Biekorf. Jaargang 48

[p. 211]

Eernegem in het krijgsgewoel
1578-1579

ROND 1580 beleefden onze buitenparochiën beroerde jaren ten gevolge van den opstand tegen Spanje. Daarvan getuigt een rekening, gaande van den zomer 1578 tot 20 Mei 1579, waarin de uitgaven van de parochie, de kerk en den armendisch van Eernegem samengebracht werden zonder veel orde. Waarschijnlijk was er voor de voorgaande jaren geen rekening geweest, want we vinden er betalingen in terug over het jaar 1576. Hier volgt het merkwaardigste uit deze posten.

Eerst aan den ‘surgyn’ meester Godefroot ‘voor dat hy zoude cuereeren Aernout Amoens, die een vreezelick wonde jn zyn rechter been ghecreghen hadde duer 't vervolghen van vier soldaten van Oostende, wesende Duutsche, die ten huuze van Fictoor De Coninck ende ten huyze van Maryn Van de Velde, roof ende ghewelt ghedaen hadden op Dertienavent 1576.’

Rond Sinksen 1576 was er een geval van pest uitgebroken op de parochie en de pestmeester Balthasar Van Tienen werd met twee hulpen door het magistraat van het Vrije naar Eernegem gezonden ten behoeve van de weduwe van Jacob Velpe. Deze laatste ontving van de dischmeesters 12 steen roggenmeel (een steen = 3 kgr.).

De kerk was in de vorige jaren zeer beschadigd geworden door vreemde soldaten. De klokken en het lood moesten naar Brugge vervoerd worden om er door de schepenen van het Vrije verkocht te worden. - In het begin van 1579 werd de kerk hersteld; de twee klokken werden teruggegeven en weer in den toren gehangen.

In October 1578 waren soldaten opnieuw in de kerk gebroken, maar ze werden aangehouden en gevankelijk

[p. 212]

naar Brugge gevoerd. Daarop werd te Eernegem een wacht opgesteld tegen de plunderende soldaten.

Een inwoner was door den hoofdman belast geworden om twee soldaten naar de hofstede te leiden waar ze zouden in kwartier liggen; onderweg werd hij door die soldaten vermoord.

Om op de hoogte te blijven van de verplaatsing van soldaten werd op 15 Augustus een spion naar Jabbeke gezonden en daarna op 26 September 1578 naar Moere.

Op 21 Augustus kwamen zeven soldaten te Eernegem en vroegen wagens om naar Beerst gevoerd te worden; mits het betalen van een zekere som zagen ze van hun eisch af. In October kwamen opnieuw soldaten af die een bed medenamen van den pastoor; deze laatste kon het echter weder afkoopen.

Het gevaar van plundering door de soldaten werd steeds grooter en op 2 November werd bevolen op den kerktoren en in de kerk te waken. Enkele dagen later werd een wacht opgetrokken met 18 personen op den weg van de Watervalle (Bekegem), omdat men geweldaden vreesde van een bende soldaten die te Oudenburg lagen. Met toestemming van de schepenen van het Brugsche Vrije, werden te Brugge, in het ‘Amanitiehuus’, ‘12 roers ofte bussen ende 6 spycien’ gekocht, alsook 39 pond buskruit met de noodige lonten. Veel boomen werden omgehakt ‘jn de pryckelycxste straeten’ om de plunderaars tegen te houden.

Enkele eigen soldaeten waren door de ‘noortlien’ of polderboeren verjaagd en uitgestroopt tot op het hemd; op bevel van het Vrije kregen de beroofden ieder een broek en een hoed.

Het kasteel van Handzame was door een vijandelijk garnizoen bezet. Er werden mannen gevraagd om er te gaan waken. Het waren de armsten die daarheen gezonden worden; als bevoorrading werd hun 14 steen boter en 12 steen kaas nagezonden. De aanval had plaats op 16 December; het garnizoen gaf zich na drie dagen over. Verscheidene inwoners van Eernegem werden gekwetst en de surgiens van Eernegem en

[p. 213]

Koekelare moesten ze verzorgen; een ervan was ‘een loot jn zyn lyf geschoten’.

In zulke beroerde tijden gebeurden er soms rare din gen. In 1577 was een zekere Jochem Franck, op aanklacht van Maliaert Vande Voorde, veroordeeld geweest om in de kerk van Eernegem eerherstel te doen; nu kwam hij met een kameraad en dreigde tot weerwraak geheel het dorp te verbranden. Men trachte hem te sussen met enkele kannen drank.

Er kwamen slechte maren uit Meenen, dat de soldaten van daar naar het Vrije zouden overkomen. De koster moest op den toren waken met een hoorn; hij kreeg ook 2 1/2 pond buskruit. Op het dorp werd bestendig wacht gehouden, de mannen werden voorzien van brood, boter, kaas en vleesch.

Op 13 Maart 1579 werd er opnieuw wacht gehouden ‘als de Waelen te Toorout waeren’. De parochie moest vier ‘cuerlinghen’ of landwachten oproepen, bewapenen en uitrusten; zij kocht o.m. drie rapieren.

De kapitein van de soldaten die te Oudenburg lagen, kreeg ‘wynghelt’ om gedurende een week niet door de parochie te komen, waarschijnlijk om er niet in botsing te komen met de Walen.

Het Waalsch garnizoen van het kasteel van Wijnendale eischte van Eernegem, vanaf 20 Maart, 25 pond boter per week.

In de eerste dagen van April moest Eernegem 25.000 bundels hout leveren te Oudenburg voor de soldaten die van Oostende kwamen.

Op 14, 17 en 19 Mei 1579 moesten vier personen uit Eernegem naar Kortemark gaan om er te helpen wacht houden.

Daarmede sluit deze rekening, waarvan de buitengewone uitgaven ons een overzicht geven van de verwarring die alstoen op ons platteland heerschte.

Jos. De Smet

Rijksarchief Brugge. Vrije, reg. 11.997 B.