Biekorf. Jaargang 51

Mengelmaren

Inbraak bij een speelman te Snaaskerke. 1621.

Jan Vanden Berghe, speelman wonende in de parochie van Snaaskerke, ontving op 21 December 1621 het bezoek van een jongenman van twintig jaar, met name Passchier Cooman. Deze verzocht hem een bruiloftsfeest te komen spelen in een herberg. De speelman en zijn vrouw begaven zich met Passchier naar de herberg waar in vrolijk gezelschap gedronken en geschonken werd. Passchier, die wel vermoedde dat het speelmanspaar niemand thuis gelaten had, wist in den avond onopgemerkt de ‘bruiloft’ en de herberg te verlaten.

[p. 119]

Door een ‘garre’ ontdeed hij den grendel van de huisdeur van Vanden Berghe, en drong binnen. Van het bed nam hij ‘twee sargen, een paer slapcleerkens ende oircussen’ en verders nog ‘een rapiere, poingnaert ende rieme.’ Het beddegoed verkocht hij 's anderendaags te Walravensijde tegen 25 stuivers en een kan bier; ook de wapens verkocht hij ‘ten vilen prijse.’

Passchier Cooman, zoon van Pieter en geboren te Oostkerke, liep niet lang op vrije voeten. Na een diefstal in den ‘Oostmuelen’ van Nienwpoort werd hij door den baljuw opgebracht. Voor de schepenbank bleek het dat hij aan zijn proefstuk niet was. In December 1620 had hij, wegens kerkdiefte, een straf opgelopen voor de schepenbank van het Brugse Vrije. Nieuwe dieften brachten hem voor de vierschaar van Veurne, die hem, gegeseld en gebrandmerkt, levenslang uit het graafschap Vlaanderen verbande. Daarop liet Passchier zich inschrijven ‘up de schepen van oorloghe van de Conincklycke Majesteyt ligghende binnen de stede van Oostende.’ Het duurde niet lang of hij verdween met een zilveren bierkroes, gestolen uit het huis van zijn kapitein. Door de bootsgezellen achterhaald, werd hij, op het dek van het schip, met touwen afgetroefd en weggejaagd. Bij de Knokke maakte hij een ‘cogghe ofte schuytte’ los en vaarde er mede tot 't Zaeghers overdrach (bij Mannekensvere) waar hij moest vluchten op het ogenblik dat hij een koper van het vaartuig gevonden had.

Het vonuis door de wetheren van Nieuwpoort uitgesproken den 4 Januari 1622 nam geen verzachtende omstandigheden meer in aanmerking, ook niet den jeugdigen ouderdom van den beklaagde. De jonge beroepsmisdadiger werd veroordeeld ‘gheleet te worden ter marct alhier [te Nieuwpoort], omme aldaer aen een crickgalghe ghehanghen ende gherecht te worden metten baste datter de doot naervolght, ende thende dien u lichaem ghevoert te worden ter plaetse patibulaire ende aldaer aende ghalge ghehanghen te zyne, in exemple ende terreure van andere....’ Daarbij kwam nog de gebruikelijke verbeurte van goed. - Sententie Bouck van Nieuwpoort 1606-1623, f. 149 v. - 151; vgl. Biekorf 1949 blz. 64.

A.V.

De Zwaantjes

Er was sprake van 't verkeer door Oostkamp op den Zondag van 't H. Bloed, 't was een keten van automobiels. ‘En d'er waren er toch nog die wilden vorensteken! We zeiden 't onder malkaar: Z'hên chance dat de zwaantjes hier in 't ronde niet en zijn, anders zou'n z'er wel tegenwaaien.’

[p. 120]

Iedereen kent ‘de zwaantjes’ (gemotoriseerde verkeerspolitie of vliegende brigade, sedert nauwelijks een jaar ingericht) en ze hebben geen anderen naam. ‘Ze passeren hier dikwijls, de zwaantjes, altijd met tween achter malkaar, den een geen 50 meter achter den anderen. En 't en is geen pardon als ge in foute zijt.’

J.K. Oostkamp.

Zeispreuken. - Vgl. Biekorf 1933, blz. 47 volg.

Een uil (‘en nu’), zei Mote, en è schoot è kraaie.

Gemak voor eere, zei de vint, en è reed terikke op ze zwijn Daar de markt.

Poten bedijgen wulgen, zei de poester als hij slagen kreeg van 't meessen (maarte).

Hoe meer volk hoe meer neringe, zei Uilenspiegel en é zette z'n kraam in è fruttenierenest (wespennest).

Ha maar me kind Gods, zei Bogaert tegen z'n hoendje, je zijt gelukkiger of ik, je moe' gij niet te biechte gaan.

Quatre is viere, zei de Wale, en è stak ze wuuf bij drie oude hennen.

Alle gaten trekken, zei 't wuuf, en ze smeet de schapradeure toe.

'k Zijn hertelijk gèspijzigd van den Heere, zei de pater. Ja-je, zei de boerinne, van m'n broodkant.

Zie je daar die waterhoendiges? (waterhondjes = waterwolkjes). Waarom geen bierhoendiges, zei Djake, en è was altijd versteven van den dorst.

Dat is entwat te zeggen, zei 't wuuf, è kind zonder hoofd, je weet zuiveruit nie' alwaar pap geven.

Al die uit 't Oosten komt deugt niet, zei de vint, en è was (g)ètrouwd met een Oostersche.

A.B. Stavele

Remedie tegen de snik

Zonder ademhalen driemaal herhalen:

Snik - spring, over me rik,
ga' na' de zee - en kom nie' mee.

A.B. Stavele