Biekorf. Jaargang 45

[p. 205]

Oudersche jonge dochters.

‘Te Meigem, te Meigem,
Daar wonen twee zottinnen.
D'eene bijt heur klosse in stik
En d'andre 'n wil niet spinnen.’

Irma en Zulma Van Puymbroeck woonden te gare, 'n beetje inneweerds, langs den binnenweg bij 't Lulleke.

Dat was 'n kleine half uur gaans van de naaste herberg 't ‘Kruiske’ en gildig⁺ dobbel zoo verre van de kerke.

Dat is nu veranderd, want sedert 't komen van de Paters Passionisten is daar 'n nieuwe parochie ontstaan.

Daar stond 'n tweewoonst, maar 't een huis was grooter dan 't andere. Vader Van Puymbroeck, zaliger gedachtenisse, had dat één huis doen optrekken toen hij in t kweeken van de kinders zat.

't Grootste huis van de twee was bewoond door de zusters Van Puymbroeck; ze waren daarin gewonnen en geboren, en leefden daar stil en tevreden.

't Kleinste huis stond al wepel sedert jaren want 't en geraakte niet verpacht. Taelmantje had daar lang in gewoond maar was er uit gegroeid met zijn groote bende jongens; k geloof dat 't veertiene was, als ik mij niet 'n bedriege.

Irma was vooren aan in de vijftig en Zulma 'n was de vijftig nog niet toe.

Irma had heur altijd bazinne geschoren. Ze was goed ter hand en goed ter tale en was ook d'oudste. Zulma was 'n profetebeze⁺, altijd in de zelfde doeninge.

+ Gildig: groot, ruim.

+ Profetebeze: schertsend gezeid van een zindelijk gekleed vrouwmensch.

[p. 206]

't Was Irma die 't hof bestierde en de markt deed en Zulma die de kiekens vet lei, alles gade sloeg in huis, wasschen, plasschen, koken en stoppen en naaien. 'k Heb ze nog weten den naaistiele leeren ten onzent, jaren geleên.

‘Nooit van zijn leven! Nooit van zijn leven! 'n oudersche jonkman op onz' erve!’ riep Zulma, toen heur zuster van de markt kwam en zei dat 't huizetje ging verpacht zijn allichte.

‘Laat mij maar betijen,’ zei Irma; - ‘Waarom niet? Geloof mij vrij. 't Is wel een man van Overleie, maar 't is 'n gezette vent; 't is Camiel Wittewrongel van Vijve. Hij werkt 's Zomers in 't Fransche en 's Winters zwingelt hij te Klerkies; hij is gesyndikeerd en kan doppen als 't werk verbijstert en hij betaalt veertig frank te maande, alle maanden goed. Daarbij hij stuikt morgen binnen met heel zijnen boedel.

Zulma stond verslagen.

‘Maar onz' Irma toch! Een oudersche jonkman, een van Overleie en wij hier moeder-ziel-alleene!’

‘Steek het uit uw hoofd, Zulma. 't Is 'n staande man van bij de zestig, En daarbij te Klerkies kennen z'hem als danig brave en neerstig. Hij 'n zou geen vliege kwaad doen bij dat 'k overal hoore.’

‘En j'en hebt hem zelve nooit gezien?’

‘Ja 'k doe.’

‘Doe' je?’

‘Eergister kwam hij hier langst met Miel van 't ‘Kruiske’ en zei goeden dag. 't Is Miel van 't Kruiske die hem van de woonste sprak; zoo 'k zag hem op de markt bij Miel en 't kwam weerom te passe en 'k heb toegeslagen tegen veertig frank te maande.’

Zulma stond in beraad:

‘Kwestie 'n zal hij ons de kiekens niet helpen pakken en de keuns niet helpen dooddoen als we 't hem vragen, want dat 'n heb ik nooit met mijn goeste gedaan’ zei ze alzoo.

[p. 207]

‘Daar is Camiel, zie, met 't peerd en de karre van Taelmantjes’, riep Irma 's anderendaags, terwijl ze tusschen de geraniums door 't venster keek, in de deemstering van den winter-valavond.

