Biekorf. Jaargang 49

Uit Bourgondië

ACHT uurtjes rijden van Toerkonje uit, zuidwaards, brengt U naar Dijon, de hoofdstad van Bourgondië. Misschien is daar niet veel nieuws over te zeggen, maar zoveel is zeker, dat Bourgondië door weinig Vlamingen werd ontdekt.

Ik zag er in de maand Augustus weinig Belgen en geen Vlamingen.

Over de Mozesput van Claus Sluter te Dijon in het oude Karthuizerklooster wil ik het niet hebben, noch over Manten en Kalle van Kortrijk die, in verplichte arbeidsdienst als opgeëisten, d'uren kloppen op den torre van de Onze Lieve Vrouwkerk van Dijon.

Wij stapten af te Beaune, wat verder 't Zuiden in, om de stad te bezien en er wat te toeven.

Het is de tweede stad van de oude provincie waarvan de hertogen ‘koningen’ waren en tevens onze geduchte prinsen. Te Beaune hielden zij hun Staten-Generaal.

En Beaune blijft voortleven als eeuwen geleden. Elk huis heeft er zijn aanschijn bewaard en zijn uitzicht en zijn kleur. Ieder blinde muur vertelt daar zijn historie. Men doet er een wandeling eerder in de tijd dan in de ruimte...

Lang gespeend van grote verkeerswegen is het leven

[p. 186]

in dit stadje aan de vorige eeuwen blijven haperen en de plaats wordt bewoond en bezocht door mensen die weten wat ze willen.

Te Beaune is geen oude en nieuwe stad. Te Beaune is alles één. Het is een oude vesting. Herenhuizen rijzen statig. Bastions op de vestingwallen zijn gaaf en bergen edele wijn. Mensen, dingen en landschap beleven de seizoenen. Het belfort - het enige in Bourgondië - is Vlaamse gothiek en het hospitaal beheerst de stad. Daar wordt telken jare, de derde Zondag van November, de wijn openbaar geveild. Dan worden de Vlaamse tapijten uitgehangen op het voorhof en heel de streek is in feest. Het hospitaal werkt, de zusters dienen, de zieken worden verzorgd in de Sint Jozefs- en Sint Annazalen en de grote zaal is ziekenzaal en kapel te zamen. Hier krijgen de zieken lichamelijke en geestelijke versterking al in één zale.

Het oud gedeelte van de stad is Sint-Niklaas. Een Romaans kerkje van bij de duizend jaar oud rijst er op als uit de grond gegroeid: zóó gesleten, geslepen en geschuurd, als miek het deel uit van de bodem waaruit het oprijst. En daar wonen Vlamingen op dat gehuchte, wier namen klinken Obrecht, Verscherre en andere, en de mensen waar ik te gast was stammen van moederszijde uit Lendelee, geboorteplek van Gentiel Baekelandt.

En dat polkt hier rond de kerk sinds eeuwen. De inwoners zijn wijnboer en steenhouwer. En 't allen kante staan grote lage huizen van wijnboeren: in de schuren wijnpersen naar ‘den ouden eesch’, tien keers zwaarder dan een ouderwets weefgetouwe: Citeaux in 't klein. Een streek van steenhouwers en wijnboeren, en overal op de helling van de heuvels staan huizen en schuilkoten uit de rots gehouwen. Steen en wijn: poten, knoken en geest!

Beaune zelf is de herenstad binnen de wallen, de stad van de wijnhandelaar, verkoop van gerief en gereedschap voor het wijnbedrijf. Bomen en water be-

[p. 187]

schermen de plek. De bomen houden de vesting vast en de bronnen op de heuvelkammen laten het water stromen langs paden en straten, en ze murmelen er midden de stad, al vlieten en al stroelen, hun betoverend gebed als 't past in 't heetste van den Zomer.

Daar is veel schoons te zien in 't hospitaal. Wij zagen er het ‘Laatste Oordeel’ van Rogier van der Weyden, tapijten met het steeds herhaalde beeld van de Bourgondische patrijs en de Vlaamse goudfazant er op gestikt, en tussen bloemen en vogels is Sint Elooi van 't paard gestapt om knielend hulde te brengen aan Gods brede natuur.

Het voorhof wordt, met de wijnfeeste van November, met dertig oude Vlaamse tapijten behangen, tapijten fris van kleur als kwamen ze vers uit het werkhuis van den Oudenaardsen wever.

Het Laatste Oordeel van Vander Weyden is de pronk van 't gesticht en goed bewaard. Vlaamse koppen en lijven duiken uit de krakende en berstende aardkorst. Ze worden na kort beraad terdege berecht en stijgen twee meter verder ten hemel of varen ter helle, al naar gelang ze zondig zijn of deugdzaam. Daar worden zondaars en zondaressen ter helle gesleurd in de verhouding van vier vrouwen op één man: en de Bourgondiër schrijft die wanverhouding toe aan 't feit dat vrouwen water verkiezen boven de wijn. Daar zie ik ten hemel varen, gezeten op een vouwstoel en gedragen door een dikke witte wolk de vier evangelisten, gevolgd door Paus Eugeen IV, Philips de Goede, Niklaas Rolin stichter van het Hospitaal, naast zijn zoon de bisschop van Autun; en daaronder gaan aan 't zweven een deugdzaam koppel dat weldra spiernaakt dit tranendal verlaten zal, terwijl nog dieper een zondaar de kop uit de gespleten aardkorst steekt, zich te vergeefs los wil wringen en verblind wordt door het hemels licht.

En onder al die pracht van de kapel en de pronkzalen daarboven, liggen de kelders volgestouwd met

[p. 188]

wijn van het ommeland: Beaune, Savigny, Pommard, Volney. En Onze Lieve Vrouw van Beaune reikt overal haar kind een bonke druiven en Sint Vincentius, patroon van de wijnboeren, houdt een bonke naar het zonnelicht. Ze loven de zon en ze persen de druif.

De apotheek is als die van Brugge: zalvepotten en mortieren van de tijd. De gevel van 't gebouw is nagenoeg als die van 't hospitaal van Damme. Alles vertoont hier Vlaamse schering. Wij voelen ons hier niet verland.

Wij voelen dat hier mensen van ons volk aan 't werk zijn geweest, gekomen al rijdend door Artesië en de vlakten van Champagne en hier aan 't metselen, aan 't beitelen en 't schilderen zijn gegaan. En overal zijn de keukens het grootste deel van het huis, keukens groter dan deze van de heer van Gruuthuuse, en te Beaune in het Godshuis dampen de zware potten en ketels, sissen de pannen, en hangen de runderstukken aan de gesmede vleeskronen, kokens- en bradensgereed.

Dat leeft en dat bronselt en dat bidt en dat geneest hier tussen de smalle en kronkelende straatjes van het stadje Beaune, beschermd door daken bedekt met kleine gekleurde dakpannetjes, gebakken en gebruind met de tijd van jaren.

Het verleden wordt hier levend gehouden als bij mirakel en te Beaune is, wel te verstaan, het mirakel gebeurd door de goede wil, de standvastigheid, het staag geduld en de christen zin van zijn bewoners.

G.P. Baert