Biekorf. Jaargang 42

[p. 131]

De heksenmeester van Voormezele.
Hoe Hendrik Buen met den duivel Astegory omging en te Yper levend verbrand werd.
1597.

DIEN zomerschen lichtend was er roering rond de Halle van Yper. 't Volk wist het: de mannen van 't leenhof van Voormezele zetelden aldaar in gebannen vierschare om den toovenaar Hendrik Buen te vonnissen.

Hendrik Buen, filius Jacobs, geboortig van Voormezele, oud omtrent 33 jaar, was ongelukkig getrouwd. Zijn vrouw, Mechelyne Bataillie, was een tooveres; 't was geweten hoe zij een rek koorn van 200 lands betooverde ten nadeele van Passchier Boudry. Eens ging Hendrik met vier pond boter uit Voormezele weg en toen hij ermee op de markt van Yper kwam, had hij er zeven pond ‘by onbehoorrelycken middele’. 't Was geweten dat zijn vrouw ‘ghijnck ten nachte banckette ende vergaederynghe vanden viantiden duivel]’.

Mechelyne werd door de inwoners van heur parochie aangeklaagd en weldra door Franchoys Habordijn, luitenant van den baljuw van Vlaanderen, gevangen genomen. Hendrik wierp de schuld daarvan op Jaques Letten, een der leenmannen van de heerlijkheid, en dreigde openlijk zijn pachtgoed in brand te steken.

Het ergste was, dat Hendrik ‘de conste van tooverie’ van zijn vrouw geleerd had en zelf met den duivel en zijn trawanten omging.

Zekeren dag vroeg Hendrik aan Passchier Boudry of hij een wijle zijn merrie mocht hebben om op 't land te werken; Passchier weigerde. Eenige dagen later spande Passchier zijn merrie in om naar Waasten te rijden. Hij was met rooie buiten de prochie, of de beeste viel stille en Passchier mocht àl slaan en sakkeren dat hij wilde: de merrie 'n wilde geen poot meer ver-

[p. 132]

roeren. Mijn ziele! z' is betooverd! zei Passchier, eerst mijn partij koren en nu mijn merrie! Hij peisde seffens op Buen, den man van Mechelyne. En hij aan 't zoeken... en waarlijk... er zat tooverij in de ‘ruetelbelle’ van de merrie! Buen werd te keer gegaan en moest bekennen dat hij die ‘zaken’ in de belle gesteken had, en daarbij wijwater gebruikt had onder de aanroeping van ‘den naeme vanden viant vander helle, ghenaempt Astegory’.

Buen werd aangehouden, verder ondervraagd en bekende dat hij met den duivel een verbond gesloten had in de volgende omstandigheden.

Astegory ‘den viant vander heil en’ had hem uitgenoodigd naar Bondues bij Roubaix. Buen ging er naar toe; de duivel Astegory was daar niet alleen, maar in gezelschap van Calleken Astegorys ‘wesende eenen viant vander hellen, inde ghedaente van een vrauwe’. Buen en Calleken ‘beloofden trauwe’ wederzijds en dronken samen. Calleken kwam mede tot bij de Leie alwaar Hendrik ‘huer cussende van heur oorlof ghenomen’ heeft.

Sedert dezen Walpurgisnacht was Buen ten uiterste ‘familier’ met Calleken. Hij moest maar roepen: ‘Calleken Astegorys’, en de duivelinne was daar gezet ‘alzoo dickens als ghy die gheropen ende begheert hebt’.

De griffier op de Halle schreef dat al in zijn register en voegde er uitdrukkelijk bij, dat al het voorgaande blijkt ‘by voluntaire ende gheïtereerde kennesse (bekentenis)’ van den betichte.

Daarenboven was Buen noch verdacht ‘van diversche vruchten betoovert... ende van diversche menschen ende beesten by (zyne) tooverie van levende lyfve ter doot ghebrocht thebbene...’.

Dat was meer dan genoeg voor de mannen van leene, om met de zaak korte vore te maken... Weldra zagen de menschen vóór de Halle den griffier ‘ten breteske’ verschijnen en 't vonnis lood dat Hendrik Buen moest ‘levende aen een staeke verbrand ende (zyn) lychaem metten viereghebrocht wordene tot pulvere endeasschen’.

[p. 133]

Ten één 's achternoens stond Buen al op den brandstapel vóór de Halle en werd er ‘van levenden lyfve ter doot ghebrocht’ in de tegenwoordigheid der leenmannen van Voormezele.⁽¹⁾

J.D.S.

(1) Volgens het Register van wettelijke passeringen van de heerlijkheid van Voormezele, 1593-1598, f. 113 v,-114. - Staats archief te Brugge. Yper, 1^e reeks, n. 5365.