Biekorf. Jaargang 44

Een relikwie van S. Willem te Brugge. (1701).

DE paters Wilhelmieten van Sint-Antoniusdal te Brugge waren in bezit van een merkwaardige relikwie van hun heiligen ordestichter; Sanderus beschrijft ze als volgt: ‘pars loricae qua carnem adflixit S. Gulielmus’⁽¹⁾ d.i. een deel van 't ijzeren harnas dat Sint Willem als boetekleed droeg. S. Willem rekent immers bij de de zoogezegde ‘Sancti loricati’⁽²⁾.

(1) Flandria Illustrata, II, 117.

(2) Acta Sanctorum, Oct. T. VI, 614, 622. Sint Willem van Maleval, stichter der Wilhelmieten, gevierd den 10 Februari, leefde in Toscanen en stierf in 1157. Hij wordt dikwijls afgebeeld met het ijzeren harnas-boetekleed of met kettingen om 't lijf gebonden; maar altijd, zelfs wanneer hij als monnik staat afgebeeld, draagt hij een ijzeren helm op 't hoofd Dat kan wijzen op zijn vroegeren levensstaat als ridder, of een soort wisselstuk zijn voor het harnas-boetekleed; maar is meer waarschijnlijk een zinspeling op den naam Wil-helm; vgl. ‘heaume’ in 't Fransch Guillaume.
Onze Willem van Maleval werd dikwijls en wordt soms nog, verward met A. Willem de Monte Vergine in 't Napelsche († 1142, gevierd den 25 Juni), en regelmatig met S. Willem van Gellone (Saint Guilhem-du-désert) hertog van Aquitanië († 812, gevierd den 28 Mei). Zoo op het plaatje door C. van Merlen (Rond den Heerd, IV, 83) waar de stichter onzer Wilhelmieten geheeten wordt ‘Aquitanie Dux’, en op de titelplaat bij Henriquez, Liber Apologeticus, en in de Vita S. Guilielmi door Petrus Silvius, prior van de Wilhelmieten of Sterheeren te Aalst, beide werkjes van 1626, waar onze Willem verkeerdelijk wordt geheeten ‘Aquitanorum et Pictonum princeps’.

[p. 190]

Ook Rond den Heerd heeft die relikwie besproken⁽¹⁾. Maar ons Brugsch klooster kwam later in het bezit van een nog veel merkwaardiger relikwie waarover noch Rond den Heerd noch latere schrijvers een woord weten te zeggen.

De geschiedenis van deze latere relikwie is te vinden in de Acta der Brugsche bisschoppen.

Eerst op 23 Juni 1701. Twee Vlaamsche Wilhelmieten, Pieter van Allemeesch van 't klooster te Brugge, en Frans Collaert van dit te Aalst, hadden van den Groothertog van Etrurië Como III een armbeen van Sint Willem gekregen met de vereischte bewijsstukken: de echtheidsbrieven afgeleverd door de grootvicarissen van den aartsbisschop van Firenze, op 25 Oktober 1700; en de schenkingsoorkonde van den hertog, in datum van 26 Oktober 1700. De relikwie zelf droeg het zegel van den aartsbisschop, Leo Strozzi’⁽²⁾.

De relikwie stak in een eigenaardige rijve die nauwkeurig

(1) II, 84; VII, 105.

(2) Het zegel van de aartsbisschop wordt maar vermeld in de tweede oorkonde, waarover verder. Onze eerste oorkonde zegt wel ‘Brachium S. Guilielmi ducis Aquitaniae’, maar er kan geen twijfel zijn dat hier een missing is, te verklaren door de verwarring tusschen de twee verschillende heiligen, zooals boven gezegd is. Dat het hier geldt een relikwie van S. Willem van Maleval mogen we besluiten uit het feit dat onze Wilhelmieten de relikwie vereeren als eene van hun ordestichter. Overigens S. Willem van Maleval had geleefd in Toscanen, en we begrijpen goed dat de hertog over zoo'n gedachtenis kon beschikken; terwijl de relikwieën van S. Willem van Aquitanië te Gellone in Frankrijk waren gebleven.

[p. 191]

beschreven wordt. Het voetstuk was een driekantige sokkel van toetssteen, en op elk der hoeken van den sokkel stond een zilveren engel of serafijn. Die engels droegen een driekantige kristallen pyramide, waarvan de geslepen glazen wanden, gemonteerd in verguld brons, het armbeen lieten zien. Met hun schat waren onze paters eerst aangeland op het vicariaat te Ieper, waar, op 12 Maart 1701, het rijveke geopend werd, de relikwie voor echt erkend en verdeeld in drie stukken. Een eerste stuk was bestemd voor het klooster te Peene⁽¹⁾, een tweede voor dat te Aalst⁽²⁾, het grootste stuk in de kunstige rijve gesloten kwam naar 't klooster te Brugge. Mgr de Bassery erkende de relikwie op 28 Juni 1701 en gaf een aflaat voor de vereering ervan.

Den 31 Mei 1728 opende Mgr. van Susteren opnieuw de Brugsche rijve om van de relik wie kleine fragmenten te nemen voor twee Wilhelmietenkloosters in 't Luiksche, nl. voor Bernard-Fagne⁽³⁾, het huidig klein Seminarie van S. Roch te Ferrières, en voor La Motta te Luik-stad⁽⁴⁾.

Hiermee eindigt de geschiedenis van onze Brugsche relikwie. Wat is er geworden van al deze fragmenten die ervan werden afgenomen? Mogelijks bestaat er nog wel een en ander van. Maar ons rijveke van Sint-Antoniusdal zal zeker door de paters, bij de suppressie van het klooster in 1764, meegenomen zijn naar hun nieuw tehuis te Nijvel, met nog veel andere kostbaarheden die voor Brugge verloren gingen.

M. English.

(1) Nova terra, later Nazareth geheeten, gesticht bij Drincknam in 12 1, verplaatst naar Oudezeele in 1458, en, in 1468 naar Peene. Zie Juten, De Orde van den H. Guilielmus in Noord- en Zuid-Nederland (Analectes p.s. à l'histoire écclésiastique de Belgique, 1906, onder n^r 7.)

(2) Ibid., n^r 4.

(3) Ibid., n^r 2.

(4) Ibid., n^r 12.