Biekorf. Jaargang 44

[p. 133]

Zegswijzen in het kaartespel.

VOOR een folklorist vallen er nog eigenaardige volksgezegden op te teekenen, wanneer gezeten menschen heel en al opgaan in hun geliefkoosd kaartespel.

In enkele familie's bestaat zelfs nog het kaartebal in een traditioneele overeenkomst tusschen vier familie's. Ze beginnen 's namiddags met een tasje koffie en koekeboterhammen, dan 2-3 uur kaarten en vertellen, eindelijk het soupeetje: keuns en patatten en worst met appels.

Ge wordt tot het kaartespel uitgenoodigd: ‘Gaan we een partietje doen?’

Heeft iemand maar één geschilderd blad in zijne kaart, dan klaagt hij: ‘'t Is bij mij Loppemkerke’. - Was er daar vroeger misschien maar één schilderij in die kerk te zien?

Wordt piekevrouw gelegd, dan voegt de speler er plechtig bij: ‘De smettine van Leffinge’.

Een geestigaard zegt liever:

‘Mijn schoone Wanne, zei Jan Kapelle’ of ook nog: ‘Piekepuppe’.

Is hertens troef en haalt men een slag met den aas, dan boft de speler:

‘Mijn herte is zoo groot

als een koekebrood’.

Bij 't leggen van den aas volgt dikwijls ook een taalles:

‘Livre is een boek

en lièvre is een haze

en den dezen loopt zeere’.

Wie er bij 't solen inzit, verdedigt zich nog al:

‘En 'k had er pertangs zeven met de moere!’ 't is te zeggen zeven kleine troevetjes met den aas.

Het is immers geweten dat ‘zeven met de moere soolt’. Achte met den heere is ook een sole (5 slagen).

Toont iemand in 't bieden een derde, dan telt hij één voor één:

‘Giebe, goebe, gulle

zei Kobus' Slussens zijn hond’.

Wordt den heere en de vrouwe getoond, dat heet:

‘Mariaze

Kust den hond zijn toebakblaze’.

[p. 134]

Is men noodgedwongen de vrouwe op den heere te leggen, dan lacht de tegenspeler:

‘Den heere is blij dat hij met de vrouwe is’.

Moet iemand noodgedwongen bv. een tien leggen en verzucht hij, dan lachen ze:

‘Zeg is het huisheure, dè?’

Als een speler aarzelt een kaart te leggen, dan moedigt de medemaat aan:

‘Leg maar deure

D'hennen leggen wel deure’,

Gewoonlijk moet men in 't bieden ‘vetten’ voor zijn maat bv. een tien. Heeft men nu weinig of geen ‘tel’ in zijn kaart, dan wordt de kaart met den hoogsten tel geworpen:

‘Alle baten helpen, zei de muis

En ze pisteg' in de zee’.

Waarop de tegenmaat antwoordt:

‘En alle pakken verlichten, zei de schipper

En hij smeet de muize overboord’.

Hebt gij veel verscheidenheid in de kaart, dan plaagt ge maar:

‘Pas maar op

Van 'k heb in alle pitten visch’.

Is al de troef afgehaald, dan besluit de tegenmaat:

‘En nu is 't met de vuisten’

of nog aardiger:

‘'t Is voor de schete die 't scheers lekt’.

Bij ‘'t Piekezot jagen’ of ‘bij 't leggen’ worden verschillende bladen met een rijmpje vereerd.

We beginnen met den aas.

‘Aas, aas

Marollekaas

Waar dat de jonge meisjes loopen

Omme rotte kaas te koopen’

ofwel:

‘Aas, aas,

In 't land van Waas

Waar dat de jonge meisjes loopen, enz,’

‘Aas, aas

Piekenaas

Morgen is de duivel baas.’

Den heere:

‘Zoeten heere,

Geneest hem zeere

Van aan zijn kop

Tot aan zijn teene’.

[p. 135]

 

Heere, heere

 

Verkoopt uw kleeren.’

Van hertenheere zegt men:

‘Hertenheere,
Valt hij op zijn kop
Hij en doet zijn gat niet zeer.’

De vrouwe: heet dikwijls de puppe - de koningin.

Als men de vrouwe legt, trekt men den speler bij de haren.

‘Vrouwtje spinsenare
trekt maar aan mijn haren’.

De zot:

‘Zot, zot, schiet in de pot
Zeven jaar in 't zwijnskot’.

Men zegt ook: Zottegem of: Paf zot.

De tien: Voor koeketien ‘blekke tiene’ ook ‘nepedetiene’ terwijl men in den arm nijpt.

We zijn er van overtuigd dat veel lezers van Biekorf deze enkele zegswijzen uit het kaartespel met een veel grooter aantal spreekwoorden kunnen aanvullen.

M. Cafmeyer.