Biekorf. Jaargang 43
(1937)– [tijdschrift] Biekorf– Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermdVan schrikkelike leelike spoken!(Vervolg en slot van bl. 213). 'T WAS de ligmande die buitenkwam... met 'en vent erop! En seffens 'en geroezemoes, 'en gedrumsel en 'en gekerm van vro' menschen. - Wal-Heere-Onze-Lieven-Heere! Wat is z'n oanzichte leelijk gemonsakreerd. - Is dat van 't spook? - Leeft hij nog? - Nog e' kleen beetje. - Uit m'n zunne! - Je stampt op m'n tee, gij stomme kon(k)te!... - Kijkt hem puiloogen... 't Was 'en gekwetsten dien ze naar 't Gasthuis droegen. Niemand wist wat er gebeurd was, of wist er 't fijne van. Ze beweerden dat hij doorschoten was lijk e' keun! Maar 't was niét van; w'hebben dat nadien vernomen, en je ga' gaan hooren; 't is Pintelon, de plisse, die 't met z'n eigen mond vertelde: - Ewal, zei Pintelon, dat is 'it a'zo gegoan: me kroopen mijnder rond tusschen die struiken, de eene achter de andere, op handen en voeten, alsan maar al kijken onze oogen uit, bakeloos in 't donker. 'k Kwam ik alsan maar achter, uren lang... lijk 'en hond die moet jongen,... en dat 'n ging geen steke vooruit | |
[pagina 238]
| |
Och! dat de ruiten braken, wel Heere, wat gaf ons dat, een onder of boven... Maar als dat nu al eeuwigmaria lange geduurd had, ol met e' ki... 'k zie daar lijk eenen die hem wegsteekt in een donkeren hut, van stekebeiers al dat 't me docht: 't zag er 'en kloeken bouwster uit, 'en echten muurbreker!... 'k Bezag hem, hij bekeek me ook... en me sprongen rechte alle twee. Zoo me stonden daar nu bek en bek, en geen een van ons 'tween die 'en woord sprak. Al met e' kee'... hij stelde hem te were. Jamaar 'k zegge in m'n eigen: spook of geen spook... als je alzoo begint... hier geen tijd om te zottebollen of om de zaligheid te zeggen. - Rechtuit gezeid: 'k had hem liever verloren of gevonden; 't is een eeuwig dwaas vechten als je niet 'n weet tegen wien! - Zoo, hij hief z'n vuist op, - hij peisde zeker van den franken baf te spelen - maar 'k vong den slag op m'n arm. M'n stok ging de lucht in, en met m'n twee handen, 'k sloeg om 't hén al dat 'k slaan kost... Maar hij was danig rap! en ontsprong den klop lijk 'en katte. M'n knuppel, m'n eeke serveete, brak in brokken tegen den stam van 'en boom... en 'k stond daar godvruchtig met 't steertjen in m'n handen,... 'k smeet het van spijt waar dat 't vliegen wilde. Daar 'n was geen tijd te verneuken... me vlogen malkaar op lijk tijgers en lagen leelijk aan den kap. 'k Sloeg, mezinke, om toe, en 'k voelde wel dat 't vleesch en beenen waren, en geen wind van spoken... maar hij 'n sprak geen sprèk... 'k peisde: zou 't algelijk nog een schepsel van de andere wereld zijn? eja, die gasten 'n hebben geen menschesprake. Maar ja, tut tut tut, 'k zegge: Pintelon eerst je vel, niet toegevende zijn, 't is van te leven tot da'-je dood zijt! 'k Kreeg 'en lek... en 'en leelijken; 'k gaf 'en mokke wêre. En toch 'k en kan niet zeggen dat 'k dul was; dat was aardig..., maar aardig! 'k VochtGa naar voetnoot+ | |
[pagina 239]
| |
