Biekorf. Jaargang 43

[p. 253]

Mengelmaren

De Lange Weke voor Sinksen.

Om te zeggen dat een zaak hem lang schijnt te duren, zegt de Vlaming: ‘'t Is de Lange weke voor Sinksen’, zoo schrijft A. Van Werveke. Is die zegswijze tegenwoordig nog in gebruik? Zoo luidt de vraag hierboven bl. 230.

Ja z's 'k Hoorde ze zelve vele. 'k Ging te rade bij mijn vriend Dr. Burrick van Brugge die uit Destelbergen stamt bij Gent, en mij zegt dat ze nog tot zijn dagelijksche woordenschat behoort als hij thuis op zijnen poot speelt tegen de kinders. Wordt een bevel te traag uitgevoerd, duurt het huiswerk te lang dan wordt gemeenlijk gezegd: ‘'t is weere de Lange weke voor Sinksen’.

In 't Gentsche is de zegswijze mondsgemeene, maar in den Ooster-Leihoek klinkt het meer:

‘'t Is 't lang Evangelie’

‘'t Is Maria Lank werk’

‘'t Gaat vooruit lijk boonen knoopen’,

en in 't land van Nevele, over Leie, zegt men liever:

‘'t Komt weeral uit de Lange Munte’.

Lange Munte duidt op de winkelstrate in Gent waar de buitenmenschen den Vrijdag voornoene lange moeten wachten op den marktdag om bediend te geraken.

G.P.B.

Late Kermis. - Vraag hierboven bl. 232.

‘Dat ze'r de laatste vliegen in 't brood bakken’ wordt gezegd van Aars'le kermis. Die van Machelen zeggen 't omdat ze 't hunders veel schooner koekebrood bakken en er de krenten niet in gespaard en zijn.

Om bij 't opdisschen van pover koekebrood te lachen, zeggen ze te Machelen:

‘'t Is nog een van Aars'le kermisse; - z'hen d'er de laatste vliegen in gebakken’. - Omdat in de Aarselsche koekebrooden de krenten maar geschoten en zitten met den kruisboge.

Aar'sle kermisse valt den Zondag na Allerheiligen. Van de jare den 7_den van de Slachtmaand.

Volkszeg over Dorp en Steê. (Zie Biekorf 1933, bl. 248).

‘Den Hert van Petegem, wel bekend,
Is nader Korterijk dan Gent.’

Dat is een stelling van toegepaste meetkunde die men in

[p. 254]

de wintersch' avonden ten beste geeft aan de groote kinderen. De slimste van den hoop zegt algauwe dat Gent nader is van den Hert van Petegem dan Kortrijk.

Maar daar wordt hem seffens op gewezen dat de stellinge bediedt dat de Hert van Petegem nader Kortrijk is dan Gent van Kortrijk is.

(‘Den Hert’ van Petegem-Deinze is de oude posterij op de Knokke, kapot geschoten binst de ‘bombardasie’ daags voor den Wapenstilstand in 1918; - nu ‘In de Sportwereld’ bij Verschelde.)

Sinte Pieter, mijne lieve vriend. (Zie hierboven, bl. 139).

De zang:

Sinte Pieter, mijne lieve vriend!
Ik heb U weest bezoeken
met zeven kerkeboeken
'k en ben nog nooit in Uw kerke niet geweest
van die tralala, lala.

is uit zijn verband gerukt, omdat het niet nader beschreven en was.

Ziehier hoe geheel het lied luidt:

I

D' er was laatstmaal een kwezelken, wil mij verstaan,
Die al zachtekens wilde naar den hemel gaan.
Al op 'n paar zokskens, schoentjes of blokskens.
Maar onze Lieven Heere die 't al hoort en ziet,
'n wilde dien kwezel in den hemel niet.

II

De Kwezel.

Wel Sinte Pieter mijn lieve vriend,
Ik heb er U altijd zoo wel gediend.
'k heb altijd Uw beeld weest bezoeken
met twee of drie kerkeboeken;
en 'k en hebbe nog nooit uit de kerke niet gegaan
zonder zeven keer op mijn borste te slaan.

III

Sint Pieter.

