Biekorf. Jaargang 50

De laatste Sint-Maartensheren van Ieper

DE proost van Sint-Maartens, Jan Snick, ging in 1557 op zijn zeventigste jaar en verlangde een coadjutor. Einde Januari 1557 werd in de proosdij de gebruikelijke informatie gehouden, in het vooruitzicht van de nieuwe benoeming. Het verslag geeft ons een beeld van de samenstelling van de Ieperse kloostergemeente op den vooravond van haar op heffing⁽¹⁾. Immers in 1560 zou de aloude proosdij versmolten worden met het kapittel van het nieuw opgericht bisdom Ieper⁽²⁾.

De proost stond alleen met zijn candidaat, Georges Petit. Heel het convent verlangde als coadjutor met recht van opvolging den eigen neef en naamgenoot van den proost: Jan Snick, ofwel een van de jongste klooster-

(1) Algemeen Rijksarchief, Brussel. Papiers d'Etat et de l'Audience, Reg. 899, f. 100-126.

(2) Daarover E. Feys-A. Nelis, Les Cartulaires de la Prévôté de Saint-Martin à Ypres, I, blz. 239 vlg. (Brugge, 1884).

[p. 114]

lingen: Paschasius Navigheer. Was dat een mise-enscène om het nepotisme van den proost te dekken? Het heeft er alleszins den schijn van⁽¹⁾.

Het convent was als volgt samengesteld:

1.	Livinus Bertini, deken; alias Lieven Bertin.
2.	Petrus de Sceppere, ‘prochiepape ende cureyt’ van St. Maartens sedert ongeveer 10 jaar; te voren 11 jaar pastoor van St Pieters. Oud 58 jaar.
3.	Guyssaert van Belle, kelderwaarder sedert 12 jaar. Studeerde 4 jaar te Gent en te Leuven. Oud 46; profes 28.
4.	Guilliame de Man, pastoor van St Niklaas sedert 12 jaar. Was te voren deken 1 1/2 jaar, kelderwaarder 6 jaar. Oud 40; geprofest in 1530 (sic).
5.	Jan de Cotere, ‘prochiepape van S. Jans buyten Ypre’. Geboortig van Oostvleteren. Oud 46; geprofest in 1531.
6.	Jan Selverin, pastoor van St Pieters binnen. Geprofest in 1537.
7.	Mailliaert (Malin, Malen) le Roy (alias de Roy, de Conync), ‘prochiepape van S. Jacobs’. Resideert in de pastorij van St Jacobs sedert 8 jaar. Hij zendt een schriftelijke verontschuldiging aan de commissarissen, kent weinig of niets van den toestand in het klooster. Oud 34; geprofest in 1542.
8.	Willem vander Smesse. Oud 36; geprofest in 1539.
9.	Mattheus de Raymakere, ‘pasteur van onser Vrauwen in Brielle’ sedert 9 jaar. Studeerde 5 jaar te Gent en te Leuven. Oud 33; geprofest in 1542.
10.	Adriaen Hix. Oud 30; geprofest in 1546; priester in 1551.

(1) Aan dit argeloos nepotisme van den oom-proost zijn de slappe slotverzen van zijn grafschrift gewijd:

Germano de fratre nepos nihil inde petenti

Sufficitur, patruum nomine et ore ferens.

Atque ita post mortem magna sum parte superstes,

Namque meo patruus vivo nepote. Vale.

Feys-Nelis, a.w. blz. 231.

[p. 115]

11.	Woulter Moens. Oud 36; geprofest in 1546; priester in 1549.
12.	Jooris Petit, geboortig van Fleurbaix in de Pays de l'Alleu, oud 36; geprofest in 1548. Hij is ‘visiteerdere ende stedehouder vanden prochiepaepe’ van St Maartens sedert 8 jaar en tevens wijnwaarder aldaar. Hij promoveerde te Leuven ‘in artibus’; hij kan goed prediken in drie talen ‘hebbende ghedaen collatien in latin ten diverschen stonden in synodo Morinensi’. Hij behoort tot de ‘tafel en familie’ van den proost en heeft weinig of geen gemeenschap met de andere kloosterlingen. De proost wil hem tot coadjutor hebben.
13.	Franchoys de Scildre. Oud 26 jaar; 7^e jaar profes. Studeerde 4 jaar theologie te Leuven ‘apud magistrum nostrum Asselt et in collegio theologorum.’
14.	Jan Glorie. Geprofest in 1550; priester in 1555.
15.	Theodericus Tector (Couvreur). Oud 26; 8^e jaar profes; priester in 1556.
16.	Franchoys Lane, geboortig van Komen. Hij studeerde een jaar philosophie en vier jaar theologie te Leuven. Hij is nu 23 jaar, deed zijn profes een jaar geleden ‘ende binnen acht daghen daernaer zyne eerste messe.’
	Twee kapittelheren, beiden geboortig van Ieper, zijn op studie te Parijs ‘omme walsch te leeren’ n.l.:
17.	Jehan Snick, neef van den proost. Oud 29. Hij studeerde te Leuven in artibus en theologie; hij disputeerde aldaar ‘publice in collegio theologorum’ en was er ‘commensael van magister noster Johannes Hasselt.’
18.	Paschasius Navigheer. Oud 33. Hij staat in geleerdheid boven Snick en Petit. Hij was pastoor van S. Jans ‘buuten der stede ende vaste ande veste van Ypre... eer hy te Parys reysde omme walsch te leeren’. Hij is zeer welsprekend en was als pastoor zeer gegeerd ‘hebbende graciam verbi omme twordt Gods den volcke te vertooghen.’

Er waren buitendien nog drie studenten te Leuven

[p. 116]

die geen orden hadden, namelijk: Rogerus Fasaens, Johannes Canis en Petrus de Wilde.

Enkele maanden na de informatie, in Juli 1557, werd de jonge Jehan Snick tot prelaat van Sint-Maartens aangesteld en gewijd. De oude proost, zijn oom, stierf den 9 November van hetzelfde jaar.⁽¹⁾

Na de versmelting met het kathedraal kapittel van Ieper behielden de seculier geworden kanunniken nog enigen tijd hun conventuele levenswijze in het St. Maartensklooster. Uitgezonderd de stadspastoors van St. Pieters, St. Jacobs en St. Niklaas die, zoals vroeger steeds, hun eigen residentie hadden,

Jehan Snick, laatste proost van St. Maartens en eerste deken van het Iepers kapittel, overleed in 1589 en werd nevens zijn oom bijgezet. Hij schijnt enigen zin voor humor te hebben gehad, want, nevens de latijnse kenspreuk Sine querela, voerde hij de volgende vlaamse: Peynst op den laetsten Snick.

Een van de laatst geprofeste ‘Martiniani’, of Sint-Maartensheren, Theodericus Couvreur, overleefde bijna zestig jaar de opheffing van zijn klooster; hij overleed als kanunnik der Ieperse kathedraal in 1617.

A. Viaene

(1) Daarover Feys-Nelis, a.w., blz. 232; 239-243.