Biekorf. Jaargang 50

Mengelmaren

Een Avond van Brugse kinderliedjes

Op Maandag 14 Februari laatstleden bezorgde de Bond van de Westvlaamse Folkloristen in 't Keerstje een speciale auditie van de fonoplaten met Brugse kinderliedjes, die verleden zomer opgenomen werden (Zie Biekorf 1948, blz. 142.) Niet alleen de leden van den Bond, maar ook de kinders, die de liedjes gezongen hadden, en hun ouders waren uitgenodigd. En of zij gelukkig waren, die ouders, ook een keer naar ‘'t kinder-

[p. 70]

feestje’ te komen en naar ‘heur stemmetje in de radiouw t' hurken’. Zo werd deze auditie een uitzonderlijke, levendige folkloristische avond, van 't begin tot het einde.

Nauwelijks was de eerste plaat met de St Maartenswijsjes afgedraaid, of heel het kindergezelschap kwam in beweging. Dertig lachende kinderkopjes draaiden zich om, al de vingertjes wezen in dezelfde richting en ingehouden stemmetjes fluisterden halfluid: ‘Godelieve!’. En de stralende moeder van Godelieve lachte tranen van geluk. Alzo ‘hurkten’ ze heel den avond en al de stemmetjes werden herkend.

Toen één van de meisjes een pas beluisterd vooizetje zelf bevallig en ongekunsteld kwam voorzingen, wilde elke aanwezige moeder haar kind, dààr ‘in levende lijve’ op die trede, zien en horen zingen. En alzo beklommen ze allen die kleine trede, - als soliste of in groep -: het podium werd nu een kleine speelplaats, tot grote voldoening van ouders en folkloristen.

De hoofdman, Prof. E.I. Strubbe, die op gemoedelijken toon een woordje uitleg gaf, wist zich bijzonder goed aan te passen aan dit ongewoon publiek: hij nodigde de kinderen vriendelijk uit, volgde het rythme met hoofd en schouders, en komplimenteerde al de zangeresjes. Stilaan zweefde er een kinderlijke stemming over de aanwezigen: kinderen, moeders, mimmees en folkloristen - bewust of onbewust - ze vooisden en wiegden allen min of meer bescheiden mee.

Om te sluiten werden de kinderen getrakteerd met een stuk choeolade en de gelukkige ouders gaven luidop hun voldoening te kennen: - ‘En z'halen der pertankten wel ere van’ - ‘'k en h'en 't mij niet beklaagd, was me da' een geestigen avond!’ - ‘He' me een traantje gelachen? wien had er da' gepeisd?’ - ‘En hij moet hij daarvoren wel pasentie he'n, om dat al t'hope t'houden en te rapelleren!’ - Ach! ja, dien here da' van voren! è was me dat een komplizante mens, enne wa?’ - 'k stonden ik da' vergapt op te kijken, hoe dat dien here alzo met de jongens kost ommegaan!’ - ‘Ja! e,n alzo met die liedjes opgaat’ - ‘Ja ma', en dan op den hoop toe, die karetate van die sokola!’ - ‘Ala w'en een geestigen avond gepasseerd, en als 't nog gebeurt, 'k zijn ik nog een keer te trekken’.

C.

Een folklorist van den Bond moet hier, om der waarheid wille, iets bijvoegen, te weten: dat hij dien avond, met zijn eigen oren, in 't uitgaan, de ouders eigenlijk meest hoorde klappen van ‘d'Ieffrouw’ en heur ‘pasentie’... Nu 't eene sluit het andere niet uit, Biekorf gelooft dat het verslaggevend

[p. 71]

lid en onze mondelinge zegsman van den Bond alle twee op hun kant goed gehoord hebben.

B.

Beklappen

Een oud moederke uit de streek van Leke-Keiem lag op sterven. Tot ieders verbazing werd zij in haar heraelvaart nog voorafgegaan door een oudje uit de buurt. Waarop dat van Leke-Keiem zich angstig afvroeg: ‘Zij (bedoelende het afgestorven oudje) gaat me toch niet beklappen, zeker?’ Doch twee dagen later lag Moederke over eerde.