lijk maar met lange vingers: was 't 'en duivel of 'en koolbrander? 'k en zag maar half m'n buik vol... en 'k kreeg alzoo een vive-lamour in m'n gezichte, zi'... 'k zag al de sterren. Wal, 'k zegge in m'n eigen: Pintelon, gij hét 't zitten' jongen.., 't is te minsten 'en paanooge! Maar 'k zei in m'n eigen-zi'-zelven: nù is 't genoeg; 't en gaat alzoo niet effen gaan! Jamaar 'k stonden ook op m'n pooten, zeê, en 'k peisde: gij leelik spook, je ga' gij hier niet vele meer van je lamour maken!... 'k haalde m'n zweê en 'k sloeg, 'k sloeg!! 'k sloeg!!!... dat hij keeroogde, 'en klop op z'n kop, en 'en bok op z'n kinnebak dat 't klokte... hij speersde achterwaartsover wel drie-vier stappen verre, en lag in 't zou(k)t... j' ha' z'n zante gekregen. Maar 'k peisde 't seffens, 'k peisde: Pintelon, j' hêt 'en bubbe uitgerecht, een spook 'n vecht alzoo niet!... 't En had al te gare geen tien tikstjes geduurd, ze kwamen toegeschoten met de lanteerns; en,... nuldedjakke toch, 'k keeken ...en 't was m'n beste kameraad die daar lag, 't was den azent Bakkers! Twee policies van Stad Brugge hadden malkaar den kop ingeslegen! En al die Heeren kwamen schouwen, en die gendarm stond daar te grèten en den aap t' houden... zi'... 'k ha' kunnen krijschen van spijt; en lijk of dat me daar stonden te parlasanten, 't viel nog 'en fakke eerde op Bakkers z'n buik. Geef' me 'en dreupel, riep ik, of 'k worde razende, versch de waarheid! Bakkers was alzoo den aap van 't spel; en z' hebben in 't hospetol, schijn' het, nog gildig mogen kramen om hem 'en beetje in z'n neuten te krijgen en der wêre e' tijtje mensch van te maken. ........ En alzoo hebben ze daar een geslegen acht dagen in transia gelegen, in 't schuim en in 't zweet gezeten, allen avonde van evenher, wetende noch waaruit noch waarin, en of ze dit en of ze dàt. Eén dingen moetGa naar voetnoot+ | |
[pagina 240]
| |
er gezeid: daar 'n viel geen stovvetje meer op strate, 't was nu e' kir al bij Zorzens te doene! En toch maar alsan even groote(n) toeloop van volk! 't Was pertank 'en weke van d' helsche duivels 't waaide bermhertig koud, 't stonk naar 't zweet,... ze brandden hoorns op de markt. Daar 'n wierd geen slag geslegen op gheel Sin Zilles'. 't Mannevolk dronk lijk e' gat; Krommen Geerenare, en Felix Debreuck, en Lo Clercq deden er entwat aan dood, zij 't zeker! en Narden de Crabbe, en den Platten, en den Loeten! Ze waren lijk al in de zunne geboren, of z' hadden entwaar vele noodig om kloek te staan, want ze liepen àl al schaverdijnen: de buitensteke, de binnensteke en den overleg. 't Vrouwvolk stond in bende, klap-uit-klap-in te snateren en te pratelen aan de poorte van De Klodde - je weet wel de zeune van de Kloddinne, - koopman in vodden en klodden. Steen-dibben en kwezels, wasschessen en spellewerkegen, iedereen had er z'n zeg over, en zeg' dat ze er 'en tongstje verleien! Je kun' peizen met Nette Samsom daar tusschen en Fille Van Galdere, en Zollia Vleeschouwers! Gotjenheere! en Siska Van Tuyckom, zaliger gedinkenesse, en Sofietje Legon, dè! en Wanne Clemens, Miete Larmezon, wal wal,... en Anastasie De Cadot!!... Mietje Dussatouw, met heur dibbetjesgezichte, beweerde dat er tegen 't ongeziene geen vechten was met menschens handen. - 't Is genoeg, zie Mietje, dat die spoken willen... dat we geduiveld worden zoodanig dat den doom uit onze oogen komt, en dat we vergaan met haar en pluime!... Je moet 't toch bekennen met mij(n) te gare: gheel dat spel gunter is en blijft begraven in de donker geheimen! 't is en 't blijft klaar lijk slijk! Dat je moestGa naar voetnoot+ | |
[pagina 241]
| |
