Biekorf. Jaargang 44

Westvlaamsche Zanten.

(Vervolg van bl. 228)

Kazakke. Volgende zegswijze te Dudzeele: ‘'t Is hier koud in die kamer. Hierneffenst (= hiernaast) is 't warmer. 't Schilt een kazakke.’

Keerzelare. Te Westkapelle: een keerzelare maken = een tuimelette maken.

Kelder. Te Dudzeele schertsend gezegd tot een kind, dat een puf (boer) laat: ‘de kelder valt in!’.

Kelepit (Knokke): keelput, plaats tusschen adamsappel en borstbeen.

Kerrewee (Heistsche visschers, uitspr. met zachtlange ee), onz.: zeepluimen, naam gegeven aan sommige pluimvormige zeewieren: vooral de Chorda tomentosa, een bruinwier (Phaeophyceae), lange, slanke, olijfkleurige pluimen, die één meter lang kunnen worden; soms ook de Bryopsis plumosa, een groenwier (Chlorophyceae) dat hoogstens een 15 cm. groot wordt.

De visschers zetten een duts (tuil) droog kerrewee thuis op de kommode om 't weere te voorspellen. Als er belletjes aan 't kerrewee hangen, gaat 't regenen. Het zout dat op deze pluimen uit het zeewater is achtergebleven, trekt immers bij vochtig weere het water uit de lucht aan.

Het eigenaardig woord kerrewee blijkt verwant te zijn met den plantnaam karwij (Carum carvi), een schermbloemige met uitgesnipperde (dubbel geveerde) bladeren. In het kustland hebben wij de karwij of komijn nooit in 't wilde gezien. Zij werd vroeger gekweekt als geneeskrachtige plant. Het gebeurt dikwijls dat namen van laudplanten en landdieren op zeeplanten en zeedieren overgedragen worden. Wij hebben daarvan

[p. 279]

al menig, voorbeeld gegeven: kakkerlakken (Biek. 1932, bl. 263), kaartebollen (Biek. 1930, bl. 17).

Het is nochtans moeilijk aan te nemen dat kerrewee rechtstreeks uit karwij zou voortgekomen zijn. Ten eerste is het woord karwij in W. Vl. volledig onbekend. Ten tweede het zou hier karwi (Fr. carvi) luiden, waaruit nooit kerrewee kan ontstaan. Het is bijna zeker dat kerrewee ontleend werd aan den Engelschen naam der karwij, nam. caraway. Wij hebben nochtans niet kunnen achterhalen of de zeepluimen door het Engelsche zeevolk ook caraway geheeten worden.

Ketje (Knokke): wisselvorm van katje, kinderspel. Misschien wel de oorspronkelijke naam. Verg. ketten = slaan (De Bo). Zegswijze in het katjespel te Knokke:

‘Ketje weere
'n is geen peere’ (zachtlange ee)

d.w.z. Katje weere en telt niet. De speler die laatst het katje geweest is, mag er niet dadelijk opnieuw aangeslegen worden, zoolang hij b.v. geen tien stappen gedaan heeft.

Ketters. Te Knokke: vechten lik de ketters. Men zegt ook: vechten lik de katers.

Keunewegeltjes zijn wegeltjes in de duinen door de keuns gebaand en waar de stroopers hun stroppen zetten. De keunewegeltjes komen uit op plekken waar de keuns spelen, kerpenten en hun beiers leggen.

Kielroche (vr.): te Heist de naam der Raja radiata, Ned. keilrog. Deze roche is bleeker, gladder en grooter dan de gemeene doornroche (Raja clavasa), die niet zooals bij De Bo met de keil- of kielroche mag verward worden. Op de Vlaamsche kust heet deze roche ook keelroche (keel uit keil) en koeiroche (omdat zij grooter wordt dan de doornroche).

Het gleddertje of gledde roche van onze visschers is de Raja maculata, terwijl de schate de Raja oxyrhynchus (Ned. scherpsnuit) en de vlete of vlote de soms reusachtige (100 kg,!) Raja batis is.

Kievels (Westkusk, b.v. Koksijde): kieuwen. Ook kavels.

Kip. Te Dudzeele en te Knokke in de uitdrukking: in zijn kip slaan - binnenslaan, opsmullen. Kip beteekent hier dus: binnenste.

Kipper of Mollekipper (Knokke): een toestel om mollen te vangen. Een mol kippen = een mol vangen. Een mol uitkippen - een mol uitslaan wanneer hij steekt door met

[p. 280]

een houwe den grond om te kappen. Kippen is verwant met Eng. keep.

Klaaitje (De Panne): een zeevogel, dien men mij beschrijft als ‘zwart op wit gespikkeld, witte borst en korte nekke’. Dit is te weinig om na te zien over welken vogel het gaat. Wie kan er op de Westkust eens nader hooren?

Klakkebeiers (Knokke): de sneeuwbes (Symphoricarpus racemosus). De welbekende struik, die tegen den winter groote witte bessen vormt. Deze bessen doen de kinders tusschen hun vingers openspeiten, openklakken. Vandaar de namen klakkebeiers en speitebeiers (Westkapelle). Dit gewas is uit Noord-Amerika afkomstig.

Klakke nat. Te Knokke - kletsnat, meschnat. Een klak water is een klets water.

Klakkertjes (Knokke, Heist) zijn de luchtblazen van sommige wieren (Fucus), die op de hoofden (baarbrekers) onder de voeten klakken.

Klakkertje tegen den muur. Kinderspel te Westkapelle. De voorspeler A staat tegen den muur. De andere spelers staan op een schreve op tamelijken afstand van A. Deze laatste slaat met zijn handen op de muur zoo vlug en zoo dikwijls als hij wil. Ondertusschen komen de andere spelers vooruit. Wanneer A zich plots omdraait, mag hij niemand meer zien bewegen. Deze die hij ziet bewegen, moeten opnieuw aan de schreve herbeginnen. De spelers moeten trachten dicht genoeg te geraken om A er te kunnen aanslaan. Wie daarin lukt, wordt voorspeler.

Klakmariagie (Dudzeele). Is in het kaartspel troef zeven met troef acht.

Klaksche of pitje rollen (Veurne-Amb.) = bal in den hoed. Kinderspel (Biek. 1937, bl. 234). Aldaar is er geen keerse. Wie zes steentjes in zijn klakke heeft, moet tegen den muur staan.

Kleverke (Knokke, Dudzeele, Heist, klemtoon op er): omslag. De kleverke van een boek. Uit het Fr. couvercle.

Klibberare (Knokke): den klibberare hebben = klibberen, bibberen.

Klinkeband (Knokke). Uitdrukking: klinkeband voor apesteert verstaan, d.w.z. keeraafsch verstaan. 't Moet eigenlijk zijn hamersteert (De Bo).

- Verbetering. Op bl. 227 koppen door kappen vervangen.

('t vervolgt)

Jozef De Langhe.