Biekorf. Jaargang 44

[p. 192]

Westvlaamsche Zanten.

(Vervolg van bl. 156)

Halve kei (Knokke): algemeene benaming van een tamelijk grooten kei of steen, zoowel een koppekei (vuurkei) als een baksteen. Eigenlijk een halve baksteen.

Halve man (Heist): zeevisch, tusschenslag tusschen een jonge en een volwassen roche.

Hane gekocht. Kinderspel te Westkapelle: 'k(h)en een hane gekocht.

Er zijn twee kampen: éen aan weerszijden van de strate of van het speelplein: Speler A is er aan en staat alleen in 't eene kamp. De andere spelers staan in 't andere kamp. Zij zingen:

'k(h)en een hane gekocht.
Hoevele kost i?
Tien frank?
Is t i vet?
Vet is t i!
Katsji (= kan hij) kraaien?
Kraaien katsji!
Hoe doet i da(t)?
Koekeloerekoe!

Als het lied uit is, loopen de spelers naar het tegenovergestelde kamp, maar zijn onderwege vogelvrij. Terugkeeren is verboden. Speler A gaat met zijn vangst naar het ledige kamp en 't spelletje begint van her met het liedje, totdat allen er aan geslegen zijn. Speler A wordt dan vervangen door zijn eersten buit.

Hedeltje dikke (Knokke, Dudzeele): uitspraak van hekeltje dikke. In groote menigte bijeen gelijk de tanden van een hekel. Die plante zit hedeltje dikke vul bladluizen. 't Volk stond er hedeltje dikke t'hoope getroppeld.

Helle. Spreuk te Knokke: d'helle bi de kop (h)en (de helle bij den kop hebben), beteekent: geweldig, duivelsch, kwaadaardig zijn. Figuurlijk gezegd ook van kinders, die in hun geweld en niet houdelijk zijn. 't Gaat slicht weere worden, de jongers (h)en d'helle bi de kop.

[p. 193]

Hennevette (Kortemark): een plant, gemeen onkruid, overal dauwkoole geheeten (Chenopodium album). In kwade jaren wierd dit kruid door 't volk geëten.

Hertepit (Knokke en omstreken): boezem, sinus. De Bo geeft hertepit - maagkuil. Met deze beteekenis hier onbekend.

Hertezakkinge (Knokke): harteverlamming.

Hoest je (Dudzeele): eigenaardige en tamelijk veel gebruikte uitspraak van ‘haast je’. Het overeenkomstig ww. hoesten = haasten wordt nooit buiten de gebiedende wijze gebruikt. Deze zegswijze heeft dikwijls een schertsende beteekenis.

Hondelaren hout (Heist): hout van den hondelaar of hondsboom (Rhamnus frangula). De Bo geeft hondslaar en onzelarenhout. Elders ook vuilboom (purgeermiddel!) en sprokkelhout genoemd. Dodoens schrijft onder ‘Sporckenhout oft Pijlhout’: ‘De Brabanders noemden dese heester Sporckenhout, ende somtijts Pijlhout... In onse tael wordt dit gheboomte somtijts oock Hontsboom gheheeten... De rijskens zijn teer ende broosch (ende daerom heet dit gewas in Latijn Frangula) ende hebben een swarte schorsse met graeuwe plackskens besprinckelt, onder dewelke een geel velleken schuylt, dat sterck doet braecken, en veel waters door den stoelganck afdrijft... De wilde Swijnen ende Beeren hebben de wortel van desen hontsboom soo lief, datse daer groote cuylen omtrent maken, om de wortelen uut te crijgen: waer door dat de iagers mercken datter wilt gedierte in 't bossch is.’

Wat heeft deze heester met honden te maken?

Hondewulf (Poperinge): kinderschrik. Kinderspelletje: van den hondewulf en den schaper. Verg. berrewulf (Knokke), weerwolf.

Hondig (Knokke): gezeid van een hondin. Nochtans zegt men meer ‘heet’, zooals elders.

Honger. Uitdrukking te Knokke: den heeten honger hebben = een onverzadigbaren eetlust hebben.

Honte-bonte-konte-stronte kleur (Gulleghem, alle o's als ou uitgesproken): een onbepaalde kleur, schertsend gezegd. B.v. een meisje vraagt aan moeder: Moeder, welk een kleedje ga ik krijgen? Antw.: een van honte-bonte-konte stronte kleur!

Hooge zunne, leege zeilen: weerspreuk bij de Heistsche visschers. Wanneer het 's nuchtens vroeger klaar is als gewente en de hemel vòòr 't verschijnen van de zunne roodachtig zit, mag er sterke wind verwacht worden, en dan moeten de visschers hun zeilen strijken. Dit voorspelt ook regen gedurende den dag.

[p. 194]

Gelijkaardige spreuk te Heist: een hoogen dageraad is leege gezeild.

Hout. Spreuk te Heist: een mensch heeft hout noodig om duivel te spelen. Duivel spelen = vier maken. Deze spreuk wordt meest in figuurlijken zin in vele omstandigheden gebruikt.

Hurde. Spreuk te Westkapelle: zoo mager of een hurde. Mager lik een hurde. Een hurde is een vlaak van saamgebonden rijshout om over het land te slepen (De Bo).

Huttentutten. Kinderspel te Knokke.

Speler A is er aan en moet gebogen staan. Speler B zit op zijn rug en steekt een zeker aantal vingers uit. Hij vraagt:

‘Huttentutten,
Vorte futten,
Hoeveel vingers steken 'k uut?’

A moet raden. Raadt hij juist, dan moet B hem vervangen. Raadt hij mis, dan krijgt hij zoovele schoppen in zijn gat als hij eenheden mis is. B moet zittend schoppen, hetgeen moeilijk en daarom niet pijnlijk is. Dan volgen de andere spelers.

Inbeetelen (Westkapelle): indringen. Bv. die gareelmaker probeert hier in 't dorp in te beetelen. Dus niet noodzakelijk in de slechte beteekenis van het woord.

Inbeeten (Heist): syn. van voorgaande inbeetelen. 't Zijn den dag van vandage een massa docteurs die niet weten waar ingebeet.

Ingsel (Knokke, Westkapelle, Dudzeele, Heist): vederwaag. Uitspraak van einsel. Aldus is mingsel alhier de uitspraak van meinsel (onderdeel van een zeisen), zingze van zeise (zeisen).

Gazette. Op blz. 154 vroegen wij de beteekenis der spreuk: ‘De beesten moeten de gazette lezen’. Te Westkapelle: de beesten moeten honger lijden.

('t vervolgt)

Jozef De Langhe.