zeggen: 't is 't einde van de wereld... 'k zou 't gelooven; 't moet àl naar de wuppe! - Oei, gij trunte, loech Matutte, wille 'kik e' kir entwa' zeggen? 't Is jammer, zegge 'kik, dat 't nu alsan in dien hof van z'n parten speelt, en niet meer op strate. Zondag nuchtend heb ik nog e'gheel schoon schooiersmandetje kolen vergaard, wat zeg'-ze daarvan. Dat ze nu e'ki met petatten smeeten of met anzuins, jandimme! - Laat ons e' ki zeggen, zei de oudste van Lamote's al over heur schouder weg en met heur armen gekruist, laat ons 'e ki' zeggen a'zo...: dat er geen spoken bestaan, nè! - Wilde kabout van e' meise, streed Zuljette tegen - Zuljette van Triene Fontier's - je zou gij beter zwijgen en je' gedacht opeten. 't Blijft nog te bezien, jonk, hoe dat dat hier gaat afloopen! Ja! 't Zweet berst mij uit van benauwdheid, en je zoudt er gij nog meê den aap houden! Je moe' van den duivel in hên, omdàt te durven. Als je van spoken doende zijt, zij g'heel voorzichtig, meistje, da'je jen neuze niet voorbij 'n klapt; je 'n weet nooit waarmee da' je ontstaat met dat goedtje. 't Kwaad heeft macht! - Heiligen Sint Antonius van de Poatertjes, kreesch Mietje Dussatouw, 'k en valle geen zeven keeren ip en dag, 'k en hên nooit geen kwaad gedaan, geen vliegstje vermoord; en dat er hier nu, zoo 'n pangtomijne, zoo dichte bij t'onzent gespeeld moet worden! 't Is hoogen tijd da'k e' ki vragen, aan Onze Lieven Heere, wat dat hij nu eigentlijk schikt te doen met me! - Gloeiende Treize, spotte Lamote's dochter, worden jen hersens nu gheel zochte. - Da 's colliteere, sprak Mietje tegen met de tranen langs heur kaken, je zij' gij 'en gassereerde... je zij' nog bloedig jong. Maar ik, ik wete beter of gij, 'k drage langer m'n hoofd, 'k hên meer vergeten of da' je gijGa naar voetnoot+ | |
[pagina 242]
| |
weten kunt!... Hurkt goed wat da 'k ga zeggen: die lange leeft, ziet van alles... 'k En wist algelijk niet da 'k in m'n oukden dag nog spoken ging zien. - Daar 'n zijn geen spoken, tierde Nette Samsom! Spok en! Hm... gelooft dat... en drinkt water! 't Klonk lijk 'en godslasteringe... - Wadde daar 'n zijn geen spoken, riepen ze met vijve-zessen, je zou beter Stefanen aanroepen tegen de steenen, stom-einde da'-je 't zijt! Als 't uitkomt... Sint Antoontje krijgt e' keestje van me; 'k doen daar m'n eed op! En Heilige Mei anie kwam voorbij, ‘heure oogen ter neder geslagen en heur herte verheden tot God’... Met de linkere hand hield ze heur kapmantel dichte en met de rechtere hand in de lucht stond ze daar te midden de bende - 't was juiste lijk de Heilige Margareta van Catona -; en - Hurkt, zei ze plechtig, menschen, scheedt er uit van ridsepeeuwen. Ge weet wel wat dat de Boone van de bulte Plootevoet zei?... De Boone van de bulte Plootevoet, God wille heur ziele gedinken, zei altijdsen: zoolang of da'-je niet gezien 'n hebt dat er geen spoken bestaan... zijn der spoken! Waar lijk biechte. Ze stonden paf... zoo één zoo àl. Tot de Klodde toe!... De Klodde die op één dag meer vloekte of dat er ha(a)rtjes op z'n hoofd stonden, de Klodde de grootste papefretter van Brugge, de Klodde met z'n grooten kaphoed, zoo 'n moesstaffa met e' gezichte van zuren azijn, stond daar nu lijk e' Maria-Bedrukt te luisteren tegen z'n poorte,... op z'n poestassen te bijten,... en kruistjes te slaan... als 't niemand 'n zag. Als de( n) duivel oud wordt, 't wordt 'en engeltje; maar dat 'n was hier niet van ouderdom... hij zat met 'en ei op! Eja, zei hij bedeesd, 't is misschien ons beddetje van penitencie. Daar 'n is hier geen ruste en geen wel meer voor de menschen.Ga naar voetnoot+ | |
[pagina 243]
| |
