Biekorf. Jaargang 44

De beloken tijd te Reningelst en omstreken.

Pieter Cuvelier vertelt verder in zijn Memoriael (zie hierboven bl. 46) hoe de Franschen al de kerken deden sluiten: ‘Den 22^en 7^bre 1797 is alhier gepubliceert geweest, waer by aen alle geestelicken en aen alle fonctionarissen den eed gevraegd wiert. Naer de publicatie wiert er nog thien dagen verleent, en daer naer de kerke te sluyten.

[p. 139]

Den 21^en dito zyn de kerken tot Ipren gesloten geweest, korts daer naer tot Poperinghe.

Den 24^en dito was alhier eenen uytnemenden toeloop van volk van Poperinghe en van het Fransche, om dat de kerken tot Poperinghe toe waeren, niet tegenstaende dat het zeer bedroefd regenagtig weder miek.

Op verzoek van de borgers is tot Poperinghe de kerke van Ste Bertens open gegaen om de geloovige aldaer te gaen bidden, met verlof van de lycken daer in te draegen, keersen daer rondom te ontsteken en te bidden, de pardoenen 's morgens, 's noens en 's avonds te cloppen.

Men heeft de costers de sleutels niet geweyrt, maer hen ontboden by de municipaliteyt en belast de kerke te kuysschen naer gewoonte.

Den selven sondag tot Jpren, men sloot de poorten om te beletten van uyt de stad te gaen om misse te hooren, en men dede hun 10 a 12 stuyvers geven voor een paspoort om uyt te mogen gaen.

Den 26 dito ontfingen zy in het canton nog veel swaerder tydinge, om de kerken teenemael te doen sluyten, alle teekens van Christendom op de kerkehoven ende elders te doen weyren, ook de cappelekens langs de straeten, aen de boomen, etc^a.

Wy waeren de leste aen wie d'ordonnantie toequam, wy mogten ook de leste dienst doen. Men bad den commissaris van gheel het canton de selve permissie te willen toestaen, en men dede het teekenen; maer desen tyd geeyndigt zynde, heeft men niet meer durven voortsvaeren.

Den selven dag, de familie Jacobus de Keuwer, die het cruys op het kerkehof hadde doen stellen, deden het selve uytgraven en naer hun huys draegen. De Franschen hadden daer van een schrick om dat het een teeken van Christendom was.

Twee dagen van te vooren tot Poperinghe, men hadde de O.L.V. beelden weg genomen, en ook de beelden die aen d'huyzen waeren, rondom de stad doen afnemen.

Den 1^en 8^bre, den zondag vanden Roozen-crans, den

[p. 140]

lesten dag vande decade ofte thien dagen die wy hadden om publiquelik te mogen dienst doen. Men heeft van menschens gedagten noyt meer menschen gezien op Reninghelst: men stond buyten de kerke tot op de plaetse, en aen elk portael stonden zy verre buyten: men hoorde biechte tot naer den 1^en ure.

De vespers begonsten ten 3 uren, verhopende 's anderdaegs nog misse te mogen lezen om dat de thien dagen maer vol en waeren ten thien of elf uren.

Men hoorde seffens zeggen dat men overal de kerken sloot, de dagen uyt zynde ofte niet. Tot Dickebusch men hadde de sleutels in den nagt doen indraegen.

's Avonds ontrent den 6 uren ontfing den agent de selve orders, waer by ik was bevolen den sleutel vande kerke en dien vanden orgel in te draegen in handen vanden agent.

De kerke aldus gesloten zynde, het horologie afgelopen zynde, men hoorde nog ure nog klocke, 't was eene bittere gesteltenisse.

Den 3^en dito ziende dat wy op een eyland waeren, hebbe my begeven naer het canton, en den president van Eeke verclaerde my datter gemeene resolutie genomen was om d'horologie te mogen wynden, noen en avond te luyden, en dat onsen agent mogte inventaris nemen van alles datter in de kerke en sacristye was, en dat men moeste mentie maeken van 't gonne aen eenige familien zoude connen toebehooren.

Dit is gebeurt den selven dag, den autaer van Ste Rochus behoorde toe aen de familie Pieter Jacobus Camerlynck, den autaer der zielen aen de weduwe de Coninck.

Den orgel aen de familien de Keuwer, vanden Berghe en veel andere prochiaenen die hem hadden doen stellen.

Dit alles gedaen zynde, heeft den juge de paix den scellé geleyd op de deure vande sacristye, en men gaf my den sleutel vande kerke weder.

Den 7^en dito zynde tot Jpren, quamen de bevelen in van Brugge om onse kerken te mogen openen. Dit

[p. 141]

veroorzaekte eene gemeene vreugd, en dit was op de verantwoordinge vande municipaliteyten van in de kerken niet te laeten gebeuren dat contrarie was aen de wetten van de Republique.

Vervolgens dan men vermogte aldaer geene misse te gaen lesen ofte andere kerke diensten te doen, tensy alvooren den eed gedaen te hebben, te sweyren eenen haet tegen het koningdom, in onderwerpinge aen de wetten der Republique.

Binnen de selve weke quam een order om alle teekens van Christendom die buyten de kerke waeren geplaetst, weg te doen, als kruycen, de beelden die in de cappellekens waeren langs de straeten, het groote cruys van ket kerkehof, de groote cruycen van de graven, de cruycen van de torens, etc^a. Men verkondigde dese wonderlicke tydinge met het cloppen der clocke.

Des anderdaegs zondag zynde, was er zoo veel volk in de kerke als op de zondagen dat men misse dede: en ten tyde vande vroegmisse, hoogmisse ende vespers, men dede twee keersen branden op den autaer.

Den 9^en dito naer den noen, wiert begraven Jsabelle Fournier, geestelicke dogter: het lyk in de kerke gedraegen zynde, en vier keersen ontsteken, men bad een uerken met alle de gebeuren en genoode, en daer naer begraven zonder eenige ceremonien; jeder was ontroert van zulke vremde en goddeloose manieren te zien, men durfde zelf geenen pelder gebruyken.

........

Den 24 Juli 1798, ten 1 ure naer middag men hoorde onverwagts den trommel slaen, en men sag aenkomen eene compagnie van sestig Franschen met officieren, etc^a, men stelde se by den borger om te eten ende te slaepen, niet wetende watter op handen was.

In den achternoen d'offieren vergaderden in eene cirkel op het kerkehof, men stelde sentinellen, en zy sloegen aldaer raed, belettende aen wie het zy, van aldaer te passeren. Ontrent den avond ontfingen zy brieven, die dobbel gesloten waeren en maer 's nagts ten twee uren en mogten geopent worden. Men hield alle de soldaeten

[p. 142]

by malkander in een quartier generael in het wet-huys, het welke ons al eenen grooten schrik gaf.

Ten twee uren 's nagts zyn de brieven geopent, men heeft de persoonen die sy in arrest hielden om dat sy by gevalle ontrent hun waeren gegaen, laeten vertrecken en zy zyn ook ten vyf uren 's morgens vertrocken, een deel al Poperinghe, een deel al Vlamertinge, door de bosschen van St. Six naer Crombeke, Oostvleteren, Merkem, Langemark, en niemant wiste waerom zy gekomen waeren. Men peysde dat zy gekomen waeren om te zoeken naer d'émigréen en Fransche priesters. Den officier hadde met hem eene deurgelopen vrauwe van eenen anderen officier.’