En waar zijn. Camiel begon af te laden: 'n beddebak, 'n stoel, 'n tafel, 'n kleerkoffer en nog wat stulbul met 'n koorde in een opgerolden kafzak gebonden.

‘Wel God den Heere!’ riep Irma, ‘is mij dat 'n armoedje. 'k En zie geen lakens en 'k en zie geen keukengerief. Hoe bot! Hoe bot! 't Spijt mij dat 'k zijn veertig frank aanveerd heb. Nu weet ik hoe zwaar hij weegt van ends tot ends.’

‘Ach, dien armen djool!’ zei Zulma. ‘'k Ben blij dat 'k dat oud duivelstoofje gezet heb en alles gereed geleid om vuur te maken. 'n Mensch op zijn jaren zonder vuur doen zitten, 'k en kon het in mijn herte niet gevinden.’

‘Kom laat ons eten. Hij zal wel zijn plan trekken’, meende Irma.

Na 't eten en den afwasch zaten de twee zusters 'n letje bij de stoof, tot ze al met eens 'n klopje hoorden, en nog 'n klopje en zoo twee keers te reke.

‘'t Is Camiel die zijn pijp uitklopt’, zei Irma.

‘Hij zal 'n pijpje rooken vóór 't slapen gaan gelijk onz' vader dat placht te doene’, zei Zulma.

Zij hoorden alle soorten van nieuwe geruchten in 't huisje van den nieuwen huurder. Ze hoorden hem koteren en rakelen. Z'hoorden hem zijn kele ruimen, z'hoorden hem den grendel op de deur schuiven en 'n kort deuntje schuifelen, en ze vonden dat de tijd zoo gauw voorbijvloog want 't was al negen op d'horlogie en Zulma zei dat 't ‘precies 'n nieuw gezelschap was in huis’.

Ze trokken naar boven en babbelden nog wat om te vragen en te talen, elk naar de meening van d'andere: of hij warm genoeg zou hebben, of hij 'n koffiekan had en 'n moor, of er misschien potten en pannen in de kleerkoffer zaten, potten om 't eten gereed te doen.

[p. 208]

Daags nadien zagen ze Camiel naar 't werk gaan en ze keken hem achterna bij 't inslaan langs den wegeling naar 't Kruise.

‘Dat hij nog zoovele niet 'n stuipt⁺ of 'k peinsde’, meende Irma.

‘Dat 'k zijnen binnennest 'n keer zou willen zien’, zei Zulma.

Ze gingen en vonden de voordeur gegrendeld. Ze kwamen langs d'achterdeur die open was. Ze zagen 'n koffiekan op tafel staan en zagen 'n broodkant liggen. Daar lagen broodkruimels op den verschgeschuurden vloer en 'n verfrommelde pampieren tipzak.

‘Zou hij niet kwaad zijn dat we zijn bedde mieken’? zei Zulma.

‘Kwaad of blij, dat moet hier allemaal opgeruimd worden. Wij gaan zijn bedde maken, 'n gordijntje hangen, dat hier allemaal wat opvagen, hem 'n tas en 'n telloore en 't een en 't ander brengen’, zei d'oudste, en ze zetten haar neerstig aan 't werk, kuischten en wreven en Zulma bracht 'n bloempot die ze in 't huis daarneven te veel hadden staan.

's Avonds kwam Wittewrongel thuis en 'n stond niet weinig verwonderd over 't geen hij te zien kreeg.

Hij kwam seffens buiten en klopte zachtjes op de deur van de twee jonge dochters.

‘Wel bedankt’, zei Camiel, ‘maar dat is te veel. 'k En heb dat niet verdiend, menschen, wij zullen dat moeten effen maken, peins' je’.

‘'n Laat ons daar niet af klappen, Wittewrongel, 'k heb 't daar juist gezeid aan Zulma dat 't wel zal effen geraken, vent. Je kunt misschien - w'hadden 't alzoo te gare gepeinsd - 'n beetje helpen aan ons zwaarste werk, als 't nood doet, en wij zouden van onzen kant uw eten gereed maken en den opkuisch wat doen’.

‘Al wat je wilt, maar je doet, me dunkt, te vele,

+ Stuipen: gebogen gaan.