- Me moet dat aan God opgeven, fluisterde Gedule in z'n oore, g'heel meewarig en godvreezend, me moet dat aan God opgeven, mensch, met 'en lange vorke. En morgen breng ik van me' kraam, e' madolletje meê vo(o)r up jen bo(r)s(t)... ........ Maar wat dat er Onzen Heertje meê doet, al met e'ki' 't kwam schof in de lucht. Op een koelen morgen kwam Cille Blomme op heur kousen uit 't Bidderstretje gestoven; ze liet g'heel heur verwasch in den brand, z'had entwa' gezien; en al warm al heet met de gapende mond, liep ze de voorstrate op gaan vertellen aan àl die 't hooren wilde: - Nu heb ik wat gezien, zu'e! Nu hê'k entwa' gezien! Aan niemand mondeeren, zeê... 'k hên daar a'zo tusschen de bladjes van de boomptjes al over ons mu(u)rtjen 'en oogstje geslegen, zi', in den hof van Clercq's,... en weet je wien da'k daar zagen? ei?... Pater Mathejus met z'n half-gewaad en z'n borstel!... en broeder Cornelius, Fluptje Pijfels van Dizzeele, daarachter met 'en eemertje wijwater! - Awal Heere, 't mannetje is over korten-korten tijd jammerlijk gestorven: 't smoorde e' pijptje op den dag van z'n zubelei, en den toebak niet gewend zijnde, 't ventje viel in slape, 't vier kwam aan z'n kleertjes en 't schoeperde up... als je toch 'en ongeluk schuldig zijt! Enwel 't was dat zelfste Fluptje Pijfels dat Cille zag sleuren aan z'n eemertje water. - En ze gingen, vertelde Cille Blomme, rond den hof alsan maar al watertje speerzen en latijn lezen luidop... E' 'k zeggen, zi', dàt is 't gedacht! 't Is dàt dat men moeten hebben! Hoe dat me daar niet eerder op gepeinsd 'n hebben! Maar met al die avvegoocies, 'e mensch verliest de' kop!... Spok en kapot maken dat 'n is ons doens niet, datGa naar voetnoot+ | |
[pagina 244]
| |
's paterswerk! Vin'-je da' nie'? Als je den grond dervan bepeizen wilt, je moe' me gelijk geven. De menschen 'n waren hunder zelven niet meer meester van blijdschap en dansten in een ronde aan de Boerepoorte, en aan de doeninge van Bastje Lo, rechtover de Pinnetenten; en daar was alzooveel mansvolk als vrouwvolk! Cis Becu, 't smidtje, 't zwart duiveltje, j' had 't moeten zien hoe gelukkig! En 't Bliektji de velleploter! Maar niemand lijk Swimbergetje, Jantje Swimberge, (met z'n piepoogen, en z'n kromme neuze, en z'n scheeven mond, en z'n kalverknien, en z'en tetsevoeten) te gare met z'n besten kameraad Koareltji Giddei, upgeëten van trommaties, ze smeeten te gare hunder beentjes waar dat ze vliegen wilden. En zingen dat de menschen deden, dat 't schauwe gaf, op het vooizetje van de Patriotjes: De spoken smijten olsan mo' me' steenen,
acht dagen 'an e' stik.
Menheere Zors lopt up z'n teenen,
met ruiteglas toe 'an z'n beenen.
Gheel ze' kot zit vul:
Kappetin Kokkerul,
en 't hof, 't tribenol,
de policies ol-te-mol
om te loeren, om te loeren!
- Klap' gij met 't is gelijk wien, zei Cille, Pater Matheitje is 'en heilig man: en 't spook dat bij zoo'n kerel moet in komparancie komen, gaat er leelijk tegenvliegen. M'n asem komt weêre, 't is bij mijn al 'en ander luch(t). Jamaar... je moet e'ki' no' je zalven goan, is dat niét dè? Alsan met volk van de andere wereld in ons kanton! Da's ons gerus' loaten; je zou peizen is er nu geen plaatse genoeg op den aarbolg zonder dat ze op 't Sin Zilles' nestelen. Nu, me zijn de vieze komparanten kwijt, dat is 't bezonderste, m'hên genoeg in de bramen gezeten.Ga naar voetnoot+ | |
[pagina 245]
| |
En die steenen kommen olsan, van amhooge
acht dagen 'an e' stik.
