheermes mee en scheren zo goed of zo kwaad het gaat, omdat ze weten dat de dode niet en zal zeggen dat 't zeer doet. Een van de familianten gebruikt naderhand toch het scheermes omdat het geld gekost heeft, en hij vindt dat het stomp staat en er geen zetten meer aan is. ‘De barbier had gelijk’, zegt hij, ‘'t is bereeuwd’.

- J'hebt het zelfde met de lakens. Dat en ‘breekt de

[p. 214]

loge’ niet. De loog breekt van de grote vuiligheid. En breekt de loog, 't goed is gewassen en 't wordt gespoeld met 't ander lijnwaad in een ander sop.

Hoe kunnen de mensen daar nog geloof aan hechten? De lakens worden veel vuiler van ziek te liggen dan van dood te gaan. Wat doet een zieke? Vier soorten: kriepen en klagen en twee soorten van de reste, en doodgaan. D' afleggerigge pakt de ziekelakens, wast en ververst en legt de dode op verse lakens. Hoe kunnen die lakens bereeuwen? Hoe lang ligt de dode daarop? Een dag en een stuk en nog niet. 's Anderendaags ligt hij al in zijn kiste, hout of zink, 't is nog een keer eender. Wat kan de reeuw daaraan doen? 'k En zegge niet dat hij daar een maand of zesse moest op liggen, maar dat en is gene reeuw meer.

Maar in mijnen tijd ging dat ook mee van dat reeuwgoed en 'k hore dat 't nog meegaat in Brugge. Ik sloeg in mijnen tijd al 't goed te gare in de waste met 't ander en 'k rekende dubbel voor 't breken van de loog, gelijk 't altijd geweest is, om 't sterfhuis te helpen uiteten.

't Platgoed willen de mensen altijd weer omdat 't door den band schone lakens zijn en dubbel betaald voor de was, maar 't lijfdingen geven ze mee aan d'afleggerigge omdat 't zo bot is van een naastbestaande dode zijn hemde voort te dragen.

- Had ik mijn wasser niet doen letten op d ure van 't eten, hij sprak mij nog over de reeuw.

G.P.B.

Het volksgeloof heeft te allen tijde een markt in het leven gehouden. In de folklore gaat de belangstelling eerst en meest naar het volk, dat met de vraag op de markt komt; in de psychologie van de kramers wordt minder belang gesteld. En toch staan zij op de markt met het aanbod en zijn er de onmisbare tegenspelers. Voor hen is het volksgeloof een bron van winst en welvaart, somtijds een veld van uitbuiting. Uit eigenbelang zijn zij conservatief: zij ‘doen’ met het volk, koesteren zijn gewoonten en onthouden hem een voorlichting die als een aanslag op eigen erf zou opgenomen worden.

De wijsheid van de Kortrijkse wasbleker heeft een bijzondere documentaire waarde omdat zij de commerciële tegenpartij van het volksgeloof blootlegt. En dan nog op een ander gebied dan datgene van de volksgeneeskunde en de volksdevotie, waar de voorbeelden voor de hand liggen. Hier betreft het een gewoon stielman die, onder de druk van een volkstraditie, technisch moet huichelen en zijn huichelarij in rekening brengen.

V.