Biekorf. Jaargang 45

De oudste Nederlandsche nieuwsbladen.

NAAR aanleiding van de mededeeling, hierboven bl. 74, over een Nederlandsch nieuwsblad van 1593. was de Heer Emile Buysse van St. Kruis zoo vriendelijk een leemte in onze aanteekeningen met zijn documentatie aan te vullen. Het gaat namelijk over de ontdekking van oude Amsterdamsche nieuwsbladen in Zweden. Het Algemeen Handelsblad van Amsterdam gaf daarover in November 1938 (C.-347-II) een uitvoerig verslag.

Een jong Zweedsch geleerde, Dr. Folke Dahl uit Uppsala, ontdekte, in den loop van historische opzoekingen over den dertigjarigen oorlog, in de Koninklijke Bibliotheek te Stockholm, verschillende pakken Amsterdamsche couranten uit de eerste helft van de zeventiende eeuw. Deze thans bestudeerde verzameling omvat niet minder dan 1300 nummers van vijftien verschillende bladen van vóór 1665. Dr. Folke Dahl liet een uitvoerige studie over dit materiaal verschijnen in het Jaarboek ‘Lychnos’ van het Zweedsche genootschap

[p. 105]

voor geschiedenis der wetenschappen (Lärdomshistoriska Samfundet; Almquist & Wicksell, Uppsala).

Het oudste nummer is een exemplaar van de ‘Courante uyt Italien, Duytslandt etc.’ van 14 Juni 1618, te Amsterdam gedrukt. Dit nummer, alsook de volgende nummers uit 1618, vermelden drukker noch uitgever. Het is mogelijk dat zij het werk zijn van den Amsterdamschen drukker Caspar van Hilten, die, volgens Dr. Dahl, mag beschouwd worden als ‘de eerste courantier van West-Europa’. Zijn zoon Jan zette het werk voort tot in 1655.

De voornaamste concurrent van de Van Hiltens was de Amsterdamsche drukker Broer Jansz. die, als tegenhanger van de ‘Courante’, zijn ‘Tijdinghen’ uitgaf.

Van Van Hilten's ‘Courante’ en Broer Jansz. ‘Tijdinghe’ zijn te zamen 693 nummers uit de jaren 1618-1664 door Dr. Dahl in de vermelde bibliotheek ontdekt geworden. Voor de geschiedenis van de Amsterdamsche couranten in het bijzonder en van de Nederlandsche nieuwsbladen in het algemeen, is deze ontdekking en studie van het allergrootste belang.

Toch mag het onderzoek op dit gebied met een ernstige kans op goeden uitslag voortgezet worden. Immers, zooals uit onze hierboven vermelde mededeeling blijkt, in 1593 las men te Ieper een gedrukte ‘tijdinge’ over een victorie op den Turk - en er liggen nog 25 jaren tusschen dit ‘Iepersch’ nieuwsblad en de oudste Amsterdamsche en Antwerpsche couranten.

A.V.