Olleman die kruipt in 't droge
je 'n zie' gin steike vo' jen ooge.
Gheel da' kot zit vul:
kappetin Kokkerul,
en 't hof, 't tribenol,
de policies ol-te-mol
om te loeren, om te loeren.
........
En waarlijk 't wilde lukken, 't was in eens uit met spoken glad en gheel! Hoe was dat mogelijk? zou men zeggen. E'wel dood-eenvoudig, dank aan ons schâblettertje Pietje Roels, die 't wist van Naas Liereman, den peerdeknecht. Pietje was naar Menheere Cauwe gegaan, Menheere Cauwe schepe' van policie; en Pietje had gezeid: - Hurkt e' kir hier, Menheere den avvekoot, je mag het niet kwalijk nemen, maar 'k moe' je kir entwa' zeggen: Eén kan meer zwijgen of twee, maar 'k vinde dat 't m'n heilige plicht is die Heeren te helpen in de mate van de mogelijkheid. 'k En pakken toch jen tijd niet, ei Menheere den avvekoot?.... E' wal.... is 't bijaldien dat me al te gare ons beste doen en al ons verstand goed en deugdelijk bijeen leggen, 'k ben overtuigd dat me de sloter van dat slot gaan vinden, en als me kunnen slim-weg de sloter 'en beetje opengedraaid krijgen,... azo magertjes half open... me gaan toen allichte met 'en deure staan die wagewijd open waait. Wat peis-je gij daarvan? Menheere Cauwe, willen of niet, op zoo'n gezonden klap moest zeggen van ja! En Pietje stond daar preusch lijk 'en katte! 't Was zoo 'n fijnessegaardetje! En bij wreef met z'n hand over z'n verstandig gezichte en z'n neuze kwam er zoo plat van onder, zoo plat of e' zestje. - Luistert Menheere de Schepen, deed Pietje voort; omdat me daar spreken en doende zijn van steenen en kolen en guano ‘werpen’,... zeg' e' kir a pro- | |
[pagina 246]
| |
pauw,... weet je gij nog wel - Pietje keek rond om te weten of er geen latten aan 't huis waren, en toen al fluisteren voort - hê-je 't nog wel onthouden dat 't over een jaar of drie ten hoogsten, ook e' kir alzoo gespookt heeft... te Robbey in 't Fransche? En dat 't wel drie weken lang kalsij'n en moefen, rotseblokken en arduinstukken effenaf geregend heeft? En dat gheel 't Noorden van Vrankrijke te beene was?... Met honderden duizenden lagen ze op loer, op de daken, in de gotegaten overal daar in 't ronde. Met schuifeletjes hebben ze bezig geweest en met spegeltjes gespeeld;... 'e bè ja je weet dat nog wel,... rappelir-je da' nie' mee'? En dat ze 't spook nooit of nooit gevonden hebben. Menheere Cauwe molde z'n hersens uit, maar had dat glad vergeten of wist er de knoppen van. - Ewal 't is pertank a'zo, zei Pier... e' beetje met spijt omdat Menheere zoo koele was, en... zoo onwetende voor zoo 'en geleerden mensch... - Mor enfing! Hoe is 't toch Gods meugelijk, zei Pietje; e' 't heeft pertank in al de gazetten gestaan: in 't Burgerswalzijn, in de Gazette van Brugge, overal alla... Nu enfing, 't is maar dat 'k wil zeggen: dat er toen juiste ook een van die knechten van Menheere Zors De Clerq in Robbey was, Menheere de Schepen. En-'t is-dien-zelfsten-Zul-Pie-rens,... die 't over een maand verteld heeft in den Bokkaniekenhof!... Wat zeg'-je dààr van? Zeg'-je dat nieten? Ik voor mijn part, Menheere de Schepen, ik voor mijn? had 't in den kip, jongen, al van 't aldereerste keitje dat er viel. Maar 'k en wilde niet poerren om 't onderzoek van d'exportiese niet te beletten. Maar ik voor mij(n) -je doet er van wat dat je wilt natuurlijk, 'k en ben ik maar ‘uwen ootmoedigen dienaar’, - ik, zeg ik, 'k stak al de knechten in 't droge, en 'k zouGa naar voetnoot+ | |
[pagina 247]
| |
ton 'e ki zien...? verwedde m'n hoofd dat er geen grijzelingstje stof meer 'n valt. Jaa 'k, al zoo waar! Dat was niet dom gesproken, en zoo gezeid zoo gedaan. Den zelfsten avond: al de knechten vlogen de keuken in onder goe' suveljance van tien plissen. Pierens ronkte lijk 'en gasrul: - E' dat zijn pertank wal toeren dadde! Wat dat ze dààrmee willen hebben? Peizen ze misschien dat me mijnder de spoken zijn? 'k En hên dat nog nooit, op geen een viole hooren spelen! Pietje Roels, 't slima(a)rdtje, trok en oogstje naar de anderen, - want ze wisten al allemale van 't konvooi, up 'en eeveg zwijgen - ... - M'n inval was m'n uitval, 't lag in m'n leên! monkelde Pietje, en gaf e' kleen kleen stuikstje aan Menheere Cauwe. Van met dat de knechten binnen zaten... de steenen bleven aan de wolken plakken, daar 'n kwam geen een omleege, m'n ziele, geen n(e)utje! En alleman zei: - Nè!?... Maar Zul Pierens moest toen 'e kir entwaar gaan staan,... en de Heeren 'n vroegen niet liever!... 't En duurde geen onze-vader-biddens... paffe! een kole in de zoutla, dweers door 't vensterkassijn van de keuken. Paffe! nog een tegen de lampe-bals, ook door de ruite. Paffe! een op Crawat z'n labat!... - Jamaar, jamaar, jamaar! 't is genoeg, riep Menheere Cauwe, Pierens! kom' maar zeere binnen, m'n brave man, 't en deugt daar niet buiten,... me liggen nog e'kir aan 'en vlage! ...En ze scheerden Zultje Pierens bij z'n schabbernak en Zultje mocht meê, zijn ondanks, met de ketentjes aan z'n pols,... in één trek van hier naar ginder. 't Was van moeten, 't was gedaan met te kokken; en voorgoed nu! - Nu zijn me 't kot gewonnen! kraaide Pietje Roels; en Menheere Cauwe wenschte hem proficiat en zei...Ga naar voetnoot+ | |
[pagina 248]
| |
‘dat er nog wel entwat ging achterkommen, entwa' van goed’!... - Compri-de-compri! loech Pietje...
Den 22n van Kortemaand 1889, kwam Julius Pierens vóór 't verhoor en vóór de pinne. Z'hebben hem toen e'ja e' beetje op den rooster geleid, 't eene woord bracht het andere bij, en ze mieken er algauw kort spel mee. Maar zegt dat hij knol kreeg, zeê! Drie maanden kot en drie keeren zes en twintig frank boete, Menheere! Leg' ze me daar!!... Hij wist seffens hoe late dat 't was en alwaar dat de beuter gesmeerd was! W'hebben dat vernomen van gheel goe' part, en van en groote' kop.
En alzoo zi', 't is alzoo dat die(n) broek in z'n voudetjes gerocht is. Wat dat z'in gheel Vrankrijke niet 'n kosten, kosten z'in Brugge. Jamaar, onze plissen te Brugge 'n zijn jandikke niet vervrozen zulle. Mannen met baarden! ho... hooo!... Z'n zijn zoo dom niet of dat hunder mutse staat, zeê; neen z', man! Maar dien Zul Pierens, ei?! E' wat eeuwigmenschensche scheuvel moest dat zijn! - Den dienen 'n heeft z'n Pangereitje niet gestolen, zeien de menschen, wat dingen, alzoo gheel Brugge op de beene brengen! ...Mo, 't is lijk jammer dat 't zoo gauw gedaan is? 't valt al met e' kir in 'en hoop. - Mor enfing, 't is toch 'en pak van m'n herte, zei alleman... ...uitgenomen Sarreltji D'Hondt - 't mannetje, wal Heere, is ook al zoolange dood, begraven en omgekeerd, m'n zouden 't voorzekers niet meer verkennen - 't was lijk maar Sarreltji, zeg ik, met z'n oorringtjes in z'n o(o)rtjes, die spijtig was, doodspijtig, dat 't gedaan was met spoken en ruiten breken. E' ja... 't was 'it wel paraplumakere, harlozemakere en barbier, maar 't was ook... gloozemakere... Nadruk verboden. K. De Wolf.Ga naar voetnoot+ |
|