[p. 209]

juffrouwe’, hakkelde Camiel, zei goe'n avond en trok beteuterd naar zijn nieuw convent.⁺

Irma's voorstel was op voorhand aanveerd. Camiel kwam alle dagen thuis rond den zessen en vond de tafel gedekt. Bij 't lengen van de dagen - na 't werk te Klerkies - begon hij 't land omme te spitten en in den lochting te wroeten tot 't vallen van den avond. De zusters riepen hem dan binnen, lieten hem zijn handen wasschen met zeepe, vroegen hem om bij te zitten, 'n potje warme melk te drinken met wat kamille, wat salie of wat ander kruid daarin voor de gezondheid..

Ze kaartten al 'n boomje of vertelden entwat: Irma van den prijs van d'eiers en de vette kiekens, Wittewrongel over 't Fransche en over zijn zuster, die sloore die zoo wel gedaan had met hem en die verleden jaar te Vijve gestorven was; en over zijn tjolen in zijn jonge jaren, en Zulma zat te luisteren met de kat op heuren schoot.

Daar 'n bestond geen beter overeenkomste uren in 't ronde, geen gedoeviger⁺ en deftiger gezelschap in de streke dan dat van Wittewrongel en de Puymbroek's en dat duurde nu al maanden aan 'n stuk.

't Was Zomer aan 't worden en daar kwam al met eens de groote dondervlage.

't Was op 'n Donderdagavond en Camiel kwam kloppen op d'achterdeur die toegegrendeld was. Hij prutselde wat aan de klink, tot Irma riep:

‘Camiel, jongen, je zult niet binnen geraken. Je moet voort gaan. 't Is te wreed! 't Is te wreed!’

‘Wat is er te wreed?’ vroeg Camiel. ‘'k Wil weg, maar 'k moet eerst weten wat er hier wreed is. Zeg maar vrank en vrij, en doe maar de deur open’.

‘Neen Camiel, we zouden je in 't kalk van d'oogen niet durven bezien, want 't is al te schabouwelijk’.

+ Convent: kluis.

+ Gedoevig: gedoogzaam, zachtmoedig.

[p. 210]

‘Trek de grendel uit en spreek maar helder op’, zei Camiel.

De deur ging open op 'n gerre.

‘Ach, Camiel, jongen, ze spreken van ons’.

‘Hoe dat, van ons? Ons wie is dat ons?’

‘De mare loopt en daar 'n is geen houden meer aan. Wij 'n hebben 't nooit kwalijk gemeend, maar 't is eendelijk 't gonne ze zeggen’.

‘Wat zeggen ze?’

‘Ze zeggen dat w'u trachten te krijgen!’.

Zuchtend keken de zusters naar malkaar.

‘Dat is al oud vuil’, zei Camiel. ‘'k Hoorde de ronk al meer dan 'n maand geleên; 't was anders gezeid maar 't kwam op 't zelfde neere’.

‘Hoe was 't gezeid en waarop kwam het neere?’

‘Dat 't ik ben die een van de twee tracht te lijmen’.

‘Wel God den Heere toch, en wij die niets anders 'n dochten dan 'n stuivertje te sparen en ons werk wat te verlichten met uw eten gereed te doen!’

‘Laat ons daar 'n kom-af van maken en zien wat morgen brengt en 'n maakt geen zwarigheid. Elk 'n goe'n avond’.

Wittewrongel 'n was maar zoo zaan 't deurgat buiten, of ze riepen hem weerom.

‘Camiel, 't is misschien te veel gevraagd, maar onders ons, zeg 'n keer wie van de twee was 't, die z' u wilden doen lijmen?’ vroeg Irma wat verlegen.

‘'k En zal 't nog niemand niet klappen’, zei Camiel. ‘Je moet dat onder malkander trachten uit te vechten. Irma is goed geweest voor mij en Zulma kookt verre van slecht, maar wij 'n kunnen toch geen lotje trekken of kop of munte slaan om te weten wie 'k liefst zie’.

De oudersche jonge dochters bloosden en keken naar de roodgeschuurde vloertegels, Irma scheurde reepjes van 't ‘Nieuws van den Dag’ en Zulma streelde den kater.

‘Laat ons dat goed overpeinzen,’ zei Camiel

[p. 211]

‘en 'n dag of acht uitstellen. 'k Wensch elk z'n goe'n avond’.

Dien avond waren de zusters in gedachten verzonken. Ze zwegen, en hoe langer ze zwegen hoe lastiger het werd om de stilte te breken. Voor d'eerste keer in haar leven kwam 'n dikke donkere wolk over 't landelijk huisje drijven, 'n deemstering die 't al verkerven en vermooschen ging, te wege. Ze bezagen malkaar met 'n stuursch aanzichte en d'eene scheen te willen vragen wat d'andere aan 't peinzen was. Geen woord 'n wierd er gerept van Wittewrongel. Op 't hof was 't al gedaan. 't Werk 'n schoof niet meer vooruit en 't bleef al ten halvelinge staan: d'eiers 'n wierden niet meer geroofd en d'hennen die broedziekte liepen 'n wierden niet meer gezet; d'erweten 'n wierden niet gerijzeld en de boonen niet geperst. en eergister was 't pronkinge geweest omdat Irma zoo late weg was gebleven van de markt bij zoo verre en zoo vele dat 't bovendien in 'n felle kakelinge vergaan was, en ze bleven brongen en blekken lijk 'n stoppelstier.

Zulma ging aan 't schreemen snot en kwijl. 't Was te verre gegaan.

Irma troostte heur en zei dat ‘Wrongel’ misschien al zijn keuze gedaan had.

‘Twee oude domme slooren die we zijn,’ zei Irma.

't Achterhekken klakte toe.

‘Irma daar is Camiel en hij heeft zijn kofferkleers aan’, zei Zulma. ‘'n Laat ons niets zeggen en zien wat hij in 't zin heeft’.

‘Laat mij maar gewerden, Zulma, jonk. Je zijt te zachte met 't mansvolk. We moeten hier bot zijn en korte metten maken of we geraken hem nooit kwijt. Dag, Camiel, en hoe is 't al?’

Inderdaad daar stond Camiel in zijn beste kleers, met 'n bolhoedje van op zuster's begraving en 'n blommeke op de veste. Hij keek naar d'hespen aan den zolderbalke, naar de witte zandkrullen op de

[p. 212]

roode tegels, naar de voutedeur die openstond, maar hij 'n vond geen woorden.

‘Irma en Zulma 'k en vind er geenen rechten kant aan, kinders. D'acht dagen zijn omme en 'k wacht naar bescheed.’

‘'n Laat ons daar niet over beginnen,’ zei Irma, ‘'t is gelijk wie ge vraagt, 't zou neen zijn. Camiel, je moet 't geval verstaan, Gij zijt alleene en wij zijn getweên’.

‘Camiel, verstaat dat wel’, beaamde Zulma al zuchtend.

Camiel was 't herte in, snokte zijn krage rechte, streek zijn haar plat, trok zenuwachtig 't rekkertje over zijnen bolhoed, haalde 't blommeke uit zijn knoopsgat, en lei 't op tafel. 't Was zeker bestemd voor de verkorene jonkvrouwe, maar hij 'n kon niet zeggen dewelke, want zijn lippen beefden te vele.

‘Is 't zeker dat 'k hier geen schuld meer 'n heb?’ vroeg Camiel eindelijk.

‘Laat ons zwijgen van schuld, Camiel, en wel vare de reste’.

‘Dan is 't hoog tijd dat 'k voort ga. Elk 'n goe'n dag en tot ziens’.

Camiel Wittewrongel zette zijn bolhoedje op en trok met gebogen rugge en den kop omleege 't deurgat uit. Z'hoorden 't houten hekken toevallen en 'n eendelijke stilte dreef over heel 't gedoe.

Irma en Zulma Van Puymbroeck bekeken malkaar en ze bekeken 't blommeke dat op tafel lag, tot Irma 't vaste nam en 't in de stove smeet. 't Siste 'n keer en 't verzwond.

‘Kom laat ons werken en zeere voort doen’, zei d'oudste. ‘'t Is al vergeten, 't Is 'n kwade droom geweest. 't Is nog tijd voor de bakte. 'k Ga om den trog. Zet maar de melk op en sla maar d'eiers. Kom zeere. 't Is morgen Zondag’.

G.P. Baert.