W.G.

Keerseter

Zo noemt men te Poperinge een priester die traag mis leest (en dus ondersteld woidt tijd uit te winnen, opdat het was rapper zou opgeraken!).

De duivel houdt de keerse

We treffen deze spreuk aan bij De Bo met de betekenis: ‘de duivel bemoeit er zich mede, de duivel verhindert de zaak, er is duivelsche begoochelinge bij, fr. le diable s'en mêle.’

Ik hoorde te Poperinge dat gezegde in een enigszins anderen zin. 't Ging over iemand uit de familie die zich al lang op straat niet liet zien:

‘Irma moet alleszins ziek zijn, of den duivel houdt de keerse’ ttz. of wat onmogelijk is, is toch waar.

Zou de oorsprong en de betekenis van die spreuk hier niet liggen: men houdt de keerse bij 't doopsel, bij 't sterven, bij een beproeving, enz..., maar altijd als een teken van zegen, van geloof, van vroomheid. Zodus: ‘de duivel die de keerse houdt’ ware zoveel als: 't onmogelijke dat waar wordt, de wereld die op haar kop staat?

Een Poperingse waste

Dit woord staat aangetekend in Biek. 1931, blz. 55, als gehoord zijnde te Westnieuwkerke met de betekenis: ‘een hemde aan en een op d'hage’, ttz. een arme-liedenwaste. Die uitdrukking wordt echter te Poperinge zelf meer gebezigd in den zin van: een kledingstuk na een zekeren tijd omkeren en dan zo dragen tot het vuil is. Zo zegt men: ‘'k ga mijn schorte een Poperingsche waste geven’. (dus: ze buitenste binnen dragen)

Zeuvelen

d.i. fikkelen, zagen.

‘Sta daar toch niet te zeuvelen met dat mes’.

‘'k Mochte zeuvelen al da'k wilde, 'k gerochte deur dat hout niet’. (Poperinge)

[p. 72]

Kalut

Heeft te Poperinge de betekenis die De Bo er aan geeft: ‘Dit woord gebruikt men om een welkdanig voorwerp aan te duiden dat geenen naam heeft of wiens naam men niet kent of herinnert, bezonderlijk als dit voorwerp uit samenhangende deelen bestaat; fr. machine.’

Te Veurne echter heeft het woord een minachtende betekenis nl. iets dat versleten is of ouderwets, of niet veel waarde heeft.

L.D.V.

Wat zeggen de leliën

De bereiding en gebruikswijze van de remedie met lelieblaadjes is, te Stavele, dezelfde als deze hierboven blz. 48 beschreven, met dit verschil nochtans dat er geen veenmol noch veenmolzalve bij te passe komt.

A.B. Stavele

Veemol - Vagemol - Vagewulf

Nu de veenmol ter sprake komt: bij mijn weten is de be-naming ‘Veemol’ (Gryllo-talpa) te Stavele en ommeland in den volksmond onbekend. Beter bekend is de naam ‘Vagemol’; in het zuidwesten van Wvl. heet hij ook nog ‘Vagewulf’.

Wanneer men op wilgen of populieren de schade vaststelt aangericht door de Wilgenhoutboorder (Cossus ligniperda) of door de Grote Eikenboktor [Cerambyx heros), dan zegt men eenvoudig weg: ‘De vagemol zit er in’.

A.B. Stavele

De Bo zegt (zonder plaatsbepaling) dat de worm waar de veemol van voortkomt ook ‘Wulf’ geheten wordt. Gezelle in Loquela geeft een zantekoorn uit West-Vleteren: ‘De vagemol oekert geerne in 't bul van de olms, maar bezonderlijk van den schaljaard’ en tekent hierbij aan dat deze Vagemol (Cossus) een ander dier is dan de Veemol van De Bo.

Wie brengt er nog het zijne bij, uit andere hoeken van onze gouw, om de veemol - vagemol in de volkstaal verder te leren kennen?

B.