Twee of drie kweze's maken meer getier
of honderd duizend zielen in het vagevier.
Wij zullen pakken den kwezel
en hem zetten op 'n ezel
en wij zullen ze laten gaan
w' en trekken ons kwezel noch ezel meer aan!

't Liedje is dus nog springlevend. 't Werd gezongen op

[p. 255]

den 6^den van de Zaaimaand zijnde den feestdag van den Heiligen Bruno, op den Rolleweg, te Brugge, bij menschen van Avelgem; ge raadt al bij wien?

G.P. Baert.

Klankwoorden.

Tijdens den oorlog (Oct. 1914), had ik in mijn huis te Nieuwcappelle de fransche staf van Kolonel Bernel.

Den eersten dag, onder 't avondmaal, zei ik hun dat ik fransch kon, dat ze niet 'n gingen verstaan; de Kolonel loech en antwoordde:

Maar dan 'n ist geen fransch!

- Goê fransch.

Maar niet uitgesproken lijk of 'et behoort!

- Goed uitgesproken.

Laat hooren!... Messieurs, zegt hij aan zijn officiers, écoutons ce fameux français!

- kaïabani

anagroso

vernapado

ratanna

chatanna

topossi.

Maar 't is Italiaansch of Spaansch! ...en 'k moest 'et tot drijmaal toe herhalen.

Pas moyen de comprendre.

'k Schreef 'et hun:

caille a bas nid

âne a gros os

ver n'a pas d'os

rat en a

chat en a

taupe aussi.

Messieurs, zegt de Kolonel, teekent dat op tot gedachtenisse van Nieuwcappelle: goê fransch, wel uitgesproken, en dat we, franschmans, niet 'n verstonden!

In 't vlaamsch hebben we dat ook:

despinger, de kattatteran.

(d'hesp hing er, de kat at er an)

_* * _*

De buitenmenschen maken vlaamsch dat ze verstaan, van fransche of vreemddoende woorden.

A l'aigle d'or = in d'eidorre.

Petit Paris = Pietje Pari.

[p. 256]

In de rotse van Gaëta = in de roste geete.

In de vier Heemskinders = in de vier eemers.

Chambre obscure = Slambroeks schure.

Wie zendt er nog van die klankwoorden?

A.M.

Fitereglissen.

- De Bagijnen zingen nu algelijk duist keeren schoonder of in den tijd van mijn Tante Bagijne! zei ik tegen Sidonietje bij 't uitkomen van de Vespers in 't Bagijnhof.

- Jamaar, Meneere, zei 't vrouwke, 't en zijn nu eigenlijk geen Bagijnen meer lijk vroeger, dat zijn nu gelijk of da' me 't zeggen Fitereglissen. En ze zingen ook veel méér of vroeger.

Daar hebt ge, Biekorf, nog een voorbeeld van dat wakker aanpassingsvermogen waarvan er in uw vorig talmerk [hierboven bl. 213] sprake is. Fitereglissen is een treffende volksche weergave van Filles de l'Eglise, benaming van de herstelde kloostergemeente in ons Brugsche Begijnhof.

R.W.

- De aanpassing is alleszins treffend in overeenkomst met de klankwetten van ons Westvl. en Brugsch dialect: aldus de dissimilatie der liquidae l-l: r-l of l-r waarvan De Bo talrijke voorbeelden geeft. De verscherping van de dentaal (d t) is heel normaal na de anlaut-f; contaminatie met fite- van het Brugsch fitemarullen is hier echter niet uitgesloten.

De naam Fitereglissen zal m.i. nooit een algemeene volksche benaming worden, omdat hij een bloote en letterlijke corruptie is van een Fransche benaming die voor alle voorname en ontwikkelde lieden duidelijk is. De Bruggelingen blijven ten andere onverstoord spreken van ‘de bagijnen’ en 't zal nog meer dan één leeftijd duren eer dat ze ‘dàt Brugsch’ laten schieten. Zoolang het Bagijnhof zijn naam bewaart, 'n kan, in den Brugschen volksmond, al dat kappe draagt binnen 't hof, nooit anders dan Bagijne heeten.

B.