Biekorf. Jaargang 47

Vondelingnamen

Voor West-Vlaanderen heeft Biekorf vroeger al een heele reeks vondelingnamen opgeteekend: een Kerkhove en een Van de Scheure, in de jaren 1600 op het kerkhof en in de schuur gevonden te Beselare;

een Le Four (in den oven), een Van der Linde, Van de Waghen, Notelare, Van den Bussche te Zonnebeke: namen die op de vindplaats wijzen en toch naar het model van reeds bekende familienamen gevormd zijn. Zooals ook nog Van Bachtendetonne, Van

[p. 249]

Doorne, Van Vlaanderen (naar de herberg West-Vlaanderen) en de typische Karel Forneys (fornuis) en Maria Portaal⁽¹⁾.

Voor de stad Mechelen lezen we nu, in de voortreffeiijke studie van Dr. R, Andries⁽²⁾, een merkwaardige reeks namen van vondelingen uit de jaren 1770-1820.

De vele Steens werden opgeraapt op of onder de steenen bank van het oud politiebureel. Martha Backers werd in een bakkerszak gevonden, een paar Rombauts in de St. Romboutskerk, Blasius Vlietjens op den hoek van 't Vlietje. De Van Deur's, Van Dorpel's, Portael's, zelfs wel een Delporte, werden gedoopt naar het portaal van openbare gebouwen of van herbergen waar ze neergelegd waren. Judoca D'Hoey werd gevonden in een mandje met hooi, Lucia Vlas was gewikkeld in een handvol vlas, Wilhelmina Morzig was zoo morsig en slecht in de kleeren, dat het onbeschrijflijk was, zegt het proces-verbaal. Op een kleedje van een vondelingske van 1811 was de vrome wensch der moeder gespeld ‘Ton Dieu vous conserve’, en het kreeg de naam Thérèse Conserve. Ook de namen Wilhelmina Voorschoot, Jules Lacarte, Martine Leeslesjes, Begga Van Peerlen wijzen op dingen die het vondelingske in zijn bunsel meegekregen had: een oud stuk voor-

(1) Biekorf 1914-19, bl. 222; 1920, blz. 84.

(2) Dr. R. Andries. De ‘Rolle’ of ‘Toer’ der Vondelingen te Mechelen, in Handelingen van den Koninkl. Kring van Oudheidkunde... van Mechelen, dl. 49, bl. 19-36. - Napoleon's Tijd was een tijd van veel vondelingen. Deze waren, volgens de wet, ten laste van de hospitiën. Een keizerlijk deereet van 19 Jan. 1811 stelde, voor geheel het Keizerrijk, de ‘Rolle’ in, waar ieder zijn kind mocht neerleggen zonder eenig onderzoek of een vervolging te moeten vreezen. - Te Kortrijk, zooals elders ook, was er een Rolle in den Berg van Bermhertigheid (Pandjeshuis) voor het afgeven van panden. En het gebeurde eens, zoo vertelt men, dat de bel klonk en de schrijver draaide de Rolle: en 't lag een kindje in, een vondelingske. En het kreeg den naam Van Rolleghem!

[p. 250]

schoot, een stuk speelkaart, een bladzijde uit een schoolboek, een halssnoer van pereltjes.

Onder het Oostenrijksch Bestuur gaf men dikwijls grootsche namen: Frans Jozef van Oostenrijk, Ferdinand Stephan van Toscanen, Maria Magdalena van Parma.... wier afstammelingen soms - zooals een Philippe gingen om hun plaats in den stamboom van de vorstelijke familiën terug te vinden!

Vanaf den Franschen tijd worden de Vlaamsche vondelingnamen zeldzaam. De bestuurder van de teekenacademie, die alsdan in het Bestuur van de hospitiën zetelde, zorgde voor doopnaam en familienaam naar zijn smaak: Romain Installation, Julie Pastel, Elisabeth Academie; hij putte ook met volle grepen uit de Grieksche en Romeinsche geschiedenis, naar de mode van de Fransche Republiek, en deelde namen uit als: Saturnin Philoctes, Nicaise Laërte, Pierre Adraste, Colette Diane. Zulke heroïsche en mythologische namen hebben reeds een ondeugenden klank. Er werden ook echte spotnamen gegeven, zooals Victor Barbegrise voor een borelingske, en erger nog; Charles Crotte, Albert Carotte, Antoine Snaps, Juliana Spook.

De historische gebeurtenissen leverden meermaals den. naam voor een vondelingske. Napoleon's veldtocht in Spanje (1808-1810) is in de volgende namen weerspiegeld: Robert Burgos, Basile Puerca, Agnes Tortose, Caroline Tarragonne. Op den veldtocht in Polen en Rusland wijzen: Pancrace Vistule en Michel Borodino. Juhe de l'Elbe wijst op de eerste verbanning van Napoleon en Octaaf Waterloo op zijn laatsten veldslag.

Grégoire Concile en Adèle Concile danken hun naam aan het berucht Nationaal Concilie van Fransche bisschoppen in 1811 door Napoleon bijeengeroepen.

Stanislas Betterave herinnert aan de uitvinding van de beetsuiker; Anna Vaccine en Monique Pockstof in 1818 wijzen op eerste toepassingen alhier van Dr. Jenner's pokinenting.

Er ware ook wel uit onze Westvlaamsche doopre-

[p. 251]

gisters en uit het archief van hospitiën een eigenaardige keur van vondelingennamen over dit tijdvak boven te halen. Ook de mondelinge overlevering moet niet verwaarloosd worden. Aldus weet grootvader Floréal uit Brugge⁽¹⁾ te vertellen dat bij afstamt van een vondeling uit den Franschen tijd: het kind werd gevonden op den trap en werd De L'Escalier geheeten - zooals Jan Trappenier van Kortrijk, die onder een trap gevonden was -; naderhand werd de naam veranderd in Floréal, naar den klinkenden naam uit den Republikeinschen Kalender.

Wie slaat er alhier de hand aan 't werk?

E.N.

(1) Grootvader Floréal heeft 42 kleinkinders in leven. De Koning is peter geweest van den kleinen Leopold, zevenden zoon van Maurice, die op 12 Dec. 1946 in het St. Janshospitaal gedoopt werd.