Biekorf. Jaargang 44

[p. 14]

De veeten in het Brugsche vrije xv^e eeuw.

IN het register van voorgeboden en vonnissen van het Brugsche Vrije over de jaren 1421-1460, staat er een voorgebod betreffende het dragen van uniformen en wapens. Het stuk geeft een opsomming van de wapens uit dien tijd. Mochten enkel wapens dragen: de dienaars van den graaf, de reizigers langs de baan en ook de personen die openbare veeten hadden.

Dit voorgebod dat dagteekent van rond 1435, bewijst dat de veeten toen nog in voege waren in het Vrije. Het bevat tevens een verbod andere personen dan familieleden tot in den derden graad te belasten met het volbrengen van veeten.

In hetzelfde register vinden we enkele vonnissen waarbij zekere personen die veeten hadden, deze onderwierpen aan de uitspraak van een ridder of een schepen.

Jan f. Jans f. Margrieten, bastaard van Jan f. Willems Wilzoets, die te Varsenare woonde, had een veete met zijn broeder die te Houtave woonde. Ze onderwierpen hunne veete op 16 Mei 1427 aan de uitspraak van Mer Ghelein van Halewin. Deze besloot dat er tusschen beide ‘goed paix ende goet zoendinc’ zou heerschen; indien

[p. 15]

echter een van beiden iets misdeed ‘of dade mesdoen’ aan den anderen, zou hij daardoor zonder verdere uitspraak zich zelven veroordeelen ‘dat hi zal trecken jnfra 8^en dag naer dien... buten Lande van Vlaenderen, ende voort jn 't Land van Cypers⁽¹⁾ ende daer bliven... drie jaer lanc... ende daerof bringhen ten hende vande drie jaren goede vraye lettren...’ zooniet ‘dat men hem zal moghen doen houden ende vanghen ende over doen rechten metten zwaerde ende zyn hooft of slaen ende bringhen van den live ter doot ghelyc of hi bi der claghen vanden heere⁽²⁾ ghebannen geweest, bereden, ende woest ballinc⁽³⁾ te ziere hooftkercke vute ghegheven ware’.

Op 16 December 1428 verbond Lievin f. Jans Trensaerds van Dudzele zich te houden aan de beslissing die zou getroffen worden in zijn veete met Jan f. Pieters Erkembouds door ridder Jan van Oostkerke en Jan van Buekemare, schepenen van het Vrije. Indien Lievin nog iets zou ondernemen tegen zijn vijand, ‘dat men over den zelven Lievin rechten zoude metten zwaerde ende zyn hooft ofslaen ende bringhen vanden levenden live ter doot gelike of hi... wiert verwonnen, ende woestballinc t'zyne hooftkerke vute ghegheven ware’.

Op 12 Mei 1431 verbond zich Canin f. Maroye, bastaard van Willem Colpaerts, niets te zullen misdoen aan Jacop f. Pieters Colpaerts, op dezelfde straf als deze voorzien voor Lievin Trensaerds⁽⁴⁾.

(1) Het eiland Cyprus in het O. van de Middellandsche Zee, bij de kust van Klein Azië-

(2) De baljuw, vertegenwoordiger van den graaf.

(3) Vogelvrij.

(4) Staatsarchief te Brugge. Vrije, reg. n^r 16.937, f^os 21 v. 22, 28 en 28 v. Het Voorgebod staat aldaar f. 28-29 v.

Voorgebod
tegen het dragen van wapens in het graafschap Vlaanderen, en tegen het overmaken van veeten aan vreemde personen (ca. 1435).

‘Voort dat niemant van nu voordan, wie hi zy, poorter of vremde, uteghesteken dienaers van onsen gheduchten Heere ende Prince, en gheorlooft te draghene

[p. 16]

binnen den lande van Vlaenderen, bi daghe of bi nachte, eenegherande yserne hoeden of huwen⁽¹⁾ of andre hooftwapene; ende noch ooc langhe wapene, te weten praeschsche messen⁽²⁾, baselaers⁽³⁾, glavien⁽⁴⁾, ghecantelde peden⁽⁵⁾, hameren, haecxen⁽⁶⁾, verloodene clompen⁽⁷⁾, wappers⁽⁸⁾, brandereelen⁽⁹⁾, hanthaecxkins jn mauwen noch anders; ghespannen voetboghen, hantboghen, staline boochkins, viandelic ghescot, noch eenegherande ghelicke wapenen.

Maer es gheorlooft dat elc die te weghe ghaet of binnen steden comt of daer ute trect, draghen mach, zinen rechten wech ghaende, eene onghecantelde pede, eene glavie of een zweert ende een boghe met ghescotte van ghenouchten ende niet viandelic es; ooc wel gheorlooft lieden te perde ridende, te voerne boghen ende ghescot, dies zal elc als hi jn zine herberghe comt zine wapene laten jn zine herberghe tot hi weder wech trect......

Ende als vanden zweerden, die en zal niemant moghen draghen, het en zy bi consente vanden heere ende vander wet, uteghesteken die openbare veeten hebben, ende dat de wetten van eenen vanden vier leden [van Vlaanderen] die veete kenlic es; de welcke aldus veete hebben, zullen moghen bi consente van den heere ende vander wet dat onder dat zy verkeeren of te doene hebben, zullen wapen draghen alst hemlieden gheconsenteert zal zyn, de welke wetten den name van den ghonen die bi veeten aldus wapenen gheconsenteert zal zyn te draghene, over nemen zullen alzo wel als de heere, ende van desen zal ooc elke wet waerhede horen, berecht doen, ende die zy be-

(1) Huwe = stormhoed.

(2) Lange messen te Praag vervaardigd.

(3) Dolkmessen.

(4) Lansen.

(5) Met ijzer beslagene stokken.

(6) Bijlen.

(7) Stokken met lood gevuld.

(8) Loden ballen aan een riem gebonden.

(9) Loden ballen aan een riem gebonden.

[p. 17]

sculdich vinden, punieren bi bannen ende andersins, t'allen tyden dat's noot zal zyn....

Voort dat niemant voordan eeneghe mesdaet die up hem ghedaen es of ghedaen zal worden, up en draghe noch over en gheve e[...]neghen heere of andre personen omme eeneghe bate of voordeel datter die heere of persoon of nemen mach; noch dat yemant eeneghe mesdaet ghevallen up den ghonen die hem niet en bestaet van maechsibbe ten derde of naerdre an hem en trecke....’

J.D.S.