Biekorf. Jaargang 45

Touwslagerij te Brugge.

DE laatste touwslagerij ‘met de hand’ is zoo pas te Brugge verdwenen. Wel werken er hier nog touwslagers, doch nu gaat dit met mecanische middelen.

Lerou Joseph, geboren den 20 Maart 1865, overleed op 6 Januari 1939; hij was de laatste lijndraaier op zijne lijnbane in open lucht, gelegen in de Oliebaan, bij het Groot Seminarie ter stede.

Zijn familielid en naamgenoot Lerou Joseph, uit de

[p. 44]

Smedenstraat, had vroeger zijne lijnbaan in 't Zwijnstraatje, nevens het stedelijk slachthuis. Sedert eenige jaren werkt hij in open lucht niet meer; hij is thans mecanisch ingericht in zijne boei; zijn openlucht materiaal gaf hij, een jaar geleden, ten geschenke aan het Stedelijk Museum voor Folklore.

Thans heeft de familie Lerou insgelijks geheel het materiaal der touwslagerij van uit de Oliebaan, aan hetzelfde museum ten geschenke gegeven. Er is hier een ambachtsgerief van den ondergang gered, dat in de Stadshalle door den heer Cortvriend welwillend zal heropgericht worden.

Die koordedraaiers hadden een jongen knaap noodig, die binst het werk gedurig het draaiwiel moest in gang houden; dit zat Lerou in den kop, en na lang zoeken vond hij een stelsel uit, waarbij die jongen overbodig werd.

Bij middel van een wiel en eene riem in de lenden, met eenen ring waarin eene koord liep, kon hij zelf al koordendraaien en volgens de maat van zijn achter-uitstappen, het wiel traag of sneller doen draaien, volgens de vereischte van zijn touwwerk. Hij was een doorslagen meester in zijn vak.

De touwslagerij ook bezit hare vakwoorden en benamingen.

Vakwoorden van den Touwslager.

Achterbard, zie voorbard.

Draaiwiel. Wiel waar een jongen, op een kuipken gezeten, heel den dag aan draaide, om de touwen te spinnen. Na den oorlog vond men geene draaiers meer; Lerou vond een wiel uit, door hem zelf gemaakt en getrokken.

Draaibank. Bank om de klossen en toppen te draaien.

Draaiberd. Verscheidene koorden worden aan het draaiberd gehecht om ze in één touw samen te draaien.

Hakenberd, zie draaiberd.

Handboom. Boom waar de schuiven op draaien.

Handboomen. Dienende om opgemaakt kleintouwwerk met een nok aan te splissen.

[p. 45]

Hekel. Kam waarin een dertigtal lange ijzeren tanden zitten om het kemp of vlas te kammen. Vgl. De Bo. - Er bestaan drie soorten hekels: de groote, middele en fijne hekel.

Hekelen. Het kemp door den hekel slaan, ten einde het te zuiveren. Vgl. De Bo.

Hekelhuis. Kot waarin de hekels staan en het hekelen gebeurt.

Hekelplank. Plank waarop de hekels staan of vastgevezen worden.

Hoorn. Een koeihoorn om reepen te splissen en oogen te maken aan peerde- en stellingstringen, koeibanden en reepen, om ze dan samen te splissen of te verbinden.

Kattepees. Pees rond het draaiwiel en de klossen gespannen.

Keien. Ronde keisteenen gebruikt voor 't wegen van het kemp of vlas.

Klopblok. Blok om het kemp met houten hamer erop te kloppen.

Klophamer. Groote houten hamer. Vgl. De Bo op touwhamer.

Kloppen. Het kemp kloppen. Werd door jongens verricht.

Letterbard. Maat voor koeibanden, peerde- en stalling-stringen.

Maantjes met draaiklossen, dienende om het garen te draaien.

Mikke. Waar het draaiwiel aan vastgemaakt wordt.

1)	De groote mikke dient om reepen te maken.
2)	De kleene mikke voor peerde- en stellingstringen, koeibanden en voor kleinwerk.

Nettenbak. Bak waar de nettenstukken in liggen.

Oliehoorn. Kosihoorn gebruikt als oliepul om het draaiwiel te smeren.

Scheerbeen. Stuk been van 30 cm. gebruikt om de draaiende koorden te verleggen.

Scheertap. Hetzelfde als scheerbeen.

Schuive.

1.	Molen om het gaarn op te winden.
2.	Schuive voor gemaakt touwwerk.
3.	Schuive voor gemaakte reepen.

Sleepkloef. Kloef met draaienden haak aan den top, daarin

[p. 46]

een steen als ballast. Gebruikt om fijn touwwerk samen te werken.

Staak. Het gedraaide touwwerk wordt erop gelegd, zij is van sprietels voorzien.

Splissen. De reepen splissen, d.i. samenverbinden.

Strijker. Vod in stijfpap gedoopt, om de touwen te doen blinken en nadien met de netten op te poetsen. Deze netten zijn stukken van oude korren der visscherij,

Strijken. De koorden opkuischen.

Strijknet. Oude versleten en ongeterde korren van de visschersbooten.

Terreketel. Ketel met zoete teer.

Top. Toppen met groeven dienende om verscheidene koorden ineen te draaien.

Touwblok, zie klopblok.

Touwen, zie kloppen.

Touwhamer, zie klophamer.

Voorbard. Bard waarop het eerste werk verricht wordt om de vier koorden voor reepen eerst klaar te maken; vervolgens werken het voorbard en het achterbard samen tot de reep gemaakt is.

Weegschaal met keien, later met gewichten om het kemp en de afgewerkte touwen, reepen en stringen te wegen.

Werk. De afgewerkte touwen, verdeeld in: 1) groot werk: peerde- en stellingstringen, koeibanden en reepen; - 2) klein werk: het lichtere en fijne touwwerk.

Dat de aloude volksche touwslagerij van vader Lerou, om hare eigenaardigheid, buitengewoon belang verwekte bij bezoekers en kunstschilders, hoeft geen betoog.

Er bestaan menige portretten en schilderijen over den touwslager, zijn bedrijf, zijn hekelhuis, zijn werkhuis, door een Mechelaere, een Lionel Poupaert en nog meer andere schilders en teekenaars.

Ant. Verwaetermeulen.