Biekorf. Jaargang 46

De litanie van keizer Karel

DE volgende Litanie staat als aanhangsel gedrukt op het voorlaatste blad (bl. 45-46) van een Iepersch drukje van 1708.

‘Gheestelycke Remedie teghen de Peste.

Litanie Ghesonden door den Paus Leo III, aenden Keyser Karel de Groote, die van hem eenighen middel begeerde teghen de Peste. Den H. Vader gheboodt hem datmen over hem dese H. Naemen soude draghen.

Jesu Verlosser, weest onses bermhertigh.

Heylighe Maria, bidt voor ons.

H. Anna, bidt. - H. Anthonius, bidt. - H. Nicolaus, bidt. - H. Bernardus, bidt. - H. Sebastianus, bidt. - H. Christianus, bidt. - H. Gerundius, bidt. - H. Martinus, bidt. - H. Silvester, bidt. - H. Rochus, bidt. - H. Adrianus, bidt voor ons.

Men moet acht daghen ghecluerende, ter eeren dese Heylighe Naemen, lesen derthien-mael Pater Noster ende Ave Maria, ende dry Roosen-hoykens der Heylighe Moeder Godis. Ende alle de ghene die sigh in dese boven ghemelde devotie

[p. 130]

sullen oeffenen, ende sullen door Godts genaede noyt vande Peste sterven, t'welcke in veele Steden ende Plaetsen (daer de Peste ofte smettende Sieckte was) heeft beproeft geweest.

Soo wensche U.L. dese H. Broederschap van Iesus.

Vidit et Approb. Gaspar Extrix. Lib. Censor.

Vidit I. Senesael Can. Paenitent. Ipr. Lib. Censor.’

De titel van het drukje dat in Diegerick's Essai de Bibliographie Yproise niet voorkomt, luidt:

‘Kort-Begryp van het vermaert Broederschap vanden Alderheylighsten Naem Godts ende Alder-heylighsten Naem lesus, Op-gherecht in de H. Orde der EE. PP. Predick-heeren. - Tot Ipre, by de Weduwe van Jaecques de Rave inde Suydtstraete 1708.’ (ln-12, 48 bl.)

Deze ‘Heilige Namen’ van een vroeger zeer verspreide devotie tegen de pest (Biek. 1938, 55) zijn hier ditmaal verwerkt tot een kleine ‘Litanie’; Paus en Keizer worden nu met name genoemd; voelbaar is de aantrek van het overbekende Gebed van Keizer Karel (waarover Biek. 1923, 14; 89 vlg; 1924, 136), dat, onder zekere vervallen gedaanten, nog heden de ronde doet. Een verrassing is echter de kerkelijke goedkeuring. J. Valckenaere (Biek. 1923, 89) meende dat de goedkeuring van het Gebed ‘vooral te Ieper’ valsch was, omdat men er ‘in rechte’ zoo streng tegen bijgeloof optrad. In feite zijn ook de Iepersche boekenkeurders soms zwak genoeg geweest om aan bedenkelijke volksdevotie toe te geven, zooals in deze Litanie. Of heeft de drukker een vroegere goedkeuring van het boekje misbruikt om, in een herdruk, deze populaire Litanie er in het stille tusschen te schuiven